Tahkikat Nedir – Tahkikat Duruşması
Tahkikat Nedir?
Tahkikat inceleme demektir. Bir davanın en uzun süren aşamasıdır. Tarafların dilekçelerinde ileri sürdükleri iddia ve savunmaların doğru olup olmadığı bu aşamada araştırılır. Hakim gerekirse bu aşamada tarafları isticvap edecek ve bu isticvap ışığında bir takım sonuçlara ulaşmaya çalışacaktır.
Tahkikatın konusu
MADDE 143- (1) Tarafların davada ileri sürdükleri bütün iddia ve savunmalar birlikte incelenir.
(2) Hâkim, muhakemeyi basitleştirmek veya kısaltmak için resen veya taraflardan birinin talebi üzerine tahkikatın her aşamasında iddia veya savunmalardan birinin veya bir kısmının diğerinden önce incelenmesine karar verebilir.
Tarafların dinlenilmesi
MADDE 144– (1) Tahkikat aşamasında mahkeme, her iki tarafı usulüne uygun olarak davet edip, davada ileri sürülen vakıalar hakkında dinleyebilir.
(2) Mahkemenin, dinlenilmek üzere mahkemeye gelmeleri için iki tarafa vereceği süre iki haftadan az olamaz. Bu süre, gerektiğinde, mahkemece resen veya iki taraftan birinin talebi üzerine uzatılabileceği gibi kısaltılabilir.
Sonradan delil gösterilmesi
MADDE 145– (1) Taraflar, Kanunda belirtilen süreden sonra delil gösteremezler. Ancak bir delilin sonradan ileri sürülmesi yargılamayı geciktirme amacı taşımıyorsa veya süresinde ileri sürülememesi ilgili tarafın kusurundan kaynaklanmıyorsa, mahkeme o delilin sonradan gösterilmesine izin verebilir.
Mevcut delillerle davanın aydınlanması
MADDE 146– (1) Mahkeme, taraflarca gösterilmiş olan delillerin incelenmesinden sonra, davanın muhakeme ve hüküm için yeterli derecede aydınlandığını anlarsa, tahkikatın bittiğini kendilerine bildirir.
Tahkikat Aşamasına Ne Zaman Geçilir?
Hukuk mahkemelerinde ön inceleme aşamasının tamamlanmasının ardından tahkikat aşamasına geçilir. Ön inceleme aşaması, mahkeme tarafından dava şartlarının ve ilk itirazların incelediği, uyuşmazlık konularının tam olarak belirlendiği, tarafların delillerini sunmaları için gerekli işlemlerin yapıldığı aşamadır. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikata geçilemeyecek ve tahkikat için duruşma günü verilemeyecektir.
Ön inceleme aşamasının sonunda, tarafların sulh olup olmadığı veya arabuluculuk faaliyetinden bir sonuç alıp almadıkları ve uyuşmazlığın konusu tutanakla tespit edilir ve tahkikat aşaması bu tutanak esas alınmak suretiyle yürütülür. Mahkeme tahkikat aşamasına geçmeden önce, hak düşürücü süreler ile zamanaşımı hakkındaki itiraz ve defileri inceleyerek karara bağlar. Bu işlemlerin ardından tahkikat aşamasına geçilir.
Tahkikat Nedir – Tahkikat Duruşması
TARAFLAR TAHKİKAT DURUŞMASINA NASIL ÇAĞIRILIR?
Mahkeme, ön inceleme aşamasının ardından duruşma günü belirler ve davanın tarafları usulüne uygun olarak duruşmaya davet edebilir. Bu duruşma tahkikat duruşmasıdır. Taraflara gönderilecek davetiyede belirlenen gün ve saatte geçerli bir özrü olmadan mahkemede hazır bulunmadıkları takdirde;
-Duruşmaya yokluklarında devam edileceği
-Yapılan işlemlere itiraz edemeyecekleri,
-Tahkikatın sona erdiği duruşmada sözlü yargılamaya geçileceği,
-Sözlü yargılama için duruşmanın ertelenmesi halinde taraflara ayrıca davetiye gönderilmeyeceği
-HMK 150. madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, yokluklarında hüküm verileceği bildirilir.
Tahkikat Duruşması Nasıl Olur?
Tahkikat duruşma sırasında hakim, duruşmaya gelen tarafları davada ileri sürdükleri vakıalar ve iddialar hakkında dinler. Tahkikat aşaması tarafların hazır bulunması ve katılımıyla gerçekleşir. Ancak bu durum taraflara bir mecburiyet yüklememektedir. Mahkemece duruşmaya davet edilen taraf, dilerse mahkemeye gelmeyebilir. Ancak bu durumda mazeretsiz olarak duruşmaya gelmemeleri halinde oluşan sonuçlara katlanmak durumundadır.
Toplu mahkemelerde tahkikat
MADDE 183/A- (Ek:22/7/2020-7251/19 md.)
(1) Dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra talep edilen delil tespiti, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir gibi geçici hukuki koruma tedbirleri de dâhil olmak üzere toplu mahkemenin görevine giren dava ve işlerde tüm yargılama aşamaları heyet tarafından yerine getirilir ve karara bağlanır.
(2) Heyet, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, iş veya davanın özelliğine göre tahkikatın, tahkikat hâkimi olarak görevlendirilen bir üye tarafından yapılmasına karar verebilir.
(3) Tahkikatın heyetçe yürütüldüğü iş veya davalarda mahkeme başkanı, belirli bazı tahkikat işlemlerini yapmak üzere, üyelerden birini naip hâkim olarak görevlendirebilir.
(4) Mahkeme başkanı, mahkemenin uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasını sağlar ve bu yolda uygun göreceği önlemleri alır.
Tevsii Tahkikat (Kovuşturmanın Genişletilmesi) Nedir?
Tevsii tahkikat/soruşturmanın genişletilmesi, diğer bir kullanımla kovuşturmanın genişletilmesi; duruşmada delillerin tartışılması aşamasında, daha önce araştırılmamış, incelenip tartışılmamış veya taraflarca ileri sürülmemiş yeni delillerin mahkeme aracılığıyla duruşmaya getirtilmek suretiyle yargılamaya dahil edilmesini ifade eder. Tevsii tahkikat kavramı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda açıkça ve ayrıca düzenlenmemiştir. Delillerin ortaya konulması ve tartışılması aşamasına ilişkin genel düzenlemelerden hareketle uygulamada Yargıtay kararları ile gelişmiş bir kavramdır.
Tahkikat Nedir – Tahkikat Duruşması
Tahkikat Aşaması Ne Zaman Sona Erer?
Tahkikat aşaması, mahkemece tarafların iddia ve savunmaları ile toplanan deliller de değerlendirildikten sonra araştırılması gereken bir husus kalmadığında sona erer. Hakim, bu durumda duruşmada hazır bulunan kişilere tahkikatın tümü adına açıklama yapabilmeleri için söz verir. Tarafların beyanlarından sonra, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığı ve tahkikatın sona erdiği duruşmada hazır olanlara tefhim edilir, yani sözlü olarak bildirilir. Eğer mevcut deliller ile dava aydınlanıyorsa mahkeme, tahkikatın bittiğini taraflara bildirir ve tahkikat aşaması sona erer. Tahkikatın sona ermesinin ardından aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçilir.
Sözlü yargılama aşamasına geçilmesinin ardından, taraflardan birinin talebi üzerine duruşma iki haftadan az olmamak üzere ertelenir. Sözlü yargılamada mahkeme, taraflara son sözlerini sorar ve hükmünü verir. Sözlü yargılama için taraflara ayrıca davetiye gönderilmez.
Tahkikatın sona ermesi
MADDE 184– (1) Hâkim, tarafların iddia ve savunmalarıyla toplanan delilleri inceledikten sonra, duruşmada hazır bulunan taraflara tahkikatın tümü hakkında açıklama yapabilmeleri için söz verir.
(2) Mahkeme tarafların tahkikatın tümü hakkındaki açıklamalarından sonra, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığını görürse, tahkikatın bittiğini taraflara tefhim eder.
Toplu mahkemelerde tahkikatın sona ermesi
MADDE 185– (1) Toplu mahkemelerde, tahkikatı yapmakla görevlendirilen hâkim, tahkikatın tamamlandığı kanaatine varırsa, tarafların davanın tümü hakkında açıklama yapabilmeleri için dosyayı mahkeme başkanına verir.
(2) Toplu mahkeme, gerçeğin ortaya çıkması için gerekli görürse tahkikat için görevlendirilen hâkim tarafından dinlenen tanıkları ve bilirkişiyi tekrar çağırıp dinleyebileceği gibi, davanın maddi vakıaları hakkında gösterilen ve mahkemeye verilememiş veya getirtilmemiş olan delillerin verilmesini veya getirtilmesini de kararlaştırabilir. Kurul, eksik gördüğü tahkikatı kendisi tamamlayabileceği gibi hâkimlerden birine de verebilir.
(3) Toplu mahkeme, tarafların tahkikatın tümü hakkındaki açıklamalarından sonra, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığını görürse, tahkikatın bittiğini tefhim eder.
Sözlü yargılama
MADDE 186– (1) (Değişik:22/7/2020-7251/20 md.) Mahkeme, tahkikatın bittiğini tefhim ettikten sonra aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçer. Bu durumda taraflardan birinin talebi üzerine duruşma iki haftadan az olmamak üzere ertelenir. Hazır bulunsun veya bulunmasın sözlü yargılama için taraflara ayrıca davetiye gönderilmez.
(2) Sözlü yargılamada mahkeme, taraflara son sözlerini sorar ve hükmünü verir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/20 md.) Şu kadar ki, 150 nci madde hükmü saklıdır.
Tahkikat Nedir – Tahkikat Duruşması
