Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Türkiye’de Geçerli Mi?
Yurt dışında mahkeme kararıyla sonlandırılan evliliklerin Türk mahkemeleri tarafından otomatik olarak kabul edilmemesi, özellikle çift vatandaşlığı olan kişilerin sıklıkla karşılaştığı hukuki bir problem olarak öne çıkmaktadır. Bu noktada hukuki sorunların ortadan kaldırılması için tanıma ve tenfiz davalarının açılması büyük önem taşımaktadır. Nitekim tanıma ve tenfiz davalarının açılmadığı durumlarda söz konusu durumdan muzdarip kişiler birçok sorunla karşılaşabilirler.
Tanıma ve Tenfiz Davası Açılmadığında Ne Olur?
Yurt dışında, yetkili yabancı mahkeme tarafından evliliği sonlandırılmış kişiler Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz davasını açmadığında karşılaşılacak olumsuz durumlar şunlardır:
- Yurt dışında verilmiş olan boşanma kararının Türkiye’de hiçbir geçerliliği yoktur.
- Bu durumda yurt dışında boşanmış olan vatandaş Türkiye’de yeniden evlenmek istediğinde sorunla karşılaşır ve evlenme talebinde bulunamaz.
- Yurt dışında sonlandırılan evliliğinden nafaka almaya uygun görüldüyse, söz konusu mahkeme kararının Türkiye’de geçerliliğinin olmaması sebebiyle nafaka alamaz.
- Yasal ve hukuki açıdan Türkiye’de evliliğinin geçerli olması sebebiyle ilerde ortaya çıkabilecek miras durumlarında karmaşıklık ve problemler yaşanabilir.
Tanıma ve Tenfiz Davası Vekalet İşlemleri
Yurt dışında boşanmanın Türkiye’de tanınması için açılan tanıma ve tenfiz davalarında, davacı dilerse süreci avukata devredebilmektedir. Vekâletname ile avukata devredilen tanıma ve tenfiz davası sırasında ya da öncesinde davalının Türkiye’ye gelmesine gerek görülmemektedir.
Bunun yanında tanıma ve tenfiz davası için gerekli belgeler hukuki olarak geçerli olması ve dava sürecinin hızlı bir şekilde ilerlemesi avukatın sağladığı avantajlar arasında görülmektedir.
Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Türkiye’de Geçerli Mi? Tanıma ve tenfiz davası Milletlerarası Özel hukuk dalını ve Medeni Usul yani ilgili kanunu olan Hukuk Muhakemelerini ilgilendiren dava türüdür.
Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Kararları Türkiye’de tanıma davası veya tenfiz edilmediği sürece geçerli olmaz. Dolayısıyla bu kararların geçerli olması ve hüküm ifade etmesi için mutlaka tanıma ve tenfiz davası açılması gerekmektedir.
Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Davasının Türk Hukuk Sistemi İçerisinde Tanınması ve Tenfizi
Tanıma davası yurt dışında gerçekleşmiş olan boşanma davasının Türk hukuk sistemi içerisinde de kabulünü gerçekleştirmek amacı ile; tenfiz davası da boşanma kararının ardından verilen nafaka, miras, mal paylaşımı, tazminat ve eğer tarafların çocukları var ise velayet gibi konuları ilgilendiren hüküm ve sonuçların Türk hukuk sistemi içerisinde de icra edilebilmesini ve bu icraat sırasında Türk hukuk sistemine aykırılık teşkil etmemesi için açılan davadır.
Bu davalar yetkili ve görevli mahkemede açılır.
Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Türkiye’de Geçerli Hale Nasıl Gelir?
Öncelikle soruna cevap vermeden önce şunu ifade etmeliyim ki Türk hukuk sistemi içerisinde bu davaların açılabilmesi için tarafların Türk hukuk sistemi içerisinde yer almaları gerekir. Yani hangi şekilde olursa olsun taraflardan biri Türk olmalıdır.
Sorunun cevabına geldiğimizde ise genel kural ve asıl olan bu davayı boşanma davasının tarafları yani eski eşler açabilmektedir.
Lakin taraflar Türkiye’ye gelmeden de bu davayı açmak ve davanın hızla sonuçlanmasını istedikleri takdirde bu davayı vekalet ve özel yetki ile yetkilendirebilecekleri avukatlar da açabilirler.
Tanıma ve Tenfiz Davası Neden Açılır?
Bu davanın açılması önemlidir. Çünkü Türk hukuk sisteminde boşanmamış taraflar tanıma ve tenfiz davsı ile yurtdışındaki boşanma davasının kabulünü sağlamazlar ise Türk hukuk sistemi içerisinde evli gözüktüklerinden dolayı birbirlerinin yasal mirasçısı olarak gözükmektedir.
Bu da vefat eden tarafa yaşayan tarafın haksız yere yasal mirasçısı olarak gözükmesi ve diğer yasal mirasçıların hak kaybına uğramasına neden olmasıdır.
Bu nedenle taraflardan biri öldüğü vakit vefat edenin yasal mirasçıları da tanıma ve tenfiz davasını açabilmektedirler. Bu konu az önce ifade ettiğim üzere miras hukuku ile ilgili daha çok önem arz etmektedir.
Tanıma ve tenfiz davası sürecinde taraflardan biri ölürse yine yasal mirasçılar davayı yürütebilmektedirler. Yasal mirasçıların tanıma ve tenfiz davası açabilmeleri için ilgili kanunda ifade edilen bir hak düşürücü süre de vardır. (Yurtdışında Sonuçlanan Boşanma Türkiye’de Geçerli Mi?)
Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A madde uyarınca, yurt dışında alınmış olan boşanma kararlarının tanıma davası açılmaksızın Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkan tanınmıştır.
Yurtdışında Alınmış Boşanma Kararlarının Türk Hukukunda Geçerliliği
Kural olarak, yurt dışında alınmış olan mahkeme kararlarının Türkiye’de tanıma – tenfiz davası açılmaksızın geçerli hale getirilmesi mümkün değildir. Ancak Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A madde uyarınca, yurt dışında alınmış olan boşanma kararlarının tanıma davası açılmaksızın Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkan tanınmıştır.
08.02.2018 Tarihinde Resmi Gazete’de Yayımlanan Yeni Düzenleme Sonucu, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A Maddesi Uyarınca, Yurt Dışında Alınmış Olan Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması
Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A maddesi ile;
Dava açılmaksızın yurt dışında alınmış olan boşanma kararının nüfus müdürlüklerince, nüfus kütüğüne tescil edilmesi mümkün hale getirilmiştir.
İlgili maddenin 1. fıkrasındaki düzenlemeye göre;
“Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adli veya idari makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.”
Bu madde kapsamında taraflara sağlanmış olan imkan, sadece boşanma kararlarını değil aynı zamanda, evliliğin butlanına, iptaline mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin verilmiş olan kararların da bu madde kapsamında nüfus kütüğüne tescil ettirilmesini kapsar niteliktedir.
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi uyarınca;
Yurt dışında alınan boşanma kararının nüfus kütüğüne tescili başvurusu yurt dışında, dış temsilciliklere;
Yurt içinde ise; taraflardan birinin yerleşim yerindeki nüfus müdürlüklerine,
Eğer yurt içinde yerleşim yeri yoksa Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Samsun, Siirt, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa ve Van nüfus müdürlüklerine yapılır.
Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunu Kimler Yapabilir?
25.03.2020 tarihine kadar; Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesinde düzenlenen imkandan yararlanılabilmesi için eşlerin birlikte başvurması gerekmekteydi.
Ancak 25.03.2020 tarihinde yapılan değişiklikle; “taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına” başvuru yapabilmesi mümkün hale getirilmiştir.
Dolayısıyla 25.03.2020 tarihi itibariyle taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer tarafın tek başına başvuru yapması mümkündür.
Ayrıca madde hükmünde tarafların vekilleri aracılığıyla başvuru yapabilmelerine de imkan tanındığından yurt dışında boşanmış olan kimselerin bu boşanma kararını nüfus kütüğüne tescil ettirmek için Türkiye’ye gelmelerine dahi gerek kalmamıştır. Türkiye’den bir avukat tayin edip ona vekaletname vermek suretiyle yurt dışında alınmış olan boşanma kararının Türkiye’de geçerli hale getirilmesi mümkündür.
Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi uyarınca;
Yurtdışında alınmış olan boşanma, evliliğin iptali, evliliğin butlanı ve mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların, Türkiye’de nüfus kütüğüne tescil ettirilmesi başvurusunda sunulması gereken belgeler şunlardır:
Başvuru Formu
Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın, aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi
Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi
Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri
Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği
Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlarla ilgili daha önce Türk mahkemelerinde açılmış ve halen görülmekte olan dava dosyası bilgileri ile varsa kararların daha önce Türk mahkemelerince kesin hükme bağlanmış olduğuna ilişkin mahkeme kararının aslı veya fotokopisi ya da Türk mahkemelerinde halen devam eden bir dava yahut tanımanın Türk mahkemelerince evvelce reddedildiğine dair karar bulunmadığı yönünde adli makamlardan alınan belge başvuru formuna eklenir.
Başvuruda alınan belgelerde eksiklik tespit edilenlere, belgedeki bu eksikliklerin tamamlanması için doksan günlük süre verilir. Bu süre içinde eksik belgelerin tamamlanmaması halinde başvuru reddedilir.
Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunun Kabulü ve Reddedilmesi
Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararla ilgili olarak Türkiye’de açılmış ve halen görülmekte olan veya reddedilmiş bir dava bulunuyorsa başvuru reddedilir.
Türk kamu düzenine açıkça aykırı olan kararlar gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir.
Komisyonda tescile yönelik verilen kararlar dış temsilcilikler veya il müdürlüklerince yedi gün içinde nüfus kütüklerine tescil edilir.
Eğer, nüfus kütüğüne başvuru, nüfus müdürlüğü tarafından reddedilirse; başvuran taraflardan her biri, tanıma ve tenfiz için, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, bu yoksa sakin olduğu yer, bu da yoksa İstanbul, İzmir, Ankara mahkemelerinden birinde bulunan Aile Mahkemelerinde dava açabilirler.
Yabancı Mahkemeler Ya Da İdari Makamlar Tarafından Nafaka, Velayet Gibi Hususlara İlişkin Kararlar İçin Türkiye’de Bulunan Mahkemelere Başvuru Şartı
Yukarıda yer verdiğimiz Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 23/A maddesi sayesinde, yabancı bir mahkemenin veya idari makamın verdiği boşanma, evliliğin iptali, evliliğin butlanı ve evliliğin mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların, Türk mahkemelerinde tanıma davası açılmasına gerek kalmaksızın, yukarıda yer verdiğimiz prosedür uygulanarak kişilerin nüfus kütüklerine tescili artık mümkündür.
