İcra Hukukunda İcra Çeşitleri

İcra Hukukunda İcra Çeşitleri

İcra Hukuku Nedir

Günümüzde çoğu insanın gerek isteyerek gerek istemeyerek icra hukuk ile bir şekilde  yolu  kesişmektedir. Peki bu insanların korkulu rüyası olan icra hukuku nasıl ortaya çıkmıştır. Türk hukuk sistemiz alacaklının, kendi eliyle zor kullanarak alacağını tahsil etmesini yasaklamıştır. Bunun doğal bir sonucu olarak; borçlu borcunu ödeyemediğinde ya da geciktiğinde alacaklını talebi üzerine devlete başvurması sonucu ve devletin bu talebe karşılık vermesi  icra hukuku kurallarını  ortaya çıkartmıştır. İcra hukuku kendi içerisinde;

1. İlamsız İcra
2. İlamlı İcra
3. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu
4. Rehinin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip
5. İhtiyati Haciz

oluşur.

İlamsız İcra

İlamsız icra adından da anlaşılacağı üzere herhangi bir ilama( mahkeme kararına ) dayanmayan alacaklının alacağının tahsili için  daha çok icra dairesi üzerinden yürüttüğü takip yoludur. Bu takip yoluna alacaklını elinde evrak türü olarak fark etmeksizin bir evrak olması veya elinde herhangi bir belge olmadan alacağının miktarı belirterek icra dairesinden alacağını tahsil etmek için talepte bulunmasıdır. İcra dairesi alacaklının talebi üzerine üç gün içerisinde borçluya bir ödeme emri düzenler ve borçluya tebliğ eder. Ödeme emrine alan borçlunun önünde iki seçenek vardır ya borcu kabul edip öder ya da borca itiraz eder.

Ödeme Emrine İtiraz

İcra dairesince gönderilen ödeme emrini alan borçlu böyle bir borcu olmadığını veyahut alacaklının belirttiği miktardan daha az olmadığını  sözlü ve yazılı olarak ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde  icra dairesine bildirmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus 7 günlük sürenin kesin süre olduğudur. Bir diğer önemli nokta ise borçlu alacaklının  belirttiği miktarda borcu olmadığını iddia ediyorsa ne kadar borçlu olduğunu ayrıca ve açıkça icra dairesine belirtmelidir. Benim borcum bu kadar değil gibi bir açıklama itirazın hiç yapılmamış olması sonucunu doğurur.

İmzaya itiraz ise alacaklının icra dairesine teslim ettiği adi senede dayanarak başlattığı ilamsız icra da borçlu imzanın kendisine ait olmadığını 7 günlük süre içerisinde ayrıca ve açık bir şekilde belirtilmek durumundadır. Borçlu tarafından ödeme emrine itiraz edilmesi takip işlemlerini durdurur. Bu durumda takibe devam etmek isteyen alacaklı itirazın kesin/geçici kaldırılması veya itirazın iptali yoluna başvurmalıdır.

İtirazın kesin kaldırılması

Borçlu tarafından yapılan ödeme emrine itiraz takip işlemlerini durdurur. Takibe devam etmek isteyen alacaklının elinde İcra iflas kanunu 68-68/a madde kapsamında belgelerden birisinin olması halinde icra mahkemesine başvurarak takibin devam etmesini isteyebilir.

İcra iflas kanunu 68/68a madde kapsamındaki belgeler;

-imzası ikrar veya noterlikçe tasdik edilen borç ikrarını içeren bir senede

-resmî dairelerin yetkili makamların yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri bir makbuz veya belgeye
– Borç ödemeden aciz belgesi

İtirazın kesin kaldırılması bir dava yolu olmadığı bilinmelidir. Çünkü icra mahkemelerinin inceleme alanı genel mahkemelere oranla daha kısıtlıdır.  Alacaklı bu yola itirazın tebliğinden itibaren 6 ay içerisinde başvurmalıdır.

İtirazın Geçici Kaldırılması

İtirazın geçici olarak kaldırılması yoluna başvuru borçlu icra dairesince gönderilen ödeme emrindeki adi senetteki imzaya itiraz etmesi sonucu alacaklının 6 ay içerisinde icra mahkemesinden takibin devamı için başvurduğu bir yoldur. Bu da bir dava yolu değildir. İtirazın geçici kaldırılması kabulü halinde borçlu 7 gün içerisinde borçtan kurtulma davası açması gerekir. Eğer icra mahkemesi itirazın geçici kaldırılmasını reddetmesi durumunda alacaklı itirazın iptali yoluna başvurabilir.

İtirazın İptali

Borçlunun ödeme emrine itiraz ederek durdurmuş olduğu takibi ilerletmek adına alacaklının İcra İflas konunu 68-68/a kapsamında belgesi olup olmadığına bakılmaksızın 1 sene içerisinde genel mahkemelere başvurarak takibi kaldığı yerden devam ettirebilir. bu sürenin hak düşürücü süre olduğu unutulmamalıdır.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu

İlamsız icranın bir diğer özel şekli olan Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz yoludur. Kambiyo senetleri kanunda numerus clausus yani sınırlı sayıda sayılmıştır. Bunlar bono poliçe ve çek olarak sayılmıştır.  Alacaklı bono poliçe ve çek dışındaki bir evraka dayanarak bu yola başvurması mümkün değildir.  Borçlu ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde takibi yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesine başvurarak imzaya veya borca itiraz edebilir.

İlamlı İcra

İlamlı icra, mahkeme ilamına dayanan icradır. Yani ilamlı icraya başvurmak için elimizde mahkemeden almış olduğumuz bir ilam olması şarttır. Bu ilamın istisnalar saklı kalmak şartıyla kesinleşmesine gerek yoktur. İlamsız icra da para ve teminat alacakları söz konusu iken ilamsız icranın konusu her şey olabilir. Alacaklı ilamla birlikte yetki sorunu olmaksızın herhangi bir  icra dairesine başvurur. Talebi alan icra dairesi icra emri düzenleyerek borçluya gönderir. Borçlu burada ilamsız icradaki gibi icra emrine itiraz edemez.  Fakat borçlu  sadece icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasını isteyebilir.

Rehinin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip

Bu yola alacağı rehin yoluyla teminat altına alınmış alacaklı başvurabilir. Alacaklı ilamlı veya ilamsız icra yoluna başvurmadan doğrudan garanti altına alınmış alacağı için rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takibe başvurabilir. Her takip yolunda olduğu gibi rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takipte de alacaklının icra dairesinden talepte bulunması gerekir. İcra dairesi borçluya ödeme emri/icra emri gönderir. Takibin kesinleşmesinden sonra rehinli mal satılarak paraya çevrilir.

İhtiyati Haciz

İhtiyati haciz para alacakları için başvurulan isminden de anlaşılacağı üzere geçici bir hukuki korumadır. ihtiyati haciz de teminat altına almadığımız para alacakları için başvurabiliriz. Aynı zamanda alacağın istisnalar saklı kalmak kaydıyla vadesi gelmemiş para alacağımız gerekir. İhtiyati haciz kararını genel mahkemelerden istenir. ihtiyati haciz talebinde bulunan alacaklının özel dava şartı olan %15 teminatı yatırması gerekir. Mahkeme ihtiyati haciz kararı vermesi üzere alacaklı 10 gün içerisinde icra dairesine başvurarak kararın yerine getirilmesini talep etmelidir yoksa ihtiyati haciz talebi kendiliğinden kalkar.

İcra Hukukunda İcra Çeşitleri

Stajyer Av. Damla Eser İnönü

Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.