Yabancı Bayraklı Gemide Çalışan Gemi Adamları
Gemi Adamı Nedir?
Gemi adamı bir iş sözleşmesine dayanarak, gemide çalışan kaptan, tayfa ve benzeri kimselere verilen addır. Gemi adamı geminin sevk ve idaresinden sorumlu olan en yetkili kişidir. Aynı zamanda şirketi gemi personeline ve üçüncü kişilere karşı da temsil eden kişidir. Gemi adamının işvereni gemi sahibi olabileceği gibi, kendisinin olmayan bir gemiyi kendi adına ve hesabına işleten kimse de olabilir. Kaptan aynı zamanda işveren vekilidir. Ancak kaptanın fillerinden dolayı doğrudan doğruya işveren sorumludur.
Yabancı Bayraklı Gemide Çalışan Gemi Adamlarının Alacakları?
Kural olarak Türk bayraklı gemide çalışan gemi adamları iş akdiyle bağlı olup İş Hukuku hükümlerine tabi olacaklardır.
Ancak yabancı bayraklı gemide çalışan gemi adamları, işçilik alacaklarıyla ilgili olarak 854 sayılı Deniz İş Kanunu değil; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanacaktır. Bu nedenle gemi adamları kıdem adı altında bir tazminat talep edemez. Çünkü kıdem tazminatı İş Kanununda düzenlenmektedir.
854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 1. Maddesine göre, gemi yabancı ülke bayrağı taşıması halinde veya gemi Türk bayraklı olsa bile yüz grostonluk olmaması durumunda, bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamayacaktır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesinde deniz ve taşıma işlerinin yapıldığı işyerlerinde çalışanların Kanun kapsamına girmeyeceği açıklanmıştır.
Ancak Yargıtay tarafından verilen kararlarda, istisnai olarak turistlik amaçlı kullanılan yatın deniz taşıma işi yapmadığı ve turistlik maksatla kullanıldığı gerekçesiyle, turistlik maksatla kullanılan yatta çalışan kaptanın 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında kaldığı kabul edilmektedir.
YARGITAY KARARLARI
GEMİ TÜRK BAYRAĞINDAN AYRILIRSA VE İŞVERENİN TÜRK BAYRAĞI TAŞIYAN BAŞKA BİR GEMİSİ YOK İSE İHBAR TAZMİNATI ÖDENMEZ
Somut uyuşmazlıkta; davacının iş sözleşmesinin çalıştığı ve davalılardan…. A.Ş. adına kayıtlı …-4 isimli geminin satılması ve bayrak değiştirmesi nedeniyle sona erdiği kabul edilmiştir. Davalı İşverenlerin başka Türk bayrağı taşıyan bir gemisi faaliyette bulunmadığı sürece iş akdinin bu nedenle feshi halinde davacı ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu husus araştırılmadan ihbar tazminatı talebinin kabulü hatalıdır.
“…Davalı İşverenlerin başka Türk bayrağı taşıyan bir gemisi faaliyette bulunmadığı sürece iş akdinin bu nedenle feshi halinde davacı ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu husus araştırılmadan ihbar tazminatı talebinin kabulü hatalıdır.…”
YABANCI BAYRAKLI GEMİLERDE ÇALIŞAN GEMİ ADAMLARINA DENİZ İŞ KANUNU DEĞİL BORÇLAR KANUNU HÜKÜMLERİ UYGULANIR
4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Deniz taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir.
Deniz İş Kanunu 1. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bir geminin Deniz İş Kanunu’nun kapsamına girebilmesi için denizlerde, göllerde ve akarsularda çalıştırılması, bu geminin Türk bayrağı taşıması, geminin yüz ve daha yukarı grostonilatoluk olması gerekir.
Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonilatoluk değilse yada diğer belirtilen istisnai şartları taşımıyor ise bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması ile ilgili uyuşmazlıkta ise görevli mahkemeler genel mahkemelerdir.
İş ilişkisine dayalı bir uyuşmazlıkta işçi deniz taşıma işinde çalışır, ancak çalıştığı gemi Deniz İş Kanunu kapsamında kalmaz ise uyuşmazlığın Borçlar Kanunu hükümlerine göre genel mahkemede çözümleneceği açıktır.
Yabancı Bayraklı Gemide Çalışan Gemi Adamları
Stajyer İrem ÇELİK
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
