İşten Ayrılan İşçinin Hakları

İşten Ayrılan İşçinin Hakları

İşten ayrılan işçinin hakları işçinin işten hangi şekilde ayrıldığına göre değişir. Şöyle ki, işten çıkarılan işçinin hakları ile kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin hakları aynı olmayacaktır.

İşçinin işten kendi rızasıyla ayrılması durumundaki hakları ile işverence çıkarılması durumunda hakları aynı olmayacaktır. Bu kapsamda her iki durumu da incelemek gerekir.

İşten Ayrılan İşçinin Hakları Nelerdir?

İstifa eden yani kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin hakları şunlardır;

-Kıdem tazminatı,
-Fazla çalışmalar,
-Ulusal bayram, hafta tatili ve resmi tatillerdeki çalışmalar,
-Kullanmadığı yıllık izin ücretleri,
-Ödenmeyen ücretler.

İstifa eden işçi eğer haksız yere işten ayrılmışsa, başka bir ifadeyle iş sözleşmesini haklı sebeple feshetmemişse yukarıda sayılanlardan sadece kıdem tazminatını alamaz.

İşten Ayrılan İşçinin Hakları

Bu kapsamda işçinin işini haksız yere ya da hiçbir sebep göstermeden feshetmesi sadece kıdem tazminatını alamaması sonucunu doğurur. Hâlbuki diğer işçilik alacakları hala dava edilebilir ve işverenden tahsil edilebilir.

Özellikle iş hayatında işçiler fazla mesai yapmasına karşın fazla mesai ücretleri ödenmez. Böyle bir durumda işçiler geriye dönük olarak beş yıllık fazla mesai ücretlerini dava yoluyla alabilirler. Bunun için işçiler işten ayrıldıklarında dava yoluna gidilme ihtimaline karşın kendileri ile aynı zamanda çalışmış en az iki iş arkadaşlarını tanık olarak göstermeleri işçilik alacaklarının tahsili için yeterli olacaktır.

İşten Çıkarılan İşçinin Hakları Nelerdir?

İşverence haksız şekilde işten çıkarılan bir işçi fazla mesai, ödenmeyen ücretleri gibi işçilik alacaklarına ek olarak şartları varsa kıdem, ihbar ya da kötü niyet tazminatlarına da hak kazanabilir.

Bu kapsamda işten çıkarılan işçinin hakları şunlardır;

-Kıdem tazminatı
-İhbar tazminatı
-Kötü niyet tazminatı
-Fazla mesai ücreti
-Kullanılmayan yıllık izin ücretleri
-Ulusal bayram, hafta tatili ve resmi tatillerdeki çalışmalar,
-Ödenmeyen ücretler.

Özellikle tazminatlar bakımından bazı şartların bulunması gerekir. Bu sebeple işveren tarafından işten çıkarılan her işçinin kıdem tazminatına ya da kötü niyet tazminatına kesinlikle hak kazanacağını söylemek doğru olmaz.

Örneğin işyerinde altı aydan az kıdemi bulunan bir işçi işten haksız sebeple bile çıkarılsa dahi kıdemi bir yıl olmadığından kıdem tazminatına hak kazanamaz. Aynı şekilde kötü niyet tazminatına hak kazanılabilmesi için işçinin iş güvencesi kapsamında olmayan bir işyerinde çalışıyor olması gerekir.

Benzer örnekler çoğaltılabilir. Neticeten işçinin bu tazminatlara hak kazanabilmesi bazı şartların bir arada olmasına bağlıdır.

İşçiler bakımından dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, işten ayrılırken izlenmesi gereken yoldur. Bu kapsamda işten ayrılan bir işçini işçilik alacaklarının ödenmesi bakımından işverene ihtarname çekmesi ispat açısından elini güçlendirecektir.
İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazanabileceği Haller
Bu başlık altında belirtilecek olan tüm hallerde işçinin kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için kıdeminin en az 1 yıl olması koşulu aranmaktadır.

Erkek işçi askerlik görevi nedeniyle işten çıkması halinde kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
Emeklilik hakkının elde edilmesi sebebiyle işten çıkan işçi kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
Kadın işçi evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde evlilik halini gerekçe olarak ileri sürerek işten çıkması halinde kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen haklı sebepleri gerekçe olarak ileri sürerek iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçi kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.

İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği yani istifa etmesine rağmen kıdem tazminatına hak kazanacağı durumlara örnek olarak; işçinin ücret ve diğer işçilik haklarının eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi, işçinin SGK ödemelerinin gerçek miktar üzerinden yatırılmaması, işçinin haberi olmadan SGK’dan giriş-çıkışının yapılması, işçinin fazla mesai ücretinin ödenmemesi, işçinin resmi tatil günlerinde çalıştırılması ve kıdem tazminatı ödememek için işveren tarafından istifaya zorlanması sayılabilir.

Bu haller sınırlı sayıda olmayıp feshin haklı sebebe dayanması yeterlidir. İşçi tarafından gerçekleştirilen feshin haklı olup olmadığına hâkim somut durumu göz önünde bulundurarak karar verecektir.

İstifa Etmiş Olmasına Rağmen Kıdem Tazminatına Hak Kazanan İşçi Doğrudan Dava Açabilir Mi?

Kıdem tazminatı bir işçilik alacağı davası olup buna yönelik bir talepte bulunurken işçilik alacaklarına yönelik dava açmak gerekmektedir. Ancak işçi ve işveren arasındaki işçilik alacağı ve tazminatlara ilişkin ihtilafları dava açmaya gerek kalmadan çözmek amacıyla arabulucuya başvuru şartı getirilmiştir.

Bu sebeple kıdem tazminatına hak kazanan işçi doğrudan dava açamaz. Dava açmanın öncesinde arabulucuya başvurması ve anlaşamama halinde dava açması gerekmektedir.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatına Yönelik İşçilik Alacağı Davasını Hangi Mahkemede Açmalıdır?

Türkiye’de iş hukuku davaları bu alanda ihtisaslaşmış iş mahkemelerince görülür. Bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatı yahut ödenmeyen ücretlerin tespit edileceği ve ödenmesinin talep edileceği görevli mahkeme İş Mahkemesi’dir.

İstifa eden işçinin kıdem ve diğer alacakları için açacağı davada yetkili mahkeme, davalının yani işverenin yerleşim yeri mahkemesi veya işin yapıldığı yer mahkemesidir. Birden fazla işveren varsa bunlardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilir.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatını Hangi Süreler İçinde İstemelidir?

Hukukumuzda kıdem tazminatı ve işçilik alacakları bakımından 5 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Kıdem tazminatı hakkı iş akdinin sonlandırıldığı tarihte doğmaktadır. Bu kapsamda istifa eden ve kıdem tazminatına hak kazanan işçi istifa ettiği tarihten itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde hak kazandığı kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarını talep edebilecektir.

İşten Ayrılan İşçinin Hakları