Ticareti Terk Suçu Nedir?
İcra iflas Kanunu’nun 44. maddesinde ticaretin terk edilmesi usulü gösterilmiştir. Bu maddeye aykırı davrananlar ise 337/a maddesinde cezalandırılacağı düzenlenmiştir.
Ticareti terk eden bir tacir 15 gün içerisinde bağlı bulunduğu ticaret siciline bütün alacak ve borçları ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmak zorundadır. Bu durum ticaret sicili memurluğunca ticaret sicili ilanlarının yayınlandığı gazetede ve alacaklıların bulunduğu yerlerde de ilan edilir. Ancak tacirin bu ilanda bulunurken ilan masraflarını ödemesi gerekir. Aksi halde ilan yapılmaz. Dolayısıyla tacir beyanda bulunmamış olur.
Alacaklılar, ilan tarihinden itibaren 1 sene içerisinde, tacir hakkında iflas yolu ile takip başlatabilir.
Ticareti terke eden tacir mal beyanında bulunmasının tevdi tarihinden itibaren 2 ay müddetle haczedilebilir malları üzerinde hiçbir tasarrufta bulunamaz. Tacir buna rağmen malları üzerinde tasarrufta bulunmuşsa bu halde 3. kişilerin hakları saklıdır. Ancak 3. kişiler tacirin bu durumunu bilmiyor olmaları gerekir. Bu halde 3. kişilerin yaptığı bu iktisaplar tapu siciline güven ilkesi gereği ve iyiniyetli oldukları için korunur. Yani alacaklılar tarafından tapu iptali davası açılamaz. Ancak 3. kişiler tacirin bu durumundan haberdarlarsa iyiniyetli olmayacakları için tapu iptali davası ile tasarrufların iptali mümkün olur. İyiniyetli sayılan kişiler tacirin durumunu bilmeyen 3. kişilerdir. Tacirin eşi, ikinci dereceye kadar olan hısmı (2. derecede dahildir) iyiniyetli sayılmaz. Aynı zamanda tacirle evlatlık ilişkisi içerisinde olan kişide iyiniyetli sayılmaz. Çünkü bu kişilerin tacir ile olan bağı nedeniyle tacirin bu durumunu bilmemeleri hayatın olağan akışına terstir.
Mal beyanını alan ticaret sicili, bu durumu tapu veya gemi sicil daireleri ile Türk Patent Enstitüsüne bildirir. Bu bildiri üzerine sicile, temlik hakkının iki ay süre ile tahdit edilmiş bulunduğu şerhi verilir. Ayrıca bu bildirim Türkiye Bankalar Birliğine de yapılır.
Tacir, bozulacak veya muhafazası masraflı veyahut verilen süre içerisinde değeri düşebilecek mallarının olması halinde mallarının satışını mahkemeden talep edebilir. Malların satışı icra dairesi tarafından gerçekleştirilir. Malların bedeli ise bankaya depo edilir.
Ticareti Terk Edenlerin Cezası
Bu maddenin düzenlenmesinin amacı; İİK’nun 337/a maddesi ile yaptırıma bağlanan eylem, tacirin ticareti terk etmesi değil, 44 ncü maddesine göre terk keyfiyetini 15 günlük süre içinde kayıtlı bulunduğu ticaret sicili memurluğuna bildirmemesi ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini içeren bir mal beyanında bulunmamasıdır. ticaret şirketlerinin ticareti terk edip edemeyecekleri ve buna bağlı olarak İİK’nun 44.maddesi gereğince mal beyanı vermelerinin zorunlu olup olmayacağının irdelenmesi gerekmektedir.
Ticareti terk eden kişiler kanunun 44. maddesine göre mal beyanında eksik veya hiç bulunmamaları yahut alacaklarını haciz veya iflas sırasında göstermemiş olmaları halinde cezalandırılırlar. Aynı zamanda mal beyanında bulunduktan sonra bu mallar üzerinde tasarruf yapılması halinde de cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Borçlunun bu durumlarda cezalandırılması için alacaklıların zarar uğramış olması ve şikayet etmeleri gerekir. Bu halde borçlu 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Ancak borçlu, alacaklıların zarara uğramadıklarını ispat ederse ceza almaz.
Ticareti terk eden borçlunun sorumluluğuna gidilebilmesi için borçlunun bu eylemlerde bulunduğuna dair delillerin toplanması gerekir.
Borçlu olan şirket için icra takibi başlatıldıktan ve takip kesinleştikten sonra haciz işlemleri için adrese gidildiğinde kapalı olduğu görülürse; bu halin tutanağa geçirilmesi gerekir. Tutanakta “borçlunun adreste olmadığı, yeni adresinin tespit edilemediği…” yer alması gerekir. Böylece tacirin ticareti terk suçu için şikayette bulunduğunda elde somut bir delil olacaktır. Ancak şuna dikkat edilmelidir ki haciz işlemlerine başlamadan önce ticaret odasından tacirin en son kayıtlı adresinin bildirilmesi istenmelidir. Ticaret odasındaki kayıtlara göre haciz işlemi gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi takdirde borçlu ticareti terk etmediğini ve ticaret odasında başka bir adresinin yer aldığını ispatlayabilir.
Bu usule göre borçlunun adresine gidildiği zaman şirketin faaliyet göstermediği görülmüşse; borçluya karşı ticareti terk suçundan dava açılabilir. Dava icra ceza mahkemesinde açılacaktır. Davada haciz tutanağı borçlunun ticareti terk ettiğine dair somut bir delil olduğu için önemlidir. Aynı zamanda verilecek şikayet dilekçesine de tutanağın eklenmesi gerekir.
Ticareti Terk Suçunda Kimler Cezalandırılır
İcra iflas kanunu madde 345’e göre; şirket müdürleri, temsilci ve vekilleri ticareti terk suçundan cezalandırılırlar.
Ticareti Terk Suçu Nedir?
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
