Askerleri İtaatsizliğe Teşvik Suçu | 2023
Askeri İtaatsizlik Nedir?
İtaatsizlik, hiyerarşik organizasyonlarda genellikle , emir komuta zincirinin alt kısımlarındaki kişilerin, kendilerinden beklenen şeyi yapmalarına bağlı olan cezalandırılabilir bir suçtur .
Askeri itaatsizlik, bir askerin, bir üst görevlinin yasal emirlerine isteyerek uymamasıdır .
Halkı askerlikten soğutma
Madde 318– (1) (Değişik: 11/4/2013-6459/13 md.) Askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik veya telkinde bulunanlara altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Fiil, basın ve yayın yolu ile işlenirse ceza yarısı oranında artırılır.
Askeri Ceza Kanunu 58. Madde
Milli Mukavemeti Kırmak
(Değişik: 21/8/1940-3914/1 md.)
Her kim, Türk Ceza Kanununun 153, 161. maddelerinde yazılı suçlardan birisini ve 155. maddede yazılı halkı askerlikten soğutmak yolunda neşriyatta ve telkinatta bulunmak ve nutuk irat etmek fiillerini işleyecek olursa milli mukavemeti kırmak cürmünden dolayı mezkur maddelerde gösterilen cezalarla cezalandırılır.
Askeri Ceza Kanunu 58. Madde Açıklaması
Maddede. 765 sayılı Kanunun 153. 155. ve 161. maddelerinde yazılı suçlara yollama yapılmıştır. Bu suretle söz konusu suçlar “Milli mukavemeti kırmak” adıyla yeni bir askeri suç olarak düzenlenmişlerdir. Maddenin atıfta bulunduğu 765 sayılı TCK’nın 153,155 ve 161. maddelerinde yazılı suçlar, 5237 sayılı TCK’nın 319, 318 ve 323. maddelerinde düzenlemiştir.
Askerleri itaatsizliğe teşvik
Madde 319– (1) Askerleri veya askerî idareye bağlı olarak görev yapan diğer kişileri kanunlara karşı itaatsizliğe veya yeminlerini bozmaya veya askerî disiplini veya askerlik hizmetine ilişkin görevlerini ihlale yönelten ve tahrik edenler ile kanunlara, yeminlere veya disiplin veya diğer görevlere aykırı hareketleri askerler önünde öven veya iyi gördüğünü söyleyen kimselere, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Fiil, aleni olarak işlenmişse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. (3) Fiil, savaş zamanında işlenmiş ise ceza bir katı oranında artırılır.
Askerleri İtaatsizliğe Teşvik Suçunun Unsurları
Madde gerekçesine göre; silâhlı kuvvetlerin vatan savunması bakımından kanunlar çerçevesindeki görevlerini gereğince yerine getirebilmeleri için, mensuplarının kanunlara itaat etmeleri ve yeminlerine sadık kalmaları, askerî disiplini sıkı bir şekilde muhafaza etmeleri zorunluluğuna ilişkin toplum yararını korumak amacıyla bu madde getirilmiş bulunulmaktadır.
Maddede bu maksatla iki suç yer almaktadır. Her iki suçun faili asker veya sivil olabilir. Bu suçlarla, millî savunma ile ilgili toplum yararı ihlâl edilmiş olmaktadır. Askerler veya askerî idareye bağlı olarak görev yapan diğer kişiler ise suçun konusunu teşkil etmektedirler.
Madde kapsamında iki suç tanımına yer verilmiştir. Bunlardan birincisi, askerleri veya askerî idareye bağlı olarak çalışan sivilleri kanunlara itaatsizliğe, yeminlerini bozmaya veya askerî disiplini ihlâle, askerlik hizmetine ilişkin görevlerini keza ihmale yöneltmek veya tahrik etmektir. Fıkrada yer alan ikinci suç ise, sözü geçen yöneltme ve tahrik konularını askerlerin önünde övmek veya bunları iyi gördüğünü söylemektir.
Her iki fiil de bir tehlike suçu oluşturduklarından yöneltme, tahrik veya övme veya iyi gördüğünü söyleme, suçun oluşması için yeterlidir. Doğal olarak, her tehlike suçunda olduğu gibi, maddenin yorumunda somut tehlike olasılığının varlığı araştırılmalıdır. Ayrıca fiilen bir itaatsizlik neticesinin meydana gelmiş bulunması gerekli değildir.
Maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında her iki suça ait ortak ağırlaştırıcı nedenler gösterilmiştir. İkinci fıkradan anlaşılacağı üzere suçun oluşması için bir tek kişiye yönelik tahrik yeterlidir.
İtaatsizlikte ısrar edenlerin cezası
Madde 87 – 1. (Değişik: 22/3/2000-4551/22 md.) Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
2. Yukarıdaki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.
Askerleri itaatsizliğe teşvik suçu zamanaşımı
Dava zamanaşımı sekiz yıl olup fiilin savaş zamanında işlenmesi halinde on beş yıldır.
Görevli mahkeme
Bu suç için yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
YARGITAY KARARI
9. Ceza Dairesi 2013/13241 E. , 2014/7828 K.
“İçtihat Metni”
Tebliğname No : 9 – 2012/219278
Mahkemesi : İstanbul 42. Asliye Ceza Mahkemesi
Tarihi : 13.06.2012
Numarası : 2012/283 – 2012/491
Suç : Askerleri itaatsizliğe teşvik
Dosya incelenerek gereği düşünüldü:
Sanıklara yüklenen suçun tarihi, işlenme yöntemi ve temel şekli itibariyle gerektirdiği cezanın süresine göre; hükümden sonra 05.07.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6352 sayılı Kanunun geçici 1. maddesi kapsamında kaldığı ve anılan maddenin birinci fıkrasının “b” bendinde yer alan “kovuşturma evresinde, kovuşturmanın ertelenmesine karar verilir” şeklindeki düzenleme karşısında; sanıkların hukuki durumlarının yeniden takdir ve tayininde zorunluluk bulunması,
Bozmayı gerektirmiş, sanıklar müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde görülmüş olduğundan, sair yönleri incelenmeyen hükmün bu sebepten dolayı BOZULMASINA, 26.06.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
19. Ceza Dairesi 2018/689 E. , 2018/4313 K.
“İçtihat Metni”
Emre itaatsizlikte ısrar suçundan sanık …’in Askeri Ceza Kanunu’nun 87/1 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddeleri gereğince 2 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 5728 sayılı Kanun ile değişik 231. maddesi gereğince hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Gölcük Donanma Komutanlığı Askeri Mahkemesinin 29/07/2013 tarihli ve 2013/1143 esas, 2013/330 sayılı kararının itiraz edilmeden kesinleşmesini müteakip, sanığın deneme süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlemesi nedeniyle hükmün açıklanarak 2 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Körfez 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 15/06/2017 tarihli ve 2017/176 esas, 2017/412 sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 05/01/2018 gün ve 94660652-105-41-12199-2017-Kyb sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekindeki dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 15/01/2018 gün ve 2018/2685 sayılı ihbarnamesi ile dairemize gönderilmekle okundu.
Anılan ihbarnamede;
Dosya kapsamına göre, evvelce hapis cezasına ilişkin hükümlülüğü bulunmayan sanık hakkında tayin olunan kısa süreli hapis cezasının, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 50/3. maddesindeki “Daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla, mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir” hükmü uyarınca aynı maddenin 1. fıkrasında yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilmesi gerektiğinin gözetilmemesinde, isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;
Sanık …’in 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesinde düzenlenen Emre İtaatsizlikte Israr suçunu 08/05/2013 tarihinde işlediği, sanığa ait nüfus kayıt örneğinin incelenmesi sonucu doğum tarihinin 19/02/1992 olduğunun görüldüğü, dolayısıyla emre itaatsizlikte ısrar suçunu işlediği tarihte 18 yaşını doldurmuş olduğunun anlaşılması karşında; sanığın emre itaatsizlikte ısrar suçundan hakkındaki hükmün açıklanmasının geri bırakılmasından sonra, denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlemesi nedeniyle, 5271 sayılı CMK’nin 231/11. maddesi gereğince hükmedilen hapis cezasının aynen açıklanması ile yetinilmesi gerekeceğinden;
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği bu gerekçeyle yerinde görülmediğinden, kanun yararına bozma isteminin REDDİNE, 10/04/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
