Çek ve Senet Nedir?

Çek ve Senet Nedir?

Çek, piyasada tedavülü en fazla olan ödeme yöntemidir. Elimize bir çek geçtiği zaman bankaya gider ve ödeme alırız yani çek bir ödeme vasıtasıdır. Senet ise daha çok borçlanma vasıtasıdır. Senet, bir kişinin ödemeye veya yapmaya borçlu olduğu şeyi göstermek için en az iki kişi arasında düzenlenen kıymetli bir evraktır.

Senetteki koruma ile çekteki koruma birbirinden çok farklıdır. Çek banka kanalıyla ödendiği için daha güvenliklidir ve karşılıksız çıktığı takdirde para cezası hatta tazyik hapsi söz konusu olurken senedin ödenmemesi durumunda yapılabilecek icra takibi başlatmaktır. Bu anlamda çek senede göre daha kuvvetli bir belgedir.

Çek ve Senet Nedir?

Çek ve Senet Arasındaki Farklar Nelerdir?

Çek ve senet arasındaki farklar konusu da oldukça önemlidir ve çok iyi bilinmesi gerekir.

Çek, tedavülü daha fazla olan ve piyasada en çok kullanılan ödeme yöntemidir. Çeki aldığınız zaman gününde bankaya gider çekinizi tahsil edersiniz. Çek bir ödeme vasıtasıdır.

Senet ise bir borçlanma vasıtasıdır.

Senetteki koruma ile çekteki koruma birbirinden çok farklıdır. İkisi de kambiyo vasfında olmasına rağmen çek banka kanalıyla ödendiği için çek sahibi karşılığını bankada bulundurmazsa önce çek bedeli kadar para cezası alır ve bu bedel de ödemediği zaman da hapsen tazyik cezası ile karşılaşır.

Bu anlamda da çek, senede göre daha kuvvetli bir belgedir.

Senette ise böyle bir durum yoktur. Senette kambiyo takibi yapmış olsanız dahi senedin ödenmemesi durumunda yapacağınız şey; icra takibi olup senet ödenmemesi halinde çek gibi bir yaptırımı bulunmamaktadır.

Çek, 3167 Sayılı Kanun’da ve bu Kanun ’a ilişkin Tebliğ’de yer alan hükümlere uygun olarak basılıp satılabiliyor. Senet ise matbaalarda basılıp satılıyor ve resmi nitelik taşımıyor. Çek tahsilatında herhangi bir problem yaşanması durumunda alacak mahkeme yoluyla tahsil edilebiliyor.

Senette mahkeme yoluyla hak aramak mümkün olmuyor. Senedi borçlu kişi ödüyor, çeki ise banka ödüyor. Çek üzerinde belirtilen tarihte ödeniyor. Senette ödeme tarihi tarafların kararıyla ileriye veya geriye çekilebiliyor.

Çek ve Senet Nedir?

Çekin Hukuktaki Karşılığı Nedir?

Ticaret hukukunda, kambiyo senetleri, hisse senedi gibi kıymetli evrakların bir alt türü olarak incelenen senetlerdir. Poliçe, bono, çek gibi türleri bulunur.

Dolayısıyla, çekler de bu kambiyo senetlerinden biridir. Diğer kıymetli evraklardan en büyük farkı ise el değiştirme özelliklerinin oldukça yüksek olmasıdır.

Bu özelliğinden dolayı kambiyo senetleri, ticari işlemlerin vazgeçilmezi olmuş ve kredi gibi bir ödeme aracı olarak kabul görmüştür.

Çekte bulunması kanunen zorunlu olan bazı kayıtlar öngörülmüştür. Şayet çek bu kayıtları içermiyor ise geçersizdir. Bu nedenle çek alırken;

Çek sözcüğünün bulunup bulunmadığını,

Belirli bir miktarın kayıtsız şartsız ödenmesi konusunda havaleyi içerip içermediğini,

Muhatap, düzenleme tarihinin bulunmasını

Düzenleyenin imzasını,

Banka tarafından verilen seri numarası ile kare kodu ihtiva etmesine (yabancı bankalar tarafından bastırılan çekler muaf)

Muhakkak dikkat etmeniz gerekir.

Çek ve Senet Nedir?

Senet Alırken Dikkat Etmemiz Gereken Hususlar Nelerdir?

Senet Düzenlenirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususları somutlaştırarak açıklamakta yarar görüyoruz.

Senet üzerinde Rakamla ve yazıyla değer gösteren bölümlerine meblağ yazıldıktan sonra bu bölümlere gerek yazı gereksek rakamsal ilavelerin ve tahrifatları yapılmasını engellemek bakımından özellikle bitişik bir şekilde kapatma çizgileri ile kapatılması gerekmektedir.

Senetlerin sıhhati ve sahteciliğin önlenmesi bakımından bu husus önemlidir.

Kısaca bir örnek ile açıklayacak olursak; Senedin üst kısmında rakamsal tutarı gösteren “Türk Lirası” yazan kısımda”#100.000,00 TL#”  şeklinde “Yukarıda yazılı yalnız……. ” kısımda ise “Yukarıda yazılı yalnız……. #YÜZBİNTürkLirası#” şeklinde yazılarak kapatma çizgisiyle kapatılmalıdır.

Senedin ön kısmında yer alan alacaklı bilgileri olan ad ve soyadın bildirilmesi önemlidir. Özellikle takas mahsup iddialarına itirazlar bakımından yazılmasında yarar görüyoruz.

Senedin ön yüzünde senet bedelinin NAKDEN” veya “MALEN” şekilde belirtilmesi önemlidir. Nitekim MALEN kaydı mal karşılığında alındığını gösterir.

Senette herhangi bir ihtilaf çıkması, veya borcun ödenmemesi halinde icra takibinde yetkili olan İcra müdürlüğü veya mahkemelerin yetkisinin gösterilmesi gerekir “İhtilaf vukuunda …….” kısmına örnek olarak “İhtilaf vukuunda ŞANLIURFA” şeklinde olmasına dikkate edilmesi gerekir

Senet doldururken borçlunun veya kefilin adı, soyadı ve TC Kimlik Numarası’nı muhakkak kimlik ehliyet pasaport vs ile kontrol ederek huzurda imza atılması senedin takip ve tahsili bakımından son derece önemlidir.

Borçlu tarafından doldurulacak senette borçlu ve varsa kefilin adresini muhakkak yazınız.

Senedin sağ alt köşesinde tarih yeri bulunmakta olup senedin düzenlendiği tarihi senette bildiriniz.

Senet Doldurulurken hem rakamla hem de yazıyla değer gösteren bölümlerin muhakkak doldurulması gerekir. Zira yazı ile rakam arasında çelişki bulunduğu taktirde yazıya itibar edileceği gözden kaçırılmamalıdır.

Senetlerde Çift İmza şart olmayıp tek imza yeterlidir. Lakin çoğunlukla sahte imzanın önlenmesi bakımından ve imzanın gerçekte imza sahibine ait olup olmadığının denetlenmesi bakımından önemlidir.

Senedi keşide tüzel kişilik (şirket) ise şirketin yetkili temsilcisinin (yetki belgesi kontrol edilerek) şirket kaşesinin üstüne imza atılması sağlanmalıdır. Şirket kaşesinin üstünde yer almayan imzalar şirket açısından bağlayıcı olmaz.

Senet muhtevasında ki yazıların mümkün mertebe borçlunun kendi eli ürünü (elyazısı) olması önemlidir.

Ödemesi yapılan senetlerin üzerine ödendiğine dair “İPTAL” veya “ÖDENMİŞTİR” şeklinde alacaklısına şerh düşürüp tahrif etmeden saklayabilir veya tamamen imha ediniz.

Tanımadığınız kişilerden ciro yoluyla senet almayınız. Senedi düzenleyen kişinin İmzasının sahte olması halinde aleyhinize senet miktarının %20 si oranında tazminata hükmedilebilir . Senetleri alacaklı ve borçlunun bulunduğu ortamlarda düzenleyiniz.

Verdiğiniz yada aldığınız senetlerin bir fotokopisini muhafaza ediniz.(Senedin kaybolması halinde senet üzerindeki bilgilerle hukuki yollara başvurma açısından önemlidir)

Borcunuzu ödedikten sonra aldığınız senetteki imzaların size ait olup olmadığını kontrol ediniz. (Kötüniyetli şahıslar imza örneklerinizi taklit ederek asıl senedi iade etmeyerek borcu mükerrer ödemek durumunda kalabilirsiniz)

Senet bir işin yapılması için ileriye yönelik teminat olarak verilmişse senedin üst kısmında ÖDEME GÜNÜ yerine muhakkak “TEMİNAT” senedi şeklinde şerh ve kayıt işleyiniz.

İmzalı boş senet vermeyiniz.(Hukuken açığa imza atan sonuçlarını kabullenmek zorundadır)

Çek ve Senet Nedir?

Senet hangi durumlarda geçersiz olur?

Keşide tarihi yani düzenleme tarihi yazılmamış ise senet direk geçersiz hale gelir. Bu senedin geçerli olabilmesi için, hiçbir yerinde kazıntı, silinti olmaması gerekir. Eğer bir senedin üzerinde kazıntı silinti var ise bu senet geçersiz hale gelir, düzenleme tarihi belirtilmemiş ise bu senette geçersizdir.

Çek ve senet işlemlerinde dikkat edilmesi gerekenler ise şunlar:

Boş senet ve çeklere imza atmayın.

Aynı kalemi kullanın.

İsmi tam olarak doğru yazın.

Tutarı hem rakam hem de yazıyla yazın ve ilave yapılmasını engellemek için bitişik bir şekilde kapatma çizgilerini kapatın.

Tanımadığınız kişilerden senet veya çek almayın.

Verilen senedin ve çekin bir fotokopisini mutlaka saklayın.

Senetleri ve çekleri alacaklı ve borçlunun bulunduğu ortamda düzenleyin.

Taksitli alışveriş senedindeki meblağ kısmını doldurun ve borcu ödedikten sonra sözleşmeyi geri alın.

Borcu ödedikten sonra senetteki imzaları kontrol edin.

Ödemesi yapılmış senedin üzerinde ödendiğine dair bir ibarenin bulunmasını sağlayın.

Çek ve Senet Tahsil Edilemediği Durumlarda izlenecek yolları gelin ayrı ayrı ele alalım..

Çek İcra Takibine Nasıl Konur?

Çekin tahsili bakımından İcra ve iflas hukukumuzda kambiyo senetlerine özgü takip yolları

Haciz yolu (İİK 168-170b)

İflas yolu (İİK 171 vd.)

ile olmak üzere ikiye ayrılır.

Detaylı bilgi için Ödemeyen Senet Nasıl Tahsil Edilir başlıklı yazımızı da incelemenizi tavsiye ederiz.

Çek kambiyo senedi olduğundan kendine özgü takip yoluna başvurulabilmekte iken genel haciz yolu ile de takip edilmesi mümkündür.

Bankaya usulüne uygun olarak ibraz edilmiş ve karşılıksız çıkmış bir çek, aslı ile birlikte yada çek bankaya sunulmuş fakat kısmen karşılıksız çıkmış ise banka çekin aslını bünyesinde bulunduracağından ön ve arka yüzünün fotokopileri ile birlikte icra takibine konulmak üzere takip talebiyle beraber yetkili icra müdürlüğüne verilir.

Evrakları alan icra müdürlüğü borçluya  ödeme emri gönderir.

Çek’e İstinaden Yapılan İcra Takibine itiraz hususunda çek bir kambiyo senedi olduğundan ödeme emrine itiraz 5 gün içerisinde yapılmalıdır. Bu süre ödeme emrinin tebliğinden itibaren başlamaktadır ve hak düşürücü süredir.

Çek Vadesinden Önce Tahsil Edilir Mi?

Ticaret hayatında çekin üzerinde yazan vadeden önce bozdurulması kişinin ticari itibar kaybı yaşamasına sebep olmakta ve ticaret hayatında büyük zorluklar yaşamasına neden olmaktadır. Zira çeki yazan kişi çekin vadesinden önce bozdurulmasından memnun olmayacaktır. Çek Kırdırma, Peki kişi, çeki vadesinden önce tahsil etmek istemesi durumunda ne yapmalıdır? Çek bozdurma veya kırdırma olarak bilinen yönteme başvurmak suretiyle bu işlem gerçekleştirilebilmektedir Bu haktan yararlanmak isteyen kişiler, çekin bir fatura karşılığı verilen hizmete bağlı olarak alınması durumunda bankadan çek kırdırma ya da faktöring firmaları üzerinden bu işlemi yapabilmektedirler. Ancak çekin vadesinden önce tahsil edilmek istenmesinden dolayı bu yola başvurulması, belirli bir komisyon ve masraf tutarı kesintisi yapılacağından çekte yazan meblağın daha az miktarının alınmasına sebep olacaktır.

Çek ve Senet Nedir?

Çek Ödenmezse Ne Olur?

Çekin ödenmemesi durumunda alacaklının nasıl bir yol izleyeceği merak edilen bir husustur. Süresi içinde ibraz edilen bir çekin ödenmemesi halinde söz konusu ‘ödememe’ durumu kanunen öngörülen yollardan biri ile tespit ettirilmelidir. Ödememeyi usulüne uygun tespit ettirmeyen hamil başvuru hakkını yitirir. TTK m. 810 uyarınca: Ödememe halini tespit ettirdikten sonra başvuru hakkını kullanan hamil,

Çekin ödenmemiş bedelini

İbraz tarihinden itibaren temerrüt faizini

Masraflarını

Bedelin binde üçünü aşmamak üzere komisyon ücretini talep edebilir.

Bu konuda herhangi bir hak kaybı yaşamamanız ve aleyhinize olacak bir duruma sebebiyet vermemeniz adına detaylı bilgi ve hukuki destek için Farah Hukuk avukatları ile iletişime geçmenizi öneririz.

Çekin İbraz Süresi Nasıldır?

Çek ibraz süreleri aşağıdaki gibidir:

Çek düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün

Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek ise 1 ay

Çekin başka bir ülkede ödenecek olması durumunda;

Düzenleme ve ödeme yerleri aynı kıtada ise 1ay

Düzenleme ve ödeme yerleri farklı kıtalarda ise 3 aylık sür içerisinde bankaya ibraz edilmeleri gerekir.

Çek ve Senet Nedir?

Çek Nasıl Ciro Edilir?

Emre yazılı senetlerin devrinde cirodan söz edebilmekteyiz. Çekte ciro diğer kambiyo senetlerinden farklı olarak;

İbraz süresi bitmeden yapılmalıdır.

Muhatabın yaptığı ciro çekte batıldır.

Aksi kanıtlanmadığı sürece tarihsiz bir ciro ibraz süresi içinde yapılmış sayılır.

Çek hangi türde yazılmış ise ona göre devredilir.

Çekin ciro edilmesi için emre yazılı olması gerekmektedir.

Çekin İcraya Konmasında Zaman Aşımı

Hamilin açacağı davalarda, zaman aşımı süresi, ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıldır. Hamile ödeyen kişilerden birisinin (sorumlu) açacağı davalarda ise, zaman aşımı süresi, çeki isteyerek ödediği veyahut çekin ödenmesinin kendisinden dava yolu ile talep edildiği tarihten itibaren 3 yıldır.

Çek İcra Takibinde Yetkili Mahkeme

Çek takibinde, takip işlemlerini yürütmek bakımından yetkili icra dairesi

çek keşide yerinde

muhatap banka şubesinin bulunduğu yerde

genel yetki kuralı olana borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yer icra dairesidir.

Ödenmeyen Senetlerin Tahsili Yolları -Ödenmeyen senetlerin tahsili nasıl yapılır?

Bir senedin ödenmemesi durumunda alacaklı kişi, çeşitli yollarla senetleri tahsil yoluna gidebilir. Senet alacaklısının üç farklı senet tahsili yolu bulunmaktadır.

İcra takibi başlatmak,

Banka üzerinden protesto çekmek,

Alacaklının borçlu tarafa ihtar çekmesi,

İcra takibi başlatmak için İcra Dairesi’ne başvuru yapılması gerekir. Yapılan başvuru sonrasında takip başlatılarak, borçlu kişiye, ödeme emri gönderilerek, ödemenin 10 gün içinde yapılması istenir.

Senetten alacaklı kişi, ikinci yol olarak banka üzerinde protesto çekme işlemini gerçekleştirebilir. Bu durumda borçlu kişi, bankanın kara listesine girmiş olur.

Eğer ticaretle uğraşıyorsanız, bankanın kara listesine girdiğinizde, birçok işleminiz de zorlu süreçlerden geçmeye başlamaktadır. Bir diğer senet tahsil yolu ise, alacaklı tarafından borçluya ihtar çekilmesi yoludur.

Böylece alacaklı iyi niyet göstererek, borçluya ödeme yapması için ek süre vermiş olur. Ancak borçlu bu ek süre içinde de ödemesini yapmıyor ya da yapamıyorsa, icra takibi ve haciz yolu açılmış olur.

Ödenmeyen senetlerin tahsili konusunda, hangi seçenek tercih edilirse edilsin, konusunda uzman icra avukatından destek alınmalıdır.

Ödenmeyen Senetler Hapis Cezası

Bir mal ya da hizmet karşılığında oluşturulan senedin ödenmemesi durumunda, uygulanabilecek tahsil yollarını öğrenmek yanında, senedin ödenmemesi durumunda kişiye hapis cezasının çıkıp çıkmayacağı konusunda da bilgi sahibi olmak önemlidir.

Senet ödenmediği durumlarda, borçlu kişi hakkında, hapis cezası ya da adli para cezası verilmez. Ancak alacaklının senedin tahsili konusunda yaptığı tüm masraflar, senet miktarı ile yine borçlu tarafından ödenmesi zorunludur.

Bahsedilmesi gereken bir önemli konu ise; hapis cezası ya da adli para cezası olmasa da borçlu kişi icra durumunda kendi isteğiyle borcunu ödeyeceğini taahhüt eder ama bu borcu yine ödemezse, borçlu hakkında açılan davada, hâkim ceza verme salahiyetine sahiptir.

Ödenmeyen Senetler İcraya Nasıl Verilir?

Senet alacaklısı, ödemelerini alamadığı zaman, icra takibi başlatma hakkına sahiptir. Ödenmeyen senetler icra işleminin başlatılabilmesi için, alacaklı tarafından, senedin aslının İcra Dairesi’ne sunularak başvuruda bulunulması gerekir.

İcra Dairesi’nin almış olduğu başvuru üzerine, borçlu kişiye ödeme emri gider. Borçlunun ödeme emrini almasından itibaren, 10 gün ödeme süresi vardır. Bu 10 gün içinde ödeme yapılırsa, icra takibi başlatılmaz.

Ödenmemiş senetlerin tahsili konusunda sadece alacaklının değil, borçlunun da haklarının olduğunu belirtmemiz şarttır. Ödeme emrini alan borçlu kişi, tebligatı aldıktan sonra, borca itiraz etme hakkına sahiptir.

Borca itiraz etme süresi ise, ödeme emrinin borçluya ulaşmasının ardından 5 gündür. Bu süre içinde borca herhangi bir itiraz yapılmamışsa, verilen 10 günlük süre işlemeye devam eder.

Senet İcraya Verme Süresi Var mı?

Senet icraya verme süresi 3 yıldır. Bu süre içinde alacaklı, çeşitli yollarla alacağını tahsil etmek için, icraya başvurabilir. Ancak bu süre bitiminde yapılan başvurular sadece ilamsız icra takibi olarak yapılmaktadır.

Senetlerin icraya verme süresi dışında zamanaşımı süresi de bulunmaktadır. Her senedin zamanaşımı süresi farklıdır.

Banka ya da resmî kurumlardan alınan senetlerde zamanaşımı süresi 10 yıl olarak belirlenmişken, protestolu senet gibi diğer senetlerde ise zamanaşımı süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir.

Senedin Ödenmemesi Halinde Nasıl Bir Süreç İşlemektedir?

Senedin ödenmemesi durumunda belli bir süreç işlemektedir. Kambiyo senetleri için, icraya başvurulması durumunda, bazı aşamaların geçilmesi gerekir.

İcra takibi talebi,

Ödeme emri gönderilmesi,

İcra takibinin kesinleşmesi,

Haciz işlemlerinin başlatılması,

Satış, ödeme ve paraların paylaştırılması,

Kambiyo senetlerinde, senet alacaklısı, takip talebi yaparak, İcra Dairesi’ne başvurur. Kambiyo senetlerine ait haciz ile genel haciz yolunda ek bir şart bulunur. Bu şart ise, kambiyo senedinin aslının ve borçlu adedi kadar onaylı örneğin, takip talebine eklenmesidir.

Senedinin ödenmemesine karşılık, takip başlatmak isteyen senet alacaklısının, icra takip işlemlerinin doğru ve hızlı şekilde yürütülebilmesi için, muhakkak icra avukatından danışmanlık alması gerekir.

ASAL Hukuk Danışmanlık olarak, ilk olarak sizden aldığımız vekalet sayesinde önce borçlu ile iletişime geçerek, borçlu kişiye bilgilendirme yapılmaktadır. Bilgilendirme sırasında, borçlu kişiye çeşitli ödeme yöntemlerini sunulur. Avukatlarımızın verdiği süre içinde herhangi olumlu bir gelişme olmadığında, icra takibi ve mahkeme süreci başlatılır.

İcraya Verilen Senet Ödenmezse Ne Olur?

İcraya verilen senet ödenmediği takdirde, borçlu adına haciz işlemleri başlatılmaktadır. Haciz işlemlerinin başlamasından evvel, ödeme emri ile borçluya belli bir süre tanınırken, aynı zamanda borçlunun icra takibine itiraz hakkı da bulunmaktadır.

Verilen süreler içinde ödeme yapılmamış ya da itiraz hakkı kullanılmamışsa, bazı yaptırımlar gerçekleştiriliyor. Buna göre;

Maaşın ¼ kadarı haczedilebilir.

Borçlu üzerindeki taşınmazlar haczedilebilir.

Borçlunun evi, arabası, arsası gibi malları haczedilebilir.

Şu noktayı da belirtmek gerekirse; haciz yoluyla senedin takibi işlemi, ödenmeyen senetlerin tahsili yolunda, atılacak en son adımdır.

Senet Avukata Verilirse Ne Olur?

ASAL Hukuk Danışmanlık olarak, ilk olarak sizden aldığımız vekalet sayesinde önce borçlu ile iletişime geçerek, borçlu kişiye bilgilendirme yapılmaktadır. Bilgilendirme sırasında, borçlu kişiye çeşitli ödeme yöntemlerini sunulur. Avukatlarımızın verdiği süre içinde herhangi olumlu bir gelişme olmadığında, icra takibi ve mahkeme süreci başlatılır.

Senet Bankaya Verilirse Ne Olur?

Ödenmeyen senetlerin tahsili konusunda bir başka yol, senetlerin bankaya verilmesidir. Bankaya başvuran alacaklı, senedi iskonto ettirir ve senedin borcunu alır. Senet borçlusu, ödemesini bankaya yapacaktır. Burada dikkat çekmemiz gereken konu ise, vadesi geçen senedin, bankaya verilmeyeceğidir.