Factoring Nedir
Factoring işlemi, factor adı verilen bir banka veya factoring şirketi ile müşteri arasında, factor’ün müşterinin yapacağı ticari satışlardan doğacak alacakları devralarak tahsilini üstlendiği bir ilişkidir. Bu işlem, piyasa araştırmasını da kapsayan, alacakların tahsiline ilişkin hizmet faaliyetlerinden oluşur. Factor, vadesi geldiğinde alacakları, borçludan tahsil eder. Bunun için her türlü ihtar ve ihbarı yapar, gerekirse cebri icraya başvurur.
Factoring kısaca Factoring, ileri vadeli bir alacağın komisyon karşılığında kısaltılarak alacağın temlik edilmesi işlemidir.
Factoring sözleşmesi rızai bir sözleşmedir. Tarafların karşılıklı rızalarının uyuşması ile kurulur. Factoring sözleşmesinin yazılı bir şekilde düzenlenmesi şarttır.
FACTORİNG ŞÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI
Bütünlük Şartı: Satıcı firma tarafından bir alacağının tümünün factoring şirketine temlik edilmesi gerekir.
Satış Öncesi Bilgi Verme Şartı: Satıcı firmanın, satış işlemini gerçekleştirmeden önce factoring şirketine bilgi vermelidir.
Temlik Öncesi Bilgi Verme Şartı: Factoring şirketi satış tutarları, alacakların vade yapıları, satış koşulları, faturaların ortalama tutarları gibi konuları inceler ve bunun sonucunda satıcı firmadan talep edeceği factoring komisyonunu belirler. Bunun için satıcı firmaların alacaklarını temlik etmeden önce bu bilgileri
factoring şirketine vermeleri gerekir.
Factoring Nedir
FACTORİNG SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
Gerçek Olma Durumuna Göre
1. Gerçek (Tam) Factoring
Gerçek factoring, factoring sözleşmesinde factoring şirketinin factoring işleminin sunduğu tüm işlevleri (finansman; teminat;hizmet) üstlenir. Gerçek factoringde; factoring şirketi factoring işleminin sunduğu her üç fonksiyonu üstlenmekle birlikte, bu işlemde esas olan ödememe riskinin üstlenilmesidir.
2. Gerçek Olmayan Factoring
Gerçek olmayan factoring’de, factoring şirketi ödememe riskini üstlenmemektedir. Borçlunun ödeme yapmaması riski müşteriye bırakılmaktadır.. Factoring hizmetinin finansman ve hizmet fonksiyonları bulunmakta, ancak teminat fonksiyonu bulunmamaktadır. Böylece müşteri firma sadece alacağın varlığından değil, sağlamlığından da sorumlu tutulmaktadır. Bu factoring türünde borçlu 90 ya da 120 günlük bekleme süresinde ödemede bulunmaz ise, factoring şirketi alacağını müşteri firmaya devretme hakkına sahiptir.
Yapıldığı Yer Durumuna Göre
1. Yurtiçi Factoring
Yurtiçi factoring, aynı ülkede bulunan alıcı, satıcı ve factoring şirketi arasında yapılan işlemdir.
2. Uluslararası Factoring
Uluslararası factoring sözleşmesi iki taraflı bir sözleşmedir. Sözleşmenin taraflarından birini factor olarak adlandırılan bir banka veya finans kurumu oluşturur
Sözleşmenin diğer tarafı hizmet arz eden veya mal satan ihracatçıdır.
Uluslararası factoringin yurtiçi factoringden farkı, işlemlerin dört taraf arasında yapılmasıdır. Bu tür factoring sözleşmesinde; alıcı, satıcı ve factor firması yanı sıra alıcının ülkesinde factor adına işlemleri gerçekleştiren bir muhabir de katılır. Factor, ihracatçıdan alacak hakkını satın alırken, alıcının ödeyememesi riskini de üstlenir.
Ancak yerel factoring şirketi muhabirin garanti vermediği alacakları satın almamakta, bir yerde kendini sigortalamaktadır. Riskin üstlenilmesi dışında, ihracat gelirlerinin tahsili, alacakların muhasebe kayıtlarının tutulması ve avans verilerek fon sağlanması gibi ek hizmetlerde söz konusudur.
Factoring Nedir
Riskin Yüklenimi Durumuna Göre
1. Rücu Edilemez Factoring
Factorün satıcı firmaya verdiği diğer hizmetler yanında, vadeli alacağın vadesinde ödenmeme riskini tamamen üstlendiği factoring türüdür.
2. Rücu Edilebilir Factoring
Alacağın ödenmeme riskinin factor tarafından üstlenilmediği factoring türüdür.
Ödeme Zamanına Göre
1. Ön Ödemeli Factoring
2. Vadede Ödemeli Factoring
Bildirim Durumuna Göre
1. Bildirimli Factoring
Satıcı firmanın alacağını factore devrettiğini borçlulara bildirdiği factoring türüdür.
2. Bildirimsiz Factoring
Diğer Factoring Çeşitleri
1.Geleneksel Factoring :Geleneksel factoring türünde satıcı firma herhangi bir mal ve hizmet satışı yaptığı zaman ortaya çıkan alacaklarını hemen factore satmaktadır. Buna göre satıcı firma müşterisine gönderdiği fatura üzerine bir kayıt düşerek, alacakların factoring şirketine devredildiğini bildirmektedir.
2. Acente Factoringi :Acente Factoringinde, factor, satın aldığı alacakların tahsilatı görevini bir başka şirkete devretmektedir. Borçluların ödeme yapması için belirlenen söz konusu acente şirket, factor ya da müşteri tarafından yönetilebilir.
3. Fatura İskontosu Factoringi: Satıcı firmaya sadece finans hizmeti sunan, buna karşılık alacak
yönetimi ve borçların ödenmeme riskinin üstlenilmesi gibi factoring işleminin temel özelliklerini kapsam dışında tutan bir factoring çeşitidir.
4. Toptan Factoring: Bu tür factoring sözleşmesinde, çok miktarda küçük çaplı müşterisi bulunan satıcı firmalar bütün satışlarından doğan alacaklarını factore devretmektedirler.
5. Vade Factoringi: Bu factoring türünde, factoring şirketi tarafından sadece alacakların yönetimi ile alacakların tahsili ile ödenmeme rizikosunun üstlenilmesi hizmetleri verilmektedir.
FACTORİNG SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Factoring sözleşmesinde şirketin borçları,
Alacakları devralma borcu,
Ödeme yapma borcu,
Alacakların tahsilinde özen gösterme borcu,
Garanti sağlama borcu,
Sır saklama borcu,
Factoring sözleşmesinde müşterinin borçları,
Alacağı devretme borcu,
Alacağın devrini borçluya devretme borcu,
Teminat verme borcu,
Garanti borcu,
Faiz, komisyon ve masrafları ödeme borcu,
Bilgi ve belge verme borcu,
Alacaklıların devrinin ve diğer edimlerin amacına ulaşmasına engel olmama borcu
Factoring Sözleşmesinin Sona Ermesi
Factoring şirketi ile müşterisi arasında imzalanan factoring hizmetine ilişkin sözleşme, diğer sözleşmelerde olduğu gibi çeşitli şekillerde sona erebilir. Sözleşme süresinin dolması, tarafların karşılıklı anlaşması, satıcı firmanın ya da factoring şirketlerinden birisinin veya her ikisinin ayrı ayrı iflası ile sona eren factoring sözleşmesi, imkansızlık ve fesih ile de sona erebilir.
Factoring Nedir
Av. Kübra Obut
