Gümrük Vergileri ve Cezalarına Karşı İtiraz
GÜMRÜK VERGİ VE CEZALARINA KARŞI İTİRAZ VE İPTAL DAVASI
Gümrük Vergileri ve Cezalarına Karşı Başvurulabilecek Hukuki Yollar
Gümrük mevzuatına göre, bir eşyanın Türkiye’ye ithalinde ya da Türkiye’den ihracında gümrük vergisi, ilave gümrük vergisi, tek ve maktu vergi, dampinge karşı vergi, sübvansiyona karşı vergi, katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, ek mali yükümlülük, toplu konut fonu, tütün fonu, ek fon, kaynak kullanımını destekleme fonu, çevre katkı payı, telafi edici vergi gibi çok sayıda gümrük vergisi yükümlülüğü söz konusudur.
Eşyaya ilişkin gümrük vergisinin hiç alınmadığı ya da eksik alındığının belirlenmesi halinde, gümrük müdürlükleri tarafından ilgili gümrük vergileri, konuya ilişkin düzenlenen ek tahakkuk kararı ve mevzuat uyarınca öngörülen hallerde, ek tahakkuk yanı sıra para cezası kararları da düzenlenerek yükümlülere veya ceza muhataplarına tebliğ edilmektedir.
Gümrük vergileri ve cezalarına karşı başvurulabilecek hukuki yollar, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 242. madde ve devamında düzenleme altına alınmıştır.
Gümrük vergileri ve cezalarına karşı yükümlüler tarafından başvurulabilecek hukuki yollar:
● Uzlaşma
● İtiraz
● İtirazın reddi halinde dava yolu
Usulüne uygun tebliğ edilen gümrük vergilerine karşı yasal süre içinde itiraz yoluna başvurulmaması veya süresi içinde dava yoluna başvurulmaması halinde, gümrük vergileri ve para cezaları sürelerin bitiminde kesinleşir ve gümrük vergisi alacağı idare tarafından tahsil edilebilir hale gelir.
Uzlaşma Yolu
Eşyaya ilişkin gümrük vergisinin hiç alınmadığı ya da eksik alındığının belirlenmesi halinde, gümrük müdürlükleri tarafından gümrük vergilerine ilişkin düzenlenecek ek tahakkuk kararı ve para cezası kararlarına karşı başvurulabilecek hukuki yollardan biri uzlaşmadır.
Uzlaşma, yükümlü ile idare arasında ortaya çıkan, ek tahakkuk konusu vergi ve cezalara ilişkin uyuşmazlıkların yargı yoluna başvurmadan giderilmesidir.
Mahkemeye başvurmadan sorunun kısa sürede çözüme kavuşturulması, ihtilafın kısa sürede çözülmesi, yükümlü ile idare arasında güven tesis edilmesi, indirimli ödeme imkanı, firma ve kurum açısından maliyetin minimize edilmesi, ceza kararlarının bilgisayar kayıtlarındaki olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması ve iş gücünden tasarruf edilmesi gibi pek çok nedenle yükümlüler uzlaşma yolunu tercih edebilmektedirler.
Uzlaşma başvurusu itiraz veya dava açma süresini durdurmaktadır. Dolayısıyla yükümlülerin uzlaşma başvurusunda bulunmaları durumunda itiraz ve dava hakları saklıdır.
Uzlaşma başvurusuna konu edilebilecek vergi alacakları ve cezalar Gümrük Kanunu’nun 244. maddesinde düzenleme altına alınmıştır.
İtiraz
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 242. maddesine göre; yükümlüler kendilerine tebliğ edilen gümrük vergileri, cezalar ve idari kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama verecekleri bir dilekçe ile itiraz edebilir.
İtirazların idare tarafından 30 gün içerisinde değerlendirilerek kararın ilgiliye bildirilmesi gerekmektedir. Bu sürede sessiz kalınması, itirazın reddi anlamına gelir. Yükümlü, ancak idareye karşı yaptığı itirazın reddinden sonra idari yargı yolunu kullanabilir.
Gümrük idareleri nezdinde itiraz edilmesi ödeme süresini keser. İtiraz ile kesilen ödeme süresi, idarenin ya da yargı mercii kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren yeniden başlar. İtiraz süresi içinde geçirilen süreler dava açma süreleri hesabından düşülür.
İptal Davası
1. İtiraz Yoluna Başvurma
Yükümlülerin gümrük vergilerine ilişkin tesis edilen işleme karşı dava açabilmeleri için öncelikle idari itiraz yolunu tüketmeleri gerekir.
İşlemi tesis eden idareye karşı, zorunlu itiraz yolu öngörülmüş durumlarda, itiraz yapılmadan idari yargı yoluna başvurulduğunda açılan dava reddedilir. İtiraz yolu tükendikten sonra işlemin yapıldığı yargı yerinde idari yargı yolu kullanılarak dava açılması mümkün hâle geleceğinden öncelikle idareye itiraz yolunun tüketilmemesi, açılan davanın reddedilmesine sebep olur.
2. Dava Açma Süresi
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinin 1. fıkrasında; dava açma süresinin, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay da ve idare mahkemelerinde 60 ve vergi mahkemelerinde 30 gün olduğu; 2’nci fıkrasının b bendinde de, dava açma süresinin, vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda, tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin tarihini izleyen günden başlayacağı hükümleri yer almaktadır. Normal dava açma süresi 30 gündür. Ancak idare tarafından itiraza karşı karar verilmesi gereken 30 gün içerisinde sessiz kalınması durumunda itiraz reddedilmiş sayılacağından 30 günlük sürenin sonunda dava açılması mümkündür.
İdarece karar alınıncaya kadar süre verilmesi durumunda idarece herhangi bir karar verilmeden doğrudan takibat yapılması mümkün değildir. İdare, süre vermiş olduğu hâlde bir karar almadan yükümlü aleyhine zımni ret müessesesini kullanarak takibata başlayamaz.
Zımni ret süresinin dolmasından sonra idarece itiraza karşı bir cevap verilmesi durumunda; itiraza ilişkin değerlendirmenin yükümlüye tebliğ tarihinden itibaren dava açma süresi içerisinde dava açılması mümkündür.
3. Görevli ve Yetkili Mahkeme
Gümrük idaresinin vergilendirmeye ilişkin işlemlerine karşı açılan davalarda vergi mahkemeleri görevlidir. Gümrük idaresi ile dava yoluna başvuracak kişi arasında uyuşmazlığa neden olan konu, vergilendirme işlemlerine ilişkin değil ise görevli mahkeme idare mahkemeleridir. İtirazın reddi kararlarına karşı işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı merci yetkilidir.
Yükümlüler kendilerine tebliğ edilen cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama verecekleri bir dilekçe ile itiraz edebilirler ve itirazın reddi kararlarına karşı işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine başvurulabilir. Gümrük cezalarına itiraz ve bunlara ilişkin tahlil ve tahlile itiraz, gümrük vergilerindeki usul ile aynıdır. İtiraz ve yargı yolunun kullanılması düzenlemeleri vergiler ve kabahatlere ilişkin cezalar için ortaktır.
4. Dava Açılmasının Tahsil İşlemlerine Etkisi
Gümrük vergilerinin tahakkukuna karşı açılan davalar, yürütmeyi durdurur. Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur.
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
Gümrük Vergileri ve Cezalarına Karşı İtiraz
