HMK Çerçevesinde İstinaf Kanun Yolu
İSTİNAF NEDİR?,
İSTİNAF KANUN YOLUNA NASIL BAŞVURULUR?,
İSTİNAF BAŞVURU SÜRESİ NEDİR?,
İSTİNAF KANUN YOLU HARÇ VE GİDERLERİ,
İSTİNAF DİLEKÇESİ,
HUKUK DAVASI İÇİN İSTİNAF BAŞVURU ŞARTLARI,
İSTİNAF İNCELEMESİNİN AŞAMALARI,
HUKUK DAVASI İSTİNAF İNCELEMESİNE KONU OLMAYACAK DURUMLAR,
DOSYANIZ İSTİNAFTA NE ZAMAN SONUÇLANIR?,
İSTİNAF NEDİR?
İstinaf, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararların hem hukuki hem de olay yönünden incelenip iptalini veya düzeltilmesini istenebilen bir kanun yoludur.
İstinaf kanun yolu, yerel mahkemeyle temyiz arasında yer alan ikinci bir denetim mekanizması rolündedir.
İSTİNAF KANUN YOLUNA NASIL BAŞVURULUR?
İstinaf incelemesi için süresi içerisinde bir başvuru yapılması gerekmektedir. Mahkeme kendiliğinden istinaf incelemesi için istinaf mahkemesine göndermez.
İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine verilebilir. İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkemece bölge adliye mahkemesi başvuru defterine kaydolunur ve başvurana ücretsiz bir alındı belgesi verilir. (HMK md.343/1)
İSTİNAF BAŞVURU SÜRESİ NEDİR?
HMK md.345 gereğince başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilamın usulen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri ise saklıdır.
İSTİNAF KANUN YOLU HARÇ VE GİDERLERİ
İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru harcı ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir. (HMK md.344)
Kanunda belirtilen süre kesin süredir ve mahkeme tarafından uzatılamaz veya kısaltılamaz. Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir.
İSTİNAF DİLEKÇESİ
HMK md.342/2 uyarınca; istinaf dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:
a) Başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik
numarası ve adresleri.
b) Varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
c) Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı.
ç) Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih.
d) Kararın özeti.
e) Başvuru sebepleri ve gerekçesi.
f) Talep sonucu.
g) Başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası.
-İstinaf dilekçesinde başvurunun nedenleri yazılmalıdır ki istinaf mahkemesi değerlendirmesinde sunulan nedenleri göz önüne alabilsin. Ancak kamu düzenine ilişkin hususları sunulmasa bile resen dikkate alır.
HUKUK DAVASI İÇİN İSTİNAF BAŞVURU ŞARTLARI
-İlk derece mahkemelerinin aşağıdaki kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir:
a) Nihai kararlar.
b) İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı
verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir
ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar.
(2) Miktar veya değeri üç bin Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin
kararlar kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir.
(3) Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda üç bin Türk Liralık kesinlik
sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.
(4) Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul
edilmeyen bölümü üç bin Türk Lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.
(5) İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında
Yargıtaya başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren
dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir.(HMK md.341)
İSTİNAF İNCELEMESİNİN AŞAMALARI
1)Ön inceleme aşaması:
BAM; esasa girmeden dava dosyasında bir ön incelemede bulunur.
Bu ön incelemede; HMK md.352 uyarınca;
MADDE 352- (Değişik: 20/7/2017-7035/28 md.)
a) İncelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince yapılmasının gerekli
olması
b) Kararın kesin olması
c) Başvurunun süresi içinde yapılmaması
ç) Başvuru şartlarının yerine getirilmemesi
d) Başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin hiç gösterilmemesi
incelenir. Bu hususlarda eksiklik bulunmadığı takdirde dosya esas üzerinden incelemeye geçilir.
2)Esastan inceleme aşaması:
BAM; esastan inceleme kısmına geçtiğinde bunu HMK md.354’te belirtildiği gibi davanın
özelliğine göre heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapar.
-Yapılan inceleme kural olarak istinaf başvurusundaki sebeplere bağlı olarak yapılır. Bunun istisnası kamu düzenini ilgilendiren hususlarda mahkeme bunu resen değerlendirmeye alır.(HMK md.355)
İlk derece mahkemesinin açıkça hatalı ve yeniden duruşma yapılmasına gerek olmayan kararlarına ilişkin istinaf incelemesi dosya üzerinden duruşma açılmadan yapılır.
İstinafta kural olarak dosya duruşmalı olarak incelenir. Ancak md.353’te sayılan hususlarda duruşmasız olarak karar verilebilir.
-Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:
1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.
2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması.
3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması
4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.
5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilmiş olması.
6) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.
-Aşağıdaki durumlarda davanın esasıyla ilgili olarak;
1) İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine,
2) Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,
3) Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra başvurunun esastan reddine veya yeniden esas hakkında, duruşma yapılmadan karar verilir.
HMK Çerçevesinde İstinaf Kanun Yolu
HUKUK DAVASI İSTİNAF İNCELEMESİNE KONU OLMAYACAK DURUMLAR
–Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinde karşı dava açılamaz, davaya müdahale talebinde bulunulamaz, davanın ıslahı ve 166 ncı maddenin birinci fıkrası hükmü saklı kalmak üzere davaların birleştirilmesi istenemez, bölge adliye mahkemesince resen göz önünde tutulacaklar dışında, ilk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar dinlenemez, yeni delillere dayanılamaz.
-Bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapılamaz.
-İlk derece mahkemesinde usulüne uygun olarak gösterildiği hâlde incelenmeden reddedilen veya mücbir bir sebeple gösterilmesine olanak bulunmayan deliller bölge adliye mahkemesince incelenebilir. (HMK md.357)
DOSYANIZ İSTİNAFTA NE ZAMAN SONUÇLANIR?
İstinaf mahkemeleri olarak görev yapan Bölge Adliye Mahkemelerinin iş yükü oldukça fazladır. Ülkemizde toplam 11 BAM görev yapmakta olup, bir BAM da bir çok ilin yetki alanını kapsamaktadır. Bu da Bölge Adliye Mahkemelerinin görev yükünün çok fazla olduğunu göstermektedir. Bu nedenle dosyanız 1-2 sene belki daha fazla süre içinde istinaf incelemesinde kalacaktır. Tabii ki dosyadan dosyaya bu değişebilmektedir. Dosyanız için en güvenilir bilgiyi almak için avukatınıza başvurabilirsiniz.
HMK Çerçevesinde İstinaf Kanun Yolu
Av. Kübra DEMİR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
