İktisadi İşletme Kuruluşu – Dernek Avukatı Düzce
DERNEK İKTİSADİ İŞLETMESİ NEDİR? NASIL KURULUR?
5253 sayılı Dernekler Kanununa göre dernek; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere en az yedi gerçek veya tüzel kişinin bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere dernekler kazanç paylaşma dışında bir amaçla kurulabilmektedir. Ancak dernekler amaçlarına ulaşmak için iktisadi işletme kurabilir ve işletebilirler.
Bu gün bir çok toplumsal alanda önemli roller üstlenmiş derneklerin amaçlarına ulaşmada gelir kaynakları yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle dernekler amaçlarına ulaşmada gerekli maddi kaynağı çoğu zaman bu işletmeler sayesinde temin edebilmektedir. Dernekler iktisadi işletme kurmak ve işletmekle tüzüklerinde belirtilen amaca kaynak sağlamanın yanı sıra hem ülke ekonomisine hem istihdama önemli katkılarda bulunmaktadır.
Dernek tüzüklerine bakıldığında hemen her derneğin tüzüğünde, “amaçlarına ulaşmak için iktisadi işletme kurabilir, işletebilir” ifadesine ya da buna benzer ifadelere rastlamak mümkündür. Ancak iktisadi işletmesi olan derneklerin sayısı, tüzüğünde bu tür ifadeler yer alan derneklerin sayısından daha azdır. Bunun sebebi olarak da, bazı hukuki düzenlemelerin dernek iktisadi işletmelerine ek bir takım yükümlülükler getirilmesi gösterilebilir.
Derneklere ait iktisadi işletmelerin özelliklerine, Dernekler Kanunu ve Dernekler Yönetmeliği, bazı vergi kanunlarında ve Türk Ticaret Kanunundaki hükümler doğrultusunda ulaşılabilmektedir. Dernekler, ticari kazanç elde etmek ve elde edilecek bu kazancı amaçlarına sarf etmek veya tahsis etmek amacıyla iki türlü yapılanma içerisinde olabilirler; bunlardan birincisi, Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde gerekli şartlar ve yükümlülükler yerine getirilerek bir sermaye şirketi kurmak veya kurulu olan bir sermaye şirketine ortak olmaktır. Bu durumda iştirak edilen sermaye şirketinin ayrı bir tüzel kişiliği olması nedeniyle, kazancın paylaşılması ve vergilendirilmesi ile ortaklık ve dernek arasındaki idari ve mali ilişki açısından uygulamada benzer ticari ilişkilerden farklı bir boyutu bulunmamaktadır.
İktisadi İşletme Kuruluşu
Derneklerin bir sefere mahsus organizasyon geliri için iktisadi işletme kurması gerekmez. Gelir getirme amaçlı olarak düzenlenen etkinlikler, sürekli hale gelir ise, dernek iktisadi işletmesi kurulması gerekir.
Dernekler, etkinliklerden ziyade sürekli olarak faaliyet gösterecek işletme kurarak, bu şekilde gelir elde etmeyi tercih eder.
İktisadi İşletme Kuruluşu – Dernek Avukatı Düzce
Dernek ve vakfa ait bir işletmenin oluşum şartları:
İşletmenin, sermaye ve idari bakımdan dernek veya vakfa bağlı olması
Sermaye şirketi veya kooperatif şeklinde kurulmamış olması
Ticari, sınai veya zirai alanda devamlı olarak faaliyette bulunması gerekir.
Dernek ve vakfın iktisadi işletmesinin devamlı olması çok önemli bir şarttır.
KURULUŞ İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR
-1 adet vakıf tesis senedinin noterden tasdikli sureti; Vakıf senedinde iktisadi işletme kurabilir ibaresi ve iktisadi işletmenin yapacağı işler yazılı olmalıdır.
-1 adet dernek kuruluş tüzüğünün noterden tasdikli sureti; Dernek Tüzüğünde iktisadi işletme kurabilir ibaresi ve iktisadi işletmenin yapacağı işler yazılı olmalıdır.
-1 adet vakfın kuruluşu ile ilgili Mahkeme Kararının Noterden tasdikli sureti,
-1 adet derneğin faaliyet Belgesi (Valilikte, Dernekler Masasından alınacak)
-1 adet vakıf kuruluşu ile ilgili Resmi Gazetenin noterden tasdikli sureti
-İşletmenin açılışına dair kararı alan organın; görev süresinin dolmadığını teyit eden; en son seçim veya atamayla ilgili genel kurul veya mütevelli heyeti kararı,
İktisadi İşletme Kuruluşu – Dernek Avukatı Düzce
-2 adet Noterden tasdikli, Vakfın veya Derneğin yönetim kurulu tarafından alınmış karar sureti;
Kararda iktisadi işletmenin dernek amaçlarına hizmet etmek ve kar etmek için kurulacağı, adı, adresi, sermayesi ve yapacağı faaliyetleri ve atanacak iktisadi işletme müdürlerinin adları ve adresleri yer almalıdır.
-1 adet Noterden tasdikli işletme unvanı altında tanzim olunmuş üçer imzalı imza beyannamesi,
-İşletme temsilcilerinin kararda TC kimlik numarası belirtilmeli veya internet çıktısı eklenmeli
-İşletme temsilcisinin resmi yapıştırılmış Oda kayıt beyannamesi,
-Tescil ve İlan talebinin yapıldığı dilekçe
DERNEK VE VAKIFLARDA İKTİSADİ İŞLETME KURULUŞUNDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR
-İlk önce Derneğin Tüzüğü veya Vakfın Senedine bakılır; Dernek Tüzüğünde veya Vakıf Senedinde iktisadi işletme kuruluşa ilişkin bir bilgi veya kar amaçlı işletmeye ilişkin bilgilerin yer alması gerekmektedir. Bu bilgilerin varlığı teyit edildikten sonra, Yönetim Kurulu Kararı alınması gerekmektedir. Kararda iktisadi işletmenin Dernek veya Vakıf amaçlarına hizmet etmek ve kar etmek için kurulacağı, adı, adresi, sermayesi ve yapacağı faaliyetleri ve atanacak iktisadi işletme müdürü veya müdürlerinin adları ve adresleri yer almalıdır. Başka bir konu ise kurulmak istenen İktisadi işletme ile ilgili Derneklerin Genel Kurul ya da Vakıfların Mütevelli Heyeti Toplantısına gerek olduğuna dair herhangi bir kanuni dayanakta bulunmamaktadır.
Yönetim Kurulu Kararı
Derneğin iktisadi işletme kurabileceğine dair tüzükte bir madde varsa, yönetim kurulu tarafından karar alınır. Alınacak kararda, işletmenin açık adresi, unvanı, temsilcileri ve temsilcilerin uyrukları ile ev adresleri, işletme konusu, temsilin şekli, işletmenin konusu ve detayları açık bir şekilde belirtilmelidir. Alınan kararlar noterden onaylatılır.
Dernek İktisadi İşletmesi Ticari Sicil Kaydı
Dernek iktisadi işletmesi kurmak isteyen dernekler, karar alındıktan sonra yetkili müdür ya da yönetici olarak atanan kişiler tarafından MERSİS kaydı yaptırılır. Tescil kaydı için sanayi ve ticaret odasına gidilirken aşağıdaki belgeleri de mutlaka yanında götürmeniz gerekir.
-Dernek tüzüğü noter onaylı aslı
-Kaymakamlık, Valilik veya Sivil Toplum İl Müdürlüğünden alınacak, derneğin kuruluşunu ve faaliyette olduğunu gösteren belge
-Noterde, yönetim kurulunun aldığı karar tasdik edilecek.
-İktisadi işletme açılış kararını veren yönetim kurulu üyesi veya üyelerinin görev sürelerinin dolmadığını veya bitmeye yakın olmadığını belirten, noterden onaylı ve son seçime ait genel kurul kararı.
-İşletmeyi temsil ve yetkiye sahip kişilerin noterden onaylı imza beyannameleri, ikamet adresini belirtir belge ve nüfus cüzdanı fotokopisi
-Oda kaydı için beyanname,
-Dernek iktisadi işletmesinin potansiyel vergi numarasını gösterir, vergi dairesi görüntüleme belgesi
-İktisadi işletmeden sorumlu olacak olan yetkili ya da müdürün fotoğrafları
Bazı ticari sicil müdürlükleri, sizlerden ekstra evrak talebinde bulunabilir veya evrak sayıları artırabilir. Bütün bu evraklar teslim edildikten sonra ticari sicil müdürlüğü, işletmenin bağlı olduğu vergi dairesine tüzel kişilik açılış işlemini 15 gün içerisinde bildirir. Dernek işletme yetkilisinin başlangıç esnasında vergi dairesine herhangi bir şekilde açılış bildirme veya açılış evrakı verme yükümlülüğü yoktur. Burada ticari sicil müdürlüğü, tüzel kişilik açılış işlemini vergi dairesine bildirmek ile yükümlüdür. Oda kayıt belgesi alındıktan sonra dernek muhasebesi alanında uzman olan bir şirket ile anlaşıp NACE kodunda yer bulan faaliyetlere yönelik vergi mükellefiyetini başlatabilirsiniz.
Dernek İktisadi İşletmesi Belediye Ruhsatı
Dernek lokali açarken mülki idare amirliğinden izin alsanız bile, belediye sınırları içerisinde yapı kullanım izni belgesi almanız gerekir. Dernekler tarafından kurulan iktisadi işletme ise, ticari faaliyet yürüten ve kurumlar vergisine tabi olan her işletme gibi belediyeden ruhsat almak durumundadır.
Bir dernek olarak plaj yeri işletebilir, düğün salonu kurabilir ya da tiyatro faaliyetlerinde bulunabilirsiniz. Belediyeden verilecek ruhsat ise tamamen güvenli bir şekilde ticari faaliyetleri yürütme amaçlıdır.
İktisadi İşletme Vergileri ve Ödemesi Gereken Ücretler
Her ay ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi
Beyannamelere ait damga vergisi
Geçici vergi (3 ayda 1)
Stopaj Ödemeleri
Muhtasar Vergi ( 3 ayda 1)
Kurumlar Vergisi ( Yılda 1 kez)
Yıllık Defter Tasdik Ücreti
Aylık Muhasebe Ücreti vb.
Dernek Lokali İktisadi İşletme Sayılması
Dernek lokalleri, üyelerin sosyal faaliyetlerine dönük ihtiyaçlarını karşılamak amaçlı, mülki idare amirliğinin izni ile açılan tesislerdir. Daha önce mahkemeye konu olsa da, dernek lokallerinin iktisadi işletme sayılıp, sayılmayacağı ile ilgili hüküm bellidir.
Dernek lokalleri üyelerinden maliyetlerini karşılamak için dahi olsa, herhangi bir bedel almamak şartıyla iktisadi işletme olmadan faaliyet gösterebilirler. Ancak masraflarını çıkarmak için dahi olsa, para alması veya toplaması sürekli faaliyet gösteren bir işletme statüsüne sokacağı için, onları iktisadi işletme yapmaktadır. Mal ve hizmet satışı sadece üyelere yapılsa bile kurumlar vergisi mükellefiyeti doğacaktır.
Derneklere üye olmayanların giremeyeceği, sadece misafir olanların kabul edilebileceği ise, ticari işletme vasfını kazanmaması için getirilmiş bir zorunluluktur.
