İptal Davası Nedir
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda; “İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar” olarak tanımlanmıştır.
İptal davasının konusunu idari işlemler oluşturur. İdarenin kamu gücünü kullanarak, tek yanlı iradesiyle almış olduğu kararlara; idari işlemler denir. İdarenin kamu gücünü kullanarak, tek yanlı olarak yapmış olduğu işlemlerin yargısal denetime tabi tutulması, hukuk devleti anlayışının bir parçasıdır.
İptal davası, idare tarafından yapılan idari işlemin kaldırılması için açılan bir dava türüdür. Davanın kabul edilmesiyle birlikte idare yapmış olduğu işlemi kaldırır. Eğer idarenin yapmış olduğu işlemden dolayı bir zarar doğmuşsa; bu halde “tam yargı davası” açılması gerekir. Tam yargı davasında idarenin işleminden doğan zararın tazmin edilmesi istenir.
İptal davasında, hakim tarafların getirdiği delil ile bağlı değildir. Kendiliğinden inceleme yapar. Örneğin davacı yapılan idari işlemin konu bakımından hukuka aykırılığını ileri sürerken, hakim yetki açısından hukuka aykırı bulabilir.
İptal Davasının Şartları
- İdare tarafından yapılmış idari bir işlem olması gerekir. İdarenin kamu gücüne dayanarak tek taraflı yapmış olduğu işlemlerdir.
- İptal davasında, idari işlemin sadece hukuka aykırı olduğu ileri sürülebilir.
- İptal davasında sadece idari işlemin iptali istenebilir. Örneğin zararın giderilmesi için tazminat istenemez.
- İdari işlemin tamamlanmış ve kesinleşmiş olması gerekir. Bu durumda iptal davasına konu edilebilir.
İdari İşlem Ne Zaman Hukuka Aykırı Olur?
İdari işlemin hukuka aykırılığı 5 unsurla ileri sürülebilir.
- Yetki Unsuru: İdari işlemi gerçekleştiren kişinin, o işlemi yapmaya yetkisinin olması gerekir. Yetki sakatlığı 4 şekilde mümkün olabilir. Kişi, konu, yer ve zaman. Örneğin Belediyelerin görevlerini icra edeceği yerlerin sınırı kanunla belirlenmiştir. Bir belediyenin kendi görev alanına girmeyen bir yerde kamulaştırma işlemi yapması; yer bakımından yetkisizliği oluşturur. Bu durumda işlemin hukuka aykırılığı nedeniyle iptal davası açılabilir.
- Şekil Unsuru: Yapılan idari işlemin kanuna ve mevzuata uygun olarak yapılması gerekir.
- Sebep unsuru: Yapılan idari işlem mutlaka bir sebebe dayanmak zorundadır. Yani idareyi, o idari işleme yapmaya iten amaçtan bahsedilir. Gösterilen bu sebebin hukuka aykırılığı nedeniyle iptal davası açılabilir.
- Konu Unsuru: Yapılan idari işlemin doğuracağı sonuç, işlemin konusudur. Örneğin kamulaştırmanın konusu, bir taşınmaz malın mülkiyetinin idareye geçirilmesidir. İşlemin konusunun mevzuata uygun, ölçülü olması gerekir. Aynı zamanda geçmişe etkili olarak, idari işlem tesis edilemez.
- Amaç Unsuru: İdare, idari işlemleri yaparken sadece tek bir amaçla yapabilir. O da kamu yararıdır.
İptal Davasında Dava Açmadan Önce İdareye Başvurmak Zorunlu Mu?
İdareye başvuru demek; idari işlemin hukuka aykırı olmasıyla nedeniyle dava açmadan önce idareye başvuru yapılabilir. Bu başvuruda yapılan idari işlemin iptal edilmesi istenir.
İptal davası açmadan önce idareye başvurma zorunluluğu yoktur. Ancak kişi, isteğe bağlı olarak öncelikle idareye başvurabilir. İdarenin yapılan başvuruya cevap verme süresi 30 gündür. İdareye başvuru yapılmasıyla birlikte dava açmak için öngörülen süre durur. 30 günlük sürenin dolmasıyla birlikte dava açma süresi devam eder.
İptal Davası Açma Süresi
İptal davasının açılma süresi idari işlemin niteliğine göre değişmektedir. Genel dava açma süresi Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gündür. Vergi mahkemelerinde ise 30 gündür. Ancak bazı idari işlemler için özel dava açma süreleri yer alabilir.
İptal Davası Nedir
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
