İş Hukuku ve Sporcu Hakları
Spor dünyası sadece fiziksel yetenekler ve performans üzerine kurulu bir alan değil, aynı zamanda karmaşık hukuki süreçler ve anlaşmalarla da iç içedir. Sporcular, aynı zamanda işçi olarak kabul edilir ve bu nedenle belirli haklara sahiptirler. Bu haklar, birçok farklı faktöre bağlıdır, ancak genellikle sözleşme hukuku ve iş hukuku ilkeleri tarafından yönlendirilir.
Sporcu Hakları ve İş Hukuku
Sporcular profesyonel anlamda hizmet verdikleri için, onların hakları da iş hukuku kapsamında değerlendirilir. Bununla birlikte, sporcuların özel durumları, genellikle spor örgütlerinin ve federasyonların özgün kuralları ve düzenlemeleri ile belirlenir. İş hukukunun temel prensipleri, sporculuk kontratları ve sporcuların hakları üzerinde büyük etkiye sahiptir ve genellikle sporcu haklarına ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde belirleyici rol oynar.
Sözleşme Hukuku ve Sporcu Hakları
Sporcu hakları, genellikle sporcuların kulüpleri, sponsorları ve diğer taraflarla imzaladıkları sözleşmeler aracılığıyla belirlenir. Bu sözleşmeler, sporcuların maaşları, sponsorluk anlaşmaları, imaj hakları, eğitim şartları, disiplin prosedürleri ve diğer birçok konuyu kapsar.
Örneğin, sporcuların maaşları genellikle onların sözleşmelerinde belirtilir ve bu sözleşmeler, sporcuların belirli bir süre boyunca belirli bir miktar para alacaklarını garanti eder. Ayrıca, sporcuların imaj hakları genellikle onların sözleşmelerinde düzenlenir ve bu haklar, sporcuların adlarının, görüntülerinin veya kişisel markalarının ticari amaçlarla kullanılmasına izin verir.
Sporcu Haklarının Korunması ve Avukatların Rolü
Sporcu hakları belirli durumlarda hukuki mücadeleler gerektirebilir. Örneğin, bir sporcu, kulübü veya sponsoru tarafından haksız yere sözleşmesi feshedildiğinde veya sözleşmesinde belirtilen maaşı alamadığında hukuki yollara başvurabilir.
Bu durumlarda, iş hukuku avukatları ve spor hukuku avukatları, sporcuların haklarını savunmada önemli rol oynarlar. Bu avukatlar, sporcuların sözleşmelerini inceleyebilir, sporcuların haklarını belirleyebilir ve sporcuları hukuki süreçlerde temsil edebilirler.
Sporcular İş Kanunu Kapsamında mıdır?
İşçi tanımı İş Kanununda yapılan bir tanımlamadır. Sporcular İş Kanununun 4. maddesinde sayılan istisnaların içinde yer almaktadır. İş Kanununun istisnalar maddesinde yer alan kişiler yada gruplar iş ilişkilerinden dolayı işçi tanımı kapsamında sayılmamakta ve İş kanunundaki haklardan yararlanamamaktadır. Örneğin profesyonel sporcular için yıllık izin, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı uygulaması yapılmamaktadır.
Sigortalı sporculara sağlanan yardımlar
Buna göre, SGK’da sigortalı olan profesyonel sporculara sağlanan yardımlar da şöyle:
– İş kazası halinde sağlık yardımı yapılması, geçici ya da sürekli işgöremezlik ödeneği verilmesi, protez araç ve gereç sağlanması veya tedavi için başka bir yere ya da başka bir ülkeye gönderilmesi.
– İş kazası geçiren sporcunun eş ve çocuklarına ya da geçindirmekle yükümlü oldukları ana ve babalarına gelir bağlanması.
– Sigortalının, eşinin, çocuklarının ya da bakmakla yükümlü olduğu anne ve babasının hastalanması halinde hekimlere muayene ettirilmesi ve gerekli sağlık yardımlarının yapılması.
– Sigortalı sporcunun maluliyeti durumunda, gerekli şartların yerine getirilmesi halinde maluliyet aylığının bağlanması.
– Koşulların yerine getirilmesiyle birlikte yaşlılık aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması.
– Sigortalı sporcunun ölümü halinde geride kalan eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları ana ve babasına aylık bağlanması.
Lisanslı sporcuya hastaneler ücretsiz
Amatör olmaları nedeniyle SSK sigortası olmayan sporcular tamamen sosyal güvence dışında da değil.
PROFESYONEL SPORCULARIN SİGORTALILIĞI
Sosyal Güvenlik Kurumu 2013/11 sayılı Genelge ile konuya açıklık getirmiştir. Profesyonel sporcular, amatör sporcuların aksine, bir spor dalını kendisine meslek edinmekte, kulüplerin (yani işverenlerinin veya alt işverenlerinin) emir ve talimatları çerçevesinde ve gösterdikleri yerlerde antrenman yapmakta ve maçlara çıkmakta ve bundan dolayı da kazanç sağlamaktadırlar.
Buna göre, kulüpler, profesyonel sporculara iş gördüren ve ücret ödeyen konumundadır. Ayrıca, profesyonel sporcuyla kulübü arasında bir sözleşme bulunmakta, hizmet sözleşmesinin unsurlarını oluşturan bütün şartlar kulüp ile sporcu arasında düzenlenen bu sözleşmede yer almaktadır. Bu yüzden profesyonel sporcuların işverenle hukuki ilişkileri bir hizmet akdine dayanmaktadır.
Bu çerçevede, profesyonel sporcular, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 4/1-a yani SSK kapsamında yani hizmet akdi çerçevesinde sigortalıdırlar.
AMATÖR SPORCULARIN SİGORTALILIĞI
Yaptığı spor dalını kendisine meslek edinmeyen ve geçimini yaptığı spor dalından sağlamayan kişilerde, amatör sporcu olarak adlandırılmaktadır. Yaptıkları spor faaliyetiyle ilgili kulüpleriyle aralarında bir hizmet sözleşmesi yani işçi, işveren ilişkisi oluşmadığından sigortalı sayılmazlar ve kulüpleri bu sporcuları SGK‘ ya sigortalı olarak bildirmek zorunda değildir.
SPORCUNUN SÖZLEŞMEYİ FESİH HAKKI
Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transfer Talimatının 28. Maddesinde ,futbolcunun sözleşmeyi fesih hakkı düzenlenmiştir. Buna göre ;
Kulüp futbolcunun ücretini ödemede temerrüde düştüğü takdirde , futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise , kulübüne ve bilgi için TFF’ na noterden keşide edeceği bir ihtarname ile ücretinin 30 gün içinde ödenmesini bildirmek zorundadır. Kulüp söz konusu mehle rağmen ücretini ödemediği takdirde , futbolcu mehlin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmeyi feshedebilir.
Kulüp sözleşmeden kaynaklanan diğer edimlerini ifada temerrüde düştüğü takdirde , futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise, kulübe keşide edeceği bir ihtarname ile edimini uygun bir süre içerisinde yerine getirmesini bildirmek zorundadır. Kulüp söz konusu mehle rağmen edimlerini yerine getirmediği takdirde, futbolcu mehlin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmesini feshedebilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen süreler futbolcu aleyhine değiştirilemez,
TFF kendisine 1. Fıkra kapsamında gönderilen ihtarnameyi tebliği tarihinden itibaren en geç 7 gün içerisinde faks veya herhangi bir şekilde kulübe bildirir.1. fıkra kapsamındaki süreler TFF bildirimi ya da noter ihtarından kulübe hangisi erken tebliği edilmiş ise onun tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar. Ayrıca TFF, kulübe yaptığı bildirimin tarihini gösterir belgeyi ihtarnameyi keşide eden futbolcuya ya da vekiline gönderir.
23 yaş üstü bir profesyonel futbolcu , sezon sonunda , kulübün oynadığı resmi müsabakaların %10’undan daha azında görevlendirildiği takdirde , sözleşmeyi sportif haklı sebeple feshetme hakkına sahip olabilir. Böyle bir durum futbolcunun durumu ve somut olayın şartlarına göre değerlendirilir.
Futbolcu sportif haklı nedenle feshi kulübün ilgili sezondaki son müsabakasından itibaren 15 gün içinde yapmak zorundadır.[8]
Basketbolda ise Sözleşmeli Sporcular Lisans Tescil ve Transfer Yönergesi 36. Maddesine göre,
Bu yönerge ve sözleşme gereğince yapılması gereken ödemelerin kulüp tarafından ödeme tarihini takip eden otuz gün zarfında yapılmamış olması nedeniyle temerrüde düşülmesi ve sigorta kayıtlarının sezon sonu öncesi silinmesi veya primlerin yatırılmaması halinde , sporcu sözleşmesinin feshini Federasyon Yönetim Kurulundan isteyebilir.
Sporcunun sözleşmesini feshedebileceği , nedenlerin sadece talimat veya yönergede yazılanlarla sınırlı olmaması gerekir. Taraflar arasında iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerin olduğu düşünüldüğü takdirde, taraflar arasında sözleşme ilişkisinin sürdürülmesini imkansız hale getiren durumların varlığı söz konusu olabilir. Böyle bir durumun varlığı halinde , sporcunun haklı nedenle sözleşmenin feshini düzenleyen BK 435. Madde uyarınca haklı nedenle fesih isteyebilir.
