İstimlak Davaları
Kamulaştırma Nedir?
Devlet, kamu yararı gerekçesiyle özel mülkiyette bulunan taşınmazları sahibinin rızası dışında el koyabilir. Devlet kamulaştırma yaptığı zaman bedelini peşin ödemek zorundadır.
İdare Taşınmazın Bedelini Nasıl Belirler?
İdare kamulaştırmalarda satın alma işlemini öncelikle uygular. Kamulaştırmayı yapacak idare, kendi bünyesi içerisinde kıymet takdir komisyonu ile kamulaştırılacak taşınmazların tahmini bedellerini tespit eder. Tespit edilen bedel üzerinden pazarlıkla satın alma ve trampa işlemleri gerçekleştirilir. Kıymet takdiri komisyonu taşınmazın tahmini bedelini belirledikten sonra taşınmaz sahibi uzlaştırma komisyonu tarafından davet edilir. Uzlaşma komisyonu, kıymet takdiri komisyonun belirlediği tutardan fazlasını teklif edemez.
İdarenin Belirlemiş Olduğu Bedel Kabul Edilmek Zorunda Mı?
Kıymet takdiri komisyonu taşınmaz için bedeli tespit eder. Daha sonra uzlaşma sürecine girilir. Uzlaşmanın amacı dava sürecine gitmeden kamulaştırma sürecini tamamlamaktır. Ancak malik taşınmazı için belirlenen tutarı kabul etmek zorunda değildir. Uzlaşmanın sağlanamaması halinde idare “kamulaştırma bedelinin tespit ve tescili” için dava açar. Bu dava taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılır. Açılan davada malikten hiçbir masraf alınmaz. Aynı zamanda uzlaşma sürecine girmeden idarenin bu davayı açması mümkün değildir.
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti Ve Tescili Davası Sonuçlanana Kadar Malik Taşınmazı Kullanmaya Devam Edebilir Mi?
Kamulaştırma bedelinin tespit ve tescili davası sonuçlanana kadar malik taşınmazı kullanmaya devam edebilir. Ancak mahkeme taşınmazın tescilinin idare adına geçmesine karar verdiği zaman idare taşınmazı teslim alacaktır.
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti Ve Tescili Davasında Verilen Karara İtiraz Edilebilir Mi?
Kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davasının amacı; bedelin mahkeme tarafından tespit edilmesi ve bedelin ödenmesiyle birlikte taşınmazın idare adına tescil edilmesidir. Dikkat edileceği üzere davanın 2 türlü amacı vardır. bir tanesi taşınmazın idare adına tescili, diğeri ise bedelin tespitidir. Taşınmazın idare adına tescil edilmesi kararına itiraz edilemez. Zira kamulaştırma kararının iptal edilmesi idari yargının görev alanıdır. bunun için idare mahkemesinde dava açılması gerekir. Taşınmazın tespiti ve tescili davası ise hukuk mahkemesinde görülür. Ancak mahkemenin taşınmaz için belirlediği bedele itiraz yolları açıktır. Yani taşınmazın bedeline ilişkin verilen karara karşı istinaf ve temyiz yollarına müracaat edilebilir.
Kamulaştırma Şerhi Nedir?
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra söz konusu taşınmazla ilgili şerh koyulması için tapu müdürlüğüne bildirimde bulunur. Kamulaştırma şerhi taşınmazın kamulaştırılacağını gösterir.
İstimlak Davaları
Kamulaştırma Kararı İptal Edilebilir Mi?
Kamulaştırma kararları idare tarafından verilir. Bu nedenle idari işlem niteliğindedir.
Anayasa Madde 125 – İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.
İdarenin vermiş olduğu kamulaştırma işlemlerinin iptali için taşınmazın bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ancak Cumhurbaşkanı tarafından alınan kamulaştırma kararlarının iptali için doğrudan Danıştay’da dava açılması gerekir.
Uygulamada en çok karşılaşılan iptal sebebi; İdarenin taşınmazın gerçek değerini peşin ve nakden ödemeden kamulaştırma yapmasıdır. Kamulaştırma kararı, bedelin malike ödenmesiyle birlikte tamamlanır. Eğer bedel ödenmeden kamulaştırma işlemi tamamlanmışsa, Danıştay’a göre kamulaştırma kararının hukuka aykırıdır.
Aynı zamanda uygulamada en çok karşılaşılan diğer iptal sebebi ise şudur; kamulaştırmaya dayanak gösterilen işlemin hukuka aykırı olması halinde de işlemin iptali istenebilir. Zira kamulaştırma işlemleri imar planlarına uygun yapılması gerekir. İmar planının hukuka aykırı olması halinde, imar planına dayanarak kamulaştırma yapılmışsa dolayısıyla kamulaştırma işlemi de hukuka aykırı olur.
İdare Taşınmazı Kamulaştırma Amacı Dışında Kullanabilir Mi?
Kamulaştırılan taşınmaz özgülenme amacı dışında kullanılamaz. Kamulaştırma amacı dışında kullanılan taşınmazlar, eski tapu maliki tarafından geri alınabilir. Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesinden itibaren 5 yıl içerisinde dava yoluyla taşınmazın geri alınması sağlanabilir.
Kamulaştırma Kanunu madde 23- Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Ancak şuna dikkat edilmelidir ki, yine kamuya hizmet edebilmek için özgülenen amaçtan başka bir yapı yapılabilir veya başka bir idareye devredilebilir. Bunlar taşınmazın özgülenme amacı dışında kullanılması demek değildir.
İstimlak Davaları
Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
