İvedi Yargılama Usulü 2023

İvedi Yargılama Usulü 2023

İvedi yargılama usulü, idari yargıya özgür bir yargılama usulüdür. İdari Yargılama Usulü Kanunu’na 2014 yılında yapılan bir değişiklikle sonradan eklenmiştir. İvedi yargılama usulünde davanın daha hızlı çözümlenmesi amacı vardır. Bu hükme göre bazı davalarda dava açma süresi, yargılama süresi, temyiz süresi, dilekçe evreleri gibi konular olağan yargılama usulüne göre daha farklıdır.

Maddenin gerekçesinde kısaca şöyle ifade edilmiştir: “İdari davaların bazılarının niteliği itibariyle diğerlerinden farklı olduğu, bu nedenle geciktirilmeksizin karara bağlanması gerektiği belirtilmiştir. Zira davanın sonucunun geç elde edilmesi halinde hem idare hem de davacılar bakımından katlanılması zor veya imkansız zararlar doğabilir. ”

İvedi yargılama usulünün hangi hallerde uygulanacağı ilgili kanun maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

İvedi yargılama usulü:

Madde 20/A – 
1. İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır:
a) İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri.
b) Acele kamulaştırma işlemleri.
c) Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.

d)2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri.
e) 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar.
f) 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı kararları.

Kanunda sayılan bu uyuşmazlık türlerinde ivedi yargılama usulü uygulanır. İvedi yargılama usulü sayılan uyuşmazlıklar bakımından uygulanacak olmakla birlikte, bu uyuşmazlıkların iptal davalarını mı yoksa tam yargı davalarını mı ifade ettiği konusunda bir açıklık yoktur. Uygulamada ise sadece iptal davaları bakımından ivedi yargılama usulü kabul edilir.

İvedi Yargılama Usulü Nasıl İşler?

Başta süreler olmak üzere olağan yargılama usulünden farklıdır.

Dava açma süresi:

• İvedi yargılama usulünde dava açma süresi 30 gündür.
• İdari yargılama usulünde ise Danıştay’da ve idare mahkemelerinde 60; vergi mahkemelerinde ise 30 gündür.

Kanundaki düzenlemeye göre ivedi yargılama usulünün görüleceği uyuşmazlıklar, Danıştay ve idare mahkemelerinin görev alanına girer. Dolayısıyla bu uyuşmazlıklar bakımından idari yargılama usulüne göre sürenin kısaltıldığı görülmektedir.

İlk inceleme süresi bakımından: 

• İvedi yargılama usulünde ilk inceleme süresi 7 gündür. 7 gün içerisinde ilk inceleme yapılır ve dava ve ekleri tebliğe çıkarılır.
• İdari yargılama usulünde ilk inceleme ve tebligat işlemleri 15 gün içerisinde tamamlanır.

Savunma süresi bakımından:

• İvedi yargılama usulünde dava dilekçesine cevap verme (savunma) süresi 15 gündür. Bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en fazla on beş gün uzatılabilir. Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılır.
• İdari yargılama usulünde davacının ikinci dilekçesi davalıya, davalının vereceği ikinci savunma da davacıya tebliğ edilir. Buna karşı davacı cevap veremez. Ancak, davalının ikinci savunmasında, davacının cevaplandırmasını gerektiren hususlar bulunduğu, davanın görülmesi sırasında anlaşılırsa, davacıya cevap vermesi için bir süre verilir. Taraflar, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde cevap verebilirler. Bu süre, ancak haklı sebeplerin bulunması halinde, taraflardan birinin isteği üzerine görevli mahkeme kararı ile 30 günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir. Sürenin geçmesinden sonra yapılan uzatma talepleri kabul edilmez.

Temyiz Süresi: 

• İvedi yargılama usulünde verilen nihai kararlara karşı tebliğden itibaren 15 gün içerisinde temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz dilekçeleri 3 gün içerisinde incelenir ve tebliğe çıkarılır. Temyiz dilekçelerine cevap süresi 15 gündür.
• Danıştay dava dairelerinin nihai kararları ile bölge idare mahkemelerinin aşağıda sayılan davalar hakkında verdikleri kararlar, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştay’da, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde temyiz edilebilir. Kararı veren bölge idare mahkemesi veya Danıştay tarafından karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf tebliğ tarihini izleyen 30 gün içinde cevap verebilir.

İvedi Yargılama Usulünde İdareye Başvuru Dava Açma Süresini Durdurur Mu?

İYUK Madde 11 – 1. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması,
geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi
yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.

Bu düzenleme ile dava açılmadan önce idareye başvurarak, uyuşmazlık konusu idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması istenebilir. Dava sürecine girmeden hem daha hızlı hem de daha masrafsız bir yoldur. İdare başvurulması halinde dava açma süresi durur. Yani zamanaşımı söz konusu olmaz. Ancak idareye başvuru olağan yargılama usulüne tabidir. İvedi yargılama usulünde de idareye başvurulabilir. Ancak dava açma süresi durmayacaktır.

İvedi Yargılama Usulü 2023

İYUK madde 20/A/2-b-  Bu Kanunun 11 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.

İvedi Yargılama Usulünde Yürütmenin Durdurulmasına İtiraz Edilebilir Mi?

İvedi yargılama usulüne tabi uyuşmazlıklarda uyuşmazlığa konu idari işlemin yürütmenin durdurulması için talepte bulunulabilir. Ancak yürütmenin durdurulması veya yürütmenin durdurulması talebinin reddine karşı itiraz edilemez.

İYUK madde 20/A/2-e– Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara itiraz edilemez.

İvedi Yargılama Usulünde Davanın Karara Bağlanması

İvedi yargılama usulünde dava dosyasının esas bakımdan karara bağlanmasına ilişkin özel bir usul öngörülmüştür. Dosyanın tekemmülünden itibaren en geç bir ay içerisinde karara bağlanır.

İYUK madde 20/A/2-f- Bu davalar dosyanın tekemmülünden itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır. Ara kararı verilmesi, keşif, bilirkişi incelemesi ya da duruşma yapılması gibi işlemler ivedilikle sonuçlandırılır.

İvedi Yargılama Usulü 2023

Stajyer Av. Merve ÇATAR

Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.