Kabahatler Kanunu’nda Teşebbüs | İçtima | İştirak
Yürürlükten kalkan 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda cürüm- kabahat ayrımı yoktu. Aynı zamanda kabahatler suç sayılmakta ve ceza yaptırımına tabi tutulmaktaydı. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na kabahatler dahil edilmemiştir. Ayrı özel bir düzenleme yapılarak “Kabahatler Kanunu” yapılmıştır. Aynı zamanda bu kanunda kanun koyucunun kabahatleri suç olmaktan çıkarma eğilimi taşıdığını görmekteyiz. Kabahatler için idari yaptırımlar öngörülmüştür. İdari yaptırımlar, idarenin kurum ve kuruluşları tarafından verilen cezalardır. İdari yaptırımların verilmesi için mahkeme kararına ihtiyaç yoktur. Bu durum idarenin yetkisindedir. Tabi ki idarenin yetkisi geniş ve sınırsız değildir. İdarenin sınırı kanun belirler. İdare, idari işlemlerini faaliyete geçirirken kanuna uygun davranmak zorundadır.
Kabahatler, Türk Ceza Kanunu içerisinden çıkarıldığı için suçun özel görünüş şekillerinin uygulaması bakımından bazı farklılar taşıdığı görülmektedir.
Teşebbüs
Kabahatler Kanunu Madde 13- (1) Kabahate teşebbüs cezalandırılmaz. Ancak, teşebbüsün de cezalandırılabileceğine dair ilgili kanunda hüküm bulunan haller saklıdır. Bu durumda, Türk Ceza Kanununun suça teşebbüse ve gönüllü vazgeçmeye ilişkin hükümleri, kabahatler bakımından da uygulanır.
Türk Ceza Kanunu’na göre teşebbüs; kişinin bir suçu işlemek için icra hareketlerine başlaması ancak iradesi dışında bir sebebin engel olması yüzünden tamamlayamamasıdır. Kabahatler Kanunu’na göre; fiilin işlenmesi yarıda kalmış ve tamamlanamamışsa; yaptırım uygulanmaz. Ancak bazı hallerde teşebbüsün cezalandırılması öngörülmüşse bu durumda yaptırım uygulanır. Bu durumda, Türk Ceza Kanununun suça teşebbüse ve gönüllü vazgeçmeye ilişkin hükümleri, kabahatler bakımından da uygulanır.
Suça teşebbüs
Türk Ceza Kanunu Madde 35- (1) Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde
olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.
Gönüllü vazgeçme ise kişi bir suçu işlemek icra hareketlerine başladıktan sonra kendi iradesi ile suçu işlemekten vazgeçmesidir. Türk Ceza Kanunu’na göre, gönüllü vazgeçme hükümlerinin uygulanabilmesi için; kişinin suçu işlemekten kendi iradesiyle vazgeçerek, suçu gerçekleştirmemesi veya zararlı sonucun oluşmamasını sağlaması gerekir. Normalde Türk Ceza Kanunu’nda suçun, teşebbüs aşamasında kalması halinde sorumlu olunacağı düzenlenmiştir. Ancak gönüllü vazgeçme halinde teşebbüsten dolayı ceza alınmaz. Ancak suçu işlemekten gönüllü vazgeçen kişinin, eyleminin bir kısmı suçu oluşturmuşsa o suçtan dolayı ceza alır.
Kabahatler Kanunu’nda Teşebbüs | İçtima | İştirak
Gönüllü vazgeçme
Türk Ceza Kanunu Madde 36- (1) Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde, sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır.
Kabahatler Kanunu’nda kural olarak teşebbüs cezalandırılmamıştır. Ancak kanunda teşebbüsün yaptırıma bağlandığı hükümler saklı tutulmuştur. Aynı zamanda idari yaptırım içeren diğer kanunlarda da kabahatin teşebbüste kalması halinde yaptırıma bağlanabilir. İşte bu durumlarda Türk Ceza Kanunu’nun teşebbüs ve gönüllü vazgeçmeye ilişkin hükümleri, kabahatler bakımından da uygulanır. Suçu işlemekten gönüllü vazgeçen kişinin eyleminin bir kısmı suçu oluşturmuşsa o suçtan dolayı ceza alır. Bu durumda kişi, kabahat fiilini işlerken gönüllü olarak vazgeçmişse ve kabahatin tamamlanmasını ve gerçekleşmesini önlemişse teşebbüsten sorumlu tutulmaz. Ancak kabahatin tamamlanmış olan kısmı varsa bundan sorumluluğu söz konusu olur.
Kabahatler Kanunu’nda Teşebbüs | İçtima | İştirak
Kabahatler Kanunu’nda İştirak
Kabahatler Kanunu’nun 14. maddesinde iştirak ile ilgili hükümler düzenlenmiştir.
İştirak
Kabahatler Kanunu Madde 14- (1) Kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında, fail olarak idarî para cezası verilir.
Görüldüğü üzere suçun işlenmesine iştirak eden herkes tek başına işlemiş gibi idari yaptırıma tabi tutulmuştur. Yani kabahatin işlenmesine iştirak eden kişiler arasında azmettiren veya yardım eden gibi ayrımlara tabi tutulmamıştır. Bu nedenle iştirak eden herkes aynı yaptırımla ceza alacaktır.
(2) Özel faillik niteliğinin arandığı durumlarda, kabahate iştirak eden ve bu niteliği
taşımayan kişi hakkında da fail olarak idarî para cezası verilir.
(3) Kabahate iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterlidir. Kabahatin işlenişine iştirak eden kişi hakkında, diğerlerinin sorumlu olup olmadığı göz önünde bulundurulmaksızın idarî para cezası verilir.
Kabahatin işlenmesi sırasında kasten ve hukuka aykırı bir fiille iştirak edilmesi yeterlidir. Kabahati işleyen diğer kişilerden birinin kusur yeteneğinin olmaması diğer kişilerin cezalandırılmasını engellemez.
(4) Kanunda özel faillik niteliğini taşıyan kişi açısından suç, diğer kişiler açısından kabahat olarak tanımlanan fiilin, bu niteliği taşıyan ve taşımayan kişiler tarafından ortaklaşa işlenmesi halinde suça iştirake ilişkin hükümler uygulanır.
Bir kişi kabahati oluşturan fiili tek başına işlemişse idari yaptırımla cezalandırılır. Ancak özel faillik niteliğini taşıyan bir kişi ile kabahatin işlenmesi halinde Türk Ceza Kanunu’nun iştirake ilişkin hükümleri uygulanır.
Kabahatler Kanunu’nda İçtima
İçtima
Madde 15- (1) Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idarî para cezası öngörülmüşse, en ağır idarî para cezası verilir. Bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idarî para cezasından başka idarî yaptırımlar da öngörülmüş ise, bu yaptırımların her birinin uygulanmasına karar verilir.
Bir kişi işlediği bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesine sebep olmuşsa; en ağır idari para cezası ile cezalandırılır. Aynı zamanda bu kabahatlerle ilgili idari para cezasından başka yaptırımlar varsa o yaptırımlarında her biri uygulanır.
(2) Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi halinde her bir kabahatle ilgili olarak ayrı ayrı idarî para cezası verilir. Kesintisiz fiille işlenebilen kabahatlerde, bu nedenle idarî yaptırım kararı verilinceye kadar fiil tek sayılır.
Eğer aynı kabahat birden fazla kez işlenmişse her bir kabahate ayrı ayrı para cezası verilir.
Kabahatler Kanunu’nda Teşebbüs/İçtima/İştirak
(3) Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmış ise, sadece suçtan dolayı yaptırım uygulanabilir. Ancak, suçtan dolayı yaptırım uygulanamayan hallerde kabahat
dolayısıyla yaptırım uygulanır.
Kabahatler Kanunu’nda Teşebbüs | İçtima | İştirak
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
