Marka Hakkına Tecavüz Halinde Açılabilecek Davalar
- Delil Tespiti veya Fiilin Tecavüz Olup Olmadığının Tespiti
Marka hakkına tecavüz olan kişinin, tecavüz sayılan fillerin mahkemeden tespit edilmesini isteyebilir. Dava, tespit davası niteliğinde olduğu için davanın açılmasında hukuki bir yarar bulunması gerekir. Yani hukuki ilişkinin biran önce tespit edilmesin de davacının hukuki bir yararı aranır. Davacı bu dava ile marka hakkına tecavüz olup olmadığının tespit edilmesini ister.
- Menfi Tespit Davası
Bir kimse Türkiye’de giriştiği veya girişeceği ticari veya sınai faaliyetin ya da bu amaçla yapmış olduğu ciddi ve fiili girişimlerin sınai mülkiyet
hakkına tecavüz teşkil edip etmediği hususunda, hak sahibinden görüşlerini bildirmesini talep edebilir. Bu talebin tebliğinden itibaren bir ay içinde cevap verilmemesi veya verilen cevabın menfaat sahibi tarafından kabul edilmemesi hâlinde, menfaat sahibi, hak sahibine karşı fiillerinin tecavüz teşkil etmediğine karar verilmesi talebiyle dava açabilir. Hak sahibine yapılan bildirim, davanın açılması için dava şartı değildir. Yani hak sahibinden görüşlerinin bildirmesi talep edilmeden de doğrudan dava açılabilir. Ancak bu dava açılmadan önce marka hakkının sahibi tarafından tecavüz davası açılmışsa menfi tespit davası açılamaz.
- Marka Hakkına Tecavüz Fiillerinin Durdurulması (Tecavüzün Men’i Davası)
Bir diğer adıyla tecavüzün men’i davasıdır. Marka hakkı sahibi bu dava ile markasına olan tecavüz fiillerinin durdurulmasını isteyebilir.
- Markaya karşı tecavüz fiillerinin başlamış olması,
- Tecavüz fiilleri başlamamış olsa bile tecavüz tehlikesinin bulunması,
- Tecavüzün oluşacağına dair ciddi hazırlıkların bulunması,
hallerinde tecavüz fiillerinin durdurulması için dava açılabilir. Davanın açılması için tecavüzde bulunan kişinin kusuru aranmaz. Aynı zamanda hak sahibinin zararının olması da aranmaz.
- Tecavüzün Giderilmesi Davası (Tecavüzün Ref’i Davası)
Bir diğer adıyla tecavüzün ref’i davasıdır. Tecavüzün giderilmesi davasının açılması için marka hakkına tecavüz oluşturan fiillerin sonuç doğurmuş olması gerekir. Örneğin tecavüz oluşturan markalı ürün hala satılıyor veya sergileniyor olabilir. Bu halde tecavüzün giderilmesi davası açılarak, yaratılmış olan hukuka aykırılıkların ortadan kaldırılabilir. Örneğin, tecavüze konu olan ürünlerin toplatılmasına karar verilebilir.
- Tazminat Davası
- Maddi Tazminat
Marka hukukunda maddi tazminat, haksız fiil hükümlerine göre istenebilir. Bu nedenle 3 koşulun varlığı aranır. Kusur, zarar ve illiyet bağı.
Marka hukukunda tazminat istenebilmesi için kanunda sayılmış olan tecavüz fiillerinden birisi markaya karşı gerçekleştirilmiş olmalıdır. Maddi tazminat Borçlar Kanunu haksız fiil hükümlerine göre istenir. Bu nedenle maddi tazminatın istenebilmesi için tecavüz fiilinde bulunan kişinin kusurlu olması gerekir. Yani marka hakkına bilerek tecavüz edilmesi veya tecavüzün gerçekleşmesini istememekle birlikte yeteri kadar özen gösteremeyen kişi kusurlu sayılır. Örneğin bir markayı piyasaya sürmeden önce tecavüz oluşturup oluşturmayacağına araştırma yapılabilir. İnternetten bakılarak dahi bu araştırma yapılabilir.
Maddi tazminat davasının açılabilmesi için, tecavüz fiili yüzünden hak sahibinin malvarlığında ekonomik olarak bir kayıp meydana gelmiş olması gerekir. Aynı zamanda marka sahibinin bu tecavüz yüzünden gelir kaybı düşmüş ve borçları artmışsa bu kapsamda da maddi tazminat istenebilir. Ancak hak sahibinin bu zararının nedeni tecavüz fiilleri olması gerekir.
Aynı zamanda marka hakkı sahibi yoksun kaldığı kazanç nedeniyle maddi tazminat talebinde bulabilir. Bu kapsamda marka hakkı sahibi seçimlik haklardan birini seçerek zararının karşılanmasını isteyebilir.
- Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelir.
- Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç.
- Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin bu hakkı bir lisans sözleşmesi ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması hâlinde ödemesi gereken lisans bedeli.
2. Manevi Tazminat
Tecavüz fiilleri yüzünden marka sahibinin ticari itibarı, işletmesi, piyasadaki imajı, ticari kimliği zarar görmüşse manevi tazminat talebinde bulanabilir. Manevi tazminatın amacı markanın haksız kullanımı yüzünden hak sahibinin ticari itibarının ve kişisel varlığındaki zararların ortadan kalkmasını sağlamaktır. Yani kişisel haklardan doğan zararlar bu tazminat türü ile giderilmeye çalışılır.
3. İtibar Tazminatı
Marka hakkı tecavüze uğrayan hak sahibi maddi ve manevi tazminat talebinin yanında ayrıca itibar tazminatı da isteyebilir.
Marka hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hakka konu ürün veya hizmetlerin, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması veya üretilmesi, bu şekilde üretilen ürünlerin temin edilmesi yahut uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda sınai mülkiyet hakkının itibarı zarara uğrarsa, bu nedenle ayrıca tazminat istenebilir.
- Tecavüz Konusunu Oluşturulan Ürünlere El Konulması (SMK madde 149/1-d)
Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine gibi araçlara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini engellemeyecek şekilde el konulması mahkemeden talep edilebilir.
Mahkeme el konulma karar vermişse; marka hakkı sahibi bunların mülkiyetini talep edebilir. Yani tecavüzü oluşturan ürünler ve ürünlerin üretimi için kullanılan cihaz, makine gibi araçlara el konulması kararı verilmişse hak sahibi bu araçların mülkiyetinin kendisine geçirilmesini isteyebilir.
Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine gibi araçların el konulmasına karar verilmişse marka hakkı sahibi; şekillerinin değiştirilmesini, üzerindeki markalarının silinmesini ve tecavüzün giderilmesi imkansızsa imhasını isteyebilir. Ancak bunların yapılması için oluşacak masrafların hak sahibi tarafından karşılanması gerekir.
Tecavüzün oluştuğuna dair mahkemenin kararının kesinleşmesiyle birlikte marka hakkı sahibi günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesi veya ilgililere tebliğ edilmesine karar verilmesini mahkemeden isteyebilir. Ancak bu talebin istenebilmesi marka hakkı sahibinin haklı bir sebebi veya menfaati bulunması gerekir. Aynı zamanda masraflar marka hakkı sahibine ait olacaktır. Mahkeme talebi kabul etmesiyle birlikte ilanın şeklîni ve kapsamını kararda tespit eder. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde talep edilmezse düşer.
Marka Hakkına Tecavüz Halinde Açılabilecek Davalar
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
