Mavi Kartlıların Hakları Nelerdir?
Mavi Kart nedir?
Mavi Kart, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların üçüncü dereceye kadar alt soylarının talepleri halinde, 5901 sayılı Kanun’un 28. Maddesinde belirtilen haklardan faydalanabileceklerini gösteren resmi bir belgedir. Aynı zamanda Mavi Kart 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu kapsamındadır.
Mavi Kart Kütüğü nedir ve nasıl işlem yapılır?
Mavi Kart sahiplerinin güncel bilgileri elektronik ortamda “Mavi Kartlılar Kütüğünde” tutulmaktadır. Söz konusu kütüğe yalnızca doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni almak suretiyle Türk Vatandaşlığını kaybeden kişiler kaydedilir.
Bu kişilere vatandaşlık numarasına benzer bir numara verilir ve T.C. Kimlik numarası istenilen yerlerde bu kimlik numarası kullanılır. Böylece ilgili kurum ve kuruluşlarda Türk vatandaşı gibi işlem yapılma imkânı sağlanmaktadır.
Önemle belirtmekte fayda vardır ki 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 8/A Maddesi uyarınca, Mavi Kart Kütüğüne kayıtlı olan kişiler, nüfus olaylarını (evlenme, boşanma ve benzeri değişiklikler gibi) yurt içinde nüfus müdürlüklerine, yurtdışında ise dış temsilciklere beyan etmekle yükümlüdür.
Mavi Kartlıların Hakları Nelerdir?
Mavi kartlılar;
İkamet,
Seyahat,
Çalışma,
Yatırım yapma,
Ticari faaliyette bulunma,
Mirasla ilgili haklar,
Taşınır ve taşınmaz(gayrımenkul) satın alma veya bunları devretme,
gibi haklardan yararlanabilirler. Sınırlı sayıda olmayan bu haklar, yönetmelikte öncelikli olarak belirtilmiştir.
Mavi Kartlılar Hangi Haklardan Yararlanamazlar?
Mavi kart sahipleri aşağıdaki haklardan yararlanamazlar:
Seçme ve seçilme hakkı,
Muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları,
Asli ve sürekli kamu hizmetinde bulunma hakları,
Ayrıca mavi kartlıların askerlik ödevini yerine getirme yükümlülükleri söz konusu değildir.
Ancak mavi kart sahiplerinin sosyal güvenlik hukukuna ilişkin kazanılmış hakları mevcuttur. Bununla birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarında geçici personel, sözleşmeli personel ya da işçi olarak çalışabilmeleri mümkündür.
Kimler Mavi kartlar Kütüğüne Kayıt Olamaz?
Türk vatandaşlığından ıskat edilen/çıkarılan/kaybettirilen kişiler Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilemez.
Seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilemez.
Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmesine rağmen doğumla Türk vatandaşı olmayan kişiler Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilemez.
Çıkma izni verilen anne ve/veya babasına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybetmesine rağmen doğumla Türk vatandaşı olmayan kişiler Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilemez.
Anne veya babasından herhangi biri halen Türk vatandaşlığını muhafaza eden ergin olmayan çocuklar Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilemez. Aile kütüklerine kaydedilmeleri gerekmektedir.
Türk Vatandaşlığından Çıktıktan Sonra Doğan Çocuğumu Mavi Kartlar Kütüğüne Kayıt Ettirebilirmiyim?
Resmî makamlarca verilmiş doğuma ilişkin belgeye dayanılarak ilçe nüfus müdürlüklerine ya da dış temsilciliklerimize bildirimde bulunulması üzerine, Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı kişinin çocuğunun kaydı kütüğe işlenir.
Ayrıca, Mavi Kartlılar Kütüğüne kayıt olmak isteyen altsoyların, mavi kart sahibi üstsoyu ile soy bağını zincirleme olarak belgelendirmesi ve varsa Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı olmayan diğer üstsoyların da Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilmesinin sağlanması şarttır.
Mavi Kartın Kaybolması veya Çalınması Durumunda Hukuki İşlemler Yapılabilir Mi?
Mavi kartın kaybolması veya çalınması durumunda kurumların sizden istediği belgeleri ibraz ederek hukuki işlemlerinizi yapabilirsiniz. Kanuna göre,
Kimlik Paylaşım Sistemi(KPS) üzerinden alacağınız kayıt örneği(geçerlilik süresi 30 gündür) ve Vatandaşı olduğunuz devlet makamlarının vermiş olduğu kimlik bilgilerini gösteren belgelerle hukuki iş ve işlemlerinizi yapabilirsiniz.
Ayrıca kimlik bilgileriniz değiştiği takdirde, vatandaşı olduğunuz devlet makamından alınmış eski ve yeni kimlik belgelerinin Türkçe tercümesiyle birlikte ilgili kuruma verilmesi zorunludur.
Kartın kaybedilmesi veya kullanılamaz hale gelmesi durumunda ilgili makamlara başvuru yapılarak kartın yeniden çıkartılması veyahut yenilenmesi talep edilebilir.
Mavi Kart Başvurusu Nasıl Yapılır?
Mavi kart; dış temsilciliklerde(büyükelçilik veyahut konsolosluk) ya da Türkiye sınırları içerisinde il nüfus müdürlüklerince düzenlenir. Mavi kart başvurusu yaparken istenen belgeler şunlardır:
Mavi kart alma talebini belirten bir dilekçe,
İki adet fotoğraf(son altı ay içerisinde çekilen fotoğraflar geçerlidir),
Yabancı devlet vatandaşı olduğunu gösteren kimlik belgesi veya pasaport
2021 yılı için 16 TL mavi kart bedeli(ödeme başvuru esnasında yapılmaktadır.)
Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığını Kazanması
Türk vatandaşlığının genel yol ile kazanılmasının şartları 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (kısaca TVK) m.11’ de sıralanmıştır.
Buna göre herhangi bir özel nedene dayanmadan Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılar aşağıdaki şartları taşımalıdır:
Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek.
Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek.
Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak.
İyi ahlak sahibi olmak.
Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek.
Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak.
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.
Aynı kanunun 13. maddesindeyse, çıkma izni almak suretiyle mavi kartı olan kişilerin yeniden Türk vatandaşlığını iktisap etmeleri için Türkiye’de ikamet etme sürelerine bakılmayacağı düzenlenmiştir.
Dolayısıyla mavi kartlı olup da Türk vatandaşlığına geri dönmek isteyen kişilerin, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl yaşayıp yaşamadıklarına bakılmayacaktır. Fakat diğer belirtilen şartların bu kişilerce de yerine getirilmiş olması gerekir. Ayrıca vatandaşlığın iktisabı için kanunda gösterilen usul işlemleriyle yine bu kişi bağlı olacaktır.
Mavi Kartlı Kişinin Çocuklarının Yeniden Türk Vatandaşlığını Kazanması
Mavi kartlı kişilerin vatandaşlığın kaybı sırasında ergin olmayan çocukları, mevzuatta düzenlenen şartların varlığı halinde, ana babalarıyla birlikte Türk vatandaşlığından çıkabilmektedir. Bir anlamda, vatandaşlığı kaybetme konusunda herhangi bir irade gösterme imkanına sahip olamayan bu çocuklar için, yeniden Türk vatandaşlığını kazanmaları konusunda mevzuata ayrı bir düzenleme getirilmiştir.
Buna göre ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler. Görüleceği üzere burada vatandaşlığın kazanılmasında aranan diğer şartların bulunmasına gerek olmadığı gibi, Bakanlığın onayına da ihtiyaç yoktur.
Ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmayanlar ise mavi kartlıların sahip olduğu, ikamet şartı aranmadan Türk vatandaşlığının kazanılması usulüyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Dolayısıyla bu çocuklar ergin olmalarından itibaren 3 yılın geçmesiyle birlikte mavi kart sahibi kişilerle aynı kurallara tabi olmaktadırlar.
Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığı Başvurusunun Reddine Karşı Dava Yolu
Vatandaşlık hakkı, bireyin devletle vatandaşlık bağı ile bağlı olmasının sonucudur. Dolayısıyla bu bağlılığın oluşup oluşmayacağının veya oluşacaksa hangi şartlar altında oluşacağının takdiri devlete aittir. İdarenin karar verirken bir takdir yetkisi olsa da, “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” yazımızda izah edildiği üzere, uymak zorunda olduğu çeşitli zorunlulukları da vardır.
Vatandaşlık başvurusunu alan Bakanlıkça verilecek başvurunun kabulü ya da reddi kararı, bir idari işlem niteliğinde olacaktır. Mavi kart sahibi olup da Türk vatandaşlığına dönmek isteyen kişilerin başvurusunun reddi halinde, kararı veren bakanlığa karşı iptal davası açma hak ve imkanı vardır.
Hangi Durumlarda Mavi Kart Kütüğü Kapatılır?
Mavi kart sahipleri ölüm, gaiplik veya yeniden Türk vatandaşlığı kazanmaları durumunda mavi kart kütüğündeki kayıtları kapatılır. Ancak kaydın yeniden açılmasını gerektirecek bir neden söz konusu olduğunda yeniden kayıt açılabilir.
Mavi Kartlıların Hakları Nelerdir?
