Miras Payı Nasıl Hesaplanır

Miras Payı Nasıl Hesaplanır

Miras bırakanın terekesinden pay alan kişilere mirasçı denir. Türk hukuk sisteminde iki tür mirasçılık vardır. Kanuni ve atanmış mirasçılardır. Kanuni mirasçılar miras bırakanın iradesine bağlı olmadan kanun tarafından belirlenmiş olan yasal mirasçılardır. Atanmış mirasçı ise miras bırakanın kendi iradesiyle belirlemiş olduğu mirasçılardır. Miras bırakan ölüme bağlı tasarruf yoluyla mirasçı atayabilir. Ölüme bağlı tasarruf 2 türlü yapılabilir. Vasiyetname veya miras sözleşmesi şeklindedir.

Yasal Mirasçılar Kimlerdir?

Yasal mirasçıların kimler olduğu kanunda belirlenmiştir. Bu kişiler kanunen mirasçıdır. Miras bırakanın iradesine bağlı değildir.

• Miras bırakanın altsoyu birinci derece (zümre) mirasçılardır. Yani miras bırakanın çocukları ve çocuklarının altsoyudur.
• Miras bırakanın anne ve babası ikinci derece mirasçıdır. Anne ve babanın, miras bırakandan önce ölmüş olması halinde onların altsoyu mirasçıdır.
• Miras bırakanın büyük anne ve büyük babası üçüncü derece mirasçıdır. Büyük anne ve büyük baba miras bırakandan önce ölmüşse onların çocukları mirasçı olur. Ancak büyük anne ve büyük babanın çocukları son mirasçıdır. Yani büyük anne ve büyük babanın çocukları da ölmüşse onların çocukları mirasçı olmaz.
• Evlilik dışı doğmuş çocuk, evlilik içerisinde doğmuş gibi mirasçı olur. Evlilik dışı doğmuş çocuğun anne ile bağı doğumla kurulduğu için hiç bir işleme gerek kalmaksızın 1. dereceden mirasçı olur. Ancak evlilik dışı doğan çocuk babasına mirasçı olabilmesi için ya soybağı kurulmuş olması gerekir. Bu durumda evlilik için doğmuş olan altsoy gibi çocuk 1. dereceden mirasçı olur.
• Sağ kalan eş, yasal mirasçıdır. Sağ kalan eşin hangi zümreyle birlikte mirasa girdiğine göre payı değişmektedir.
• Evlatlık yasal mirasçıdır. Evlatlık ilişkisinin mahkeme kararıyla kurulmuş olması gerekir. Bu durumda evlatlık, miras bırakanın alt soyu gibi mirasçı olur.
• Devlet, son yasal mirasçıdır. Miras bırakanın ölümünden sonra kimsesi olmaması halinde miras devlete kalır.

Türk hukuk sisteminde miras zümre sistemine göre paylaştırılır. 1. zümrede mirasçı varken, 2. zümrede olan mirasçılar mirastan pay alamaz. Aynı şekilde 2. zümrede mirasçı varken 3. zümredekiler mirastan pay alamaz. Miras bırakan öldüğü zaman önce altsoyu var mı ona bakılır. Eğer varsa mirası alt soy paylaşır. Eğer alt soyu yoksa 2. zümre mirası alır. 2. zümre yoksa bu durumda 3. zümre alır.

Evlilik dışı doğmuş olan çocuk ve evlatlık, yukarıda sayılan şartlar dahilinde miras bırakanın altsoyu gibi mirasçı olur. Yani alt soy ile mirası eşit olarak paylaşır. Sağ kalan eş ise bütün zümrelerle birlikte herhalde mirasçı olur. Sadece hangi zümre ile mirasa dahil oluyorsa ona göre pay oranı değişebilir.

Miras Payı Nasıl Hesaplanır

Yasal Mirasçıların Miras Üzerindeki Pay Oranları 

• Miras bırakanın eşi ve çocukları hayatta ise:

1. Eş: mirasın 1/4’üni alır.
2. Çocuklar: Mirasın 3/4’ünü alır. Çocukların hayatta olmaması halinde payları onların çocuklarına geçer.

• Miras bırakanın çocukları ve torunları hayatta değilse; eş, miras bırakanın anne ve babasıyla mirasçı olur:

1. Eş: mirasın 1/2’sini alır.
2. Miras bırakanın anne ve babası: 1/2‘sini eşit olarak paylaşır. Miras bırakanın anne ve babası, miras bırakandan önce ölmüşse onların çocukları mirasçı olur.

• Miras bırakanın sadece büyükannesi, büyükbabası ve eşi hayattaysa:

1. Eş: mirasın 3/4’ünü alır.
2. Miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası: 1/4’ü eşit olarak paylaştırılır. Miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası, miras bırakandan önce ölmüşse onların çocukları mirasçı olur. Ancak bu çocuklar son mirasçıdır. Çocuklarında olmaması halinde miras onların çocuklarına kalmaz.

• Her 3 zümrede de mirasçı olmaması halinde eş, mirasın tamamını alır.

Miras Payı Nasıl Hesaplanır

Miras Payı Hesaplama

Yukardaki bilgiler dahilinde miras paylarının hesaplanması şöyle yapılır:

Örneğin; Miras bırakan ve eşi 2004 yılında evlenmiştir. 2008 yılında 1 tane çocukları olmuştur. Miras bırakan 2011 yılında ölmüştür. Miras bırakanın banka hesabında 300.000 TL parası vardır. Ve 100.000 TL değerinde de arabası vardır. Miras paylaşımı nasıl yapılır?

Öncelikle miras bırakanın altsoyu hayattadır. Yani 1. zümre mirasçısı olarak 2 çocuğu vardır. Bu durumda mirası çocukları ve eş paylaşır. Bilindiği üzere 2002 yılında edinilmiş mallara katılma rejimi getirilmiştir. Buna göre evlilik öncesi veya sonrasında eşler herhangi bir mal rejimi seçmemeleri halinde edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar. Bu nedenle eşin ölümü halinde terekede edinilmiş mal olması halinde öncelikle mal rejiminin tasfiyesi yapılır. Mal rejiminin tasfiyesi yapıldıktan sonra miras payları belli olacağı için mal rejiminin tasfiyesi, mirasın tasfiyesinden daha önceliklidir. Sağ kalan eşin mal rejiminden kaynaklanan hakkı miras payından farklıdır. Mal rejiminin tasfiyesi şöyle yapılır: Eşlerin evlilik birliği süresince edinmiş oldukları malların toplamının yarısı alınır. Çıkan sonuç eşlerin katılma alacağıdır.

Bu bilgiler dahilinde örneğe dönecek olursak; 300.000 TL (banka hesabı parası) + 100.000 TL  (araba) = 400.000 TL toplam malvarlığı değeridir.

Önce eşin katılma alacağı hesaplanır. 400.000/2= 200.000 TL’dir.

200.000 TL olan katılma alacağı eşin mal rejimi dolayısıyla kendisine kalan payıdır.

Geriye kalan 200.00 TL ise miras payları oranında paylaştırılır.

Eşin miras payı oranı 1/4 olduğu için eş 50.000 TL alır. Mal rejiminden kalan 200.000 TL ile toplandığında eş, 250. 000 TL alır.

Altsoyun miras payı 3/4 olduğu için çocukların her birinin payı 3/8 olacaktır. Çocuklar kalan 150.000 TL yi eşit olarak paylaşır.

Aynı örnek üzerinden miras bırakanın birde evlatlığı olduğunu düşünelim bu durumda; evlatlık miras bırakana altsoyu gibi mirasçı olacağı için 150.000 TL 3’e bölünecektir. Çocukların her biri ve evlatlık 50.000 TL mirastan pay alır.

Örnek 2- Miras bırakanın 250.000 TL malvarlığı vardır. 5 tane çocuğu vardır. Ve eşi ölmüştür. Miras nasıl paylaştırılır?

Miras bırakanın altsoyu hayatta olduğu için çocuklar mirası eşit olarak paylaşır. Zira diğer eş, hayatta değildir. Bu durumda her çocuk 50.000 TL mirastan pay alır.

Örnek 3- Miras bırakanın eşi hayattadır ve 3 tane çocuğu vardır. Ancak çocuklardan bir tanesi miras bırakandan önce ölmüştür. Ancak ölen çocuğunun çocukları (torun) hayattadır. Miras nasıl paylaştırılır?

Miras bırakanın çocuğu miras bırakandan önce öldüğü için torun mirasçı olacaktır. Miras bırakanın 2 tane torunu olduğunu varsayalım. Bu durumda eş, miras bırakanın hayatta olan 2 çocuğu ve 2 torun mirasçı olur.

• Eş altsoy ile mirasçı olduğu zaman mirasın 1/4’ünü alır.
• Alt soyun yasal miras payı 3/4’tür. Çocuklar mirası eşit olarak paylaşır. Her çocuğun miras payı 3/12 olur. Çocuklar bir tanesi ölmüştü. Onun payı 2 çocuğuna geçecektir. Yani torunlar, babalarına kalan 3/12 miras payını paylaşır. Ve torunların her birinin miras payı 3/24 olur.

Miras Payı Nasıl Hesaplanır

Stajyer Av. Merve ÇATAR

Makale Yazarlığı İçin

Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.