Ölüme Bağlı Tasarruflarda Hükümsüzlük

Ölüme Bağlı Tasarruflarda Hükümsüzlük

Miras bırakan terekesi üzerinde, kanunun çizdiği sınırlar içerisinde kalmak şartıyla tasarrufta bulunabilir. Bu tasarruflar miras bırakanın ölümünden sonra sonuç doğurur. Miras bırakan tasarruf özgürlüğü sınırları içerisinde mal varlığının tamamı veya bir kısmı üzerinde ölüme bağlı tasarruf yapabilir. Miras bırakanın tasarruf etmediği kısım mirasçılarına kalır. Ancak miras bırakan ölüme bağlı tasarruflarını yaparken kanunun çizdiği sınırlar içerisinde kalması gerekir. Yani yasal mirasçıların saklı payını zedelememesi gerekir.

Ölüme bağlı tasarruf 2 şekilde yapılabilir:

• Vasiyetname
• Miras sözleşmesi.

Ölüme bağlı tasarruf çeşitleri ise şunlardır:

• Mirasçı atama,
• Belirli mal bırakma,
• Koşul ve yüklemeler,
• Vakıf kurma,
• yedek ve art mirasçı atama,
• vasiyeti yerine getirme görevlisi atama,
• mirastan feragat,
• mirasçılıktan çıkarma,

Ölüme Bağlı Tasarruflarda Hükümsüzlük

Ölüme bağlı tasarruflar 2 şekilde yapılabilir demiştik. Vasiyetname veya miras sözleşmesi. Ölüme bağlı tasarruf yaparken kanunun öngördüğü şartlara uygun olarak yapılması gerekir. Aksi halde hükümsüz olabilir. Ölüme bağlı tasarruf 2 şekilde hükümsüz olur. Ya kanun gereği hiçbir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden geçersiz olur ya da iptal davasına konu olur.

Ölüme bağlı tasarrufun tamamı hükümsüz olabileceği gibi bir kısmı da hükümsüz olur. Eğer iptal sebebi ölüme bağlı tasarrufun tamamını etkiliyorsa, iptal tam olur.

Ölüme Bağlı Tasarrufun Kendiliğinden Hükümsüz Olması 

Ölüme bağlı tasarrufun kendiliğinden hükümsüz olması halinde geçersiz kalması için hiçbir işlem yapılmasına gerek yoktur. Kanun gereği hükümsüz kalır.

• Evlilik birliğinin ölüm veya gaiplik dışında son bulması: Türk Medeni Kanunu’na göre, boşanmanın kesinleşmesiyle birlikte eşlerin birbirleri lehine yapmış oldukları ölüme bağlı tasarruflar kanun gereği kendiliğinden geçersiz olur. Ancak eşler boşanma durumunda da ölüme bağlı tasarrufun geçerli olacağını belirtebilirler. Evlenme nisbi veya mutlak butlanla da sona ermesi halinde ölüme bağlı tasarruf kendiliğinden geçersiz olur.Yine boşanma davası devam ederken eşlerden birisi ölmüş ve mirasçıları davaya devam edip, eşin kusurunu ispat ederlerse ölüme bağlı tasarruf kendiliğinden hükümsüz kalır.

Madde 181- Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler.
Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de
yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.

• Lehine ölüme bağlı tasarruf yapılan kişi miras bırakandan önce ölmüşse: Bu durumda yedek veya art mirasçı olup olmadığına bakılır. Eğer yedek veya art mirasçı yoksa ölüme bağlı tasarruf hükümsüz kalır.
• Lehine ölüme bağlı tasarruf yapılan kişinin mirastan yoksun olması: Mirastan yoksun olan kişiler mirasçılık sıfatını kazanamaz. Mirastan yoksunluk sebepleri TMK 578’de düzenlenmiştir.

1. Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler,
2. Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler,
3. Miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler,
4. Miras bırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar.

Yukarda sayılan durumların varlığı halinde ölüme bağlı tasarruflar kendiliğinden hükümsüz olur. Ancak mirastan yoksunluk, miras bırakanın affıyla ortadan kalkar. Fakat miras bırakanın öldürülmesi, sürekli ayırt etme gücünden yoksun bırakılması gibi durumlarda miras bırakanın affı söz konusu olmaz. Miras bırakanın kişiyi affetmesi halinde ölüme bağlı tasarruf yeniden geçerli olur.

• Bozucu şartın gerçekleşmesi veya geciktirici şartın gerçekleşmemesi: Ölüme bağlı tasarruf bozucu veya geciktirici şarta bağlanabilir. Ölüme bağlı tasarruf bozucu şarta bağlanmışsa ve bozucu şart gerçekleşmişse ölüme bağlı tasarruf kendiliğinden hükümsüz kalır. Örneğin Miras bırakan, A’ya öğretmenlik mesleğini bırakmaması karşılığında yalısını bırakmıştır. Bunu vasiyetname yoluyla yapmıştır. A öğretmenlik mesleğini bırakırsa ölüme bağlı tasarruf geçersiz olur. Bu durumda öğretmenlik mesleğinin bırakılmaması bozucu şarttır.

Av. Merve ÇATAR

Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.