Sebepsiz Zenginleşme Nedir – İstanbul Avukatı
Sebepsiz Zenginleşme Nedir?
Sebepsiz zenginleşme veya haksız zenginleşme, bir kimsenin mal varlığında haklı bir nedene dayanmaksızın, başkasının zararına meydana gelen zenginleşmedir. Geçerli bir hukuksal neden bulunmadan, hukuksal bir neden gerçekleşmeden ya da hukuksal neden sona erdikten sonra bir işlem yapılması ve borç olmayan bir edimin ödenmesi gibi durumlarda ortaya çıkar.
Borçlanmadığı edimi kendi isteğiyle yerine getiren kimse, bunu ancak, kendisini borçlu sanarak yerine getirdiğini ispat ederse geri isteyebilir. Zamanaşımına uğramış bir borcun ifasından veya ahlaki bir ödevin yerine getirilmiş olmasından kaynaklanan zenginleşmeler geri istenemez. Borç olmadığı hâlde ödenmiş olan edimin geri istenmesine ilişkin diğer kanun hükümleri saklıdır.
Sebepsiz zenginleşen (borçlu kimse), zenginleşmenin geri istenmesi sırasında elinden çıkmış olduğunu ispat ettiği kısmın dışında kalan kazanımları geri vermekle yükümlüdür. Zenginleşen borçlu, zenginleşmeyi iyiniyetli olmaksızın elden çıkarmışsa veya elden çıkarırken ileride geri vermek zorunda kalabileceğini hesaba katması gerekiyorsa, zenginleşmenin tamamını geri vermekle yükümlüdür.
Sebepsiz Zenginleşme Şartları
-Zenginleşme
-Zenginleşmenin Başkasının Malvarlığı Aleyhine Olması
-İlliyet Bağı
-Haklı Bir Sebebin Bulunmaması
Geri Verme Yükümlülüğü
Sebepsiz zenginleşen kişinin geri verme yükümlülüğü TBK madde 79-81 arasında düzenlenmiştir. TBK madde 79’a göre; sebepsiz zenginleşen, zenginleşmenin geri istenmesi sırasında elinden çıkmış olduğunu ispat ettiği kısmın dışında kalanı geri vermekle yükümlüdür. Ancak sebepsiz zenginleşme sebebiyle iade borcunun kapsamı, zenginleşen kişinin iyiniyetli ve kötü niyetli oluşuna göre değişmektedir.
Sebepsiz Zenginleşmenin Sonuçları
Zenginleşen İyi niyetliyse
İade konusu eşya elden çıkmışsa, bu durumda iade konusu eşyanın yerine başka bir değer girmişse Bu yeni şey iadenin konusunu oluşturur.
İade konusu eşya elden çıkmışsa; bu durumda elde ne kalmışsa onun iadesi gerekir. Şayet elde hiç bir şey kalmamışsa o eşyanın piyasa değerinin iade edilmesi gerekir.
Zenginleşen Kötü Niyetliyse
Zenginleşen zenginleşmeyi iyi niyetli olmaksızın elden çıkarmışsa veya elden çıkarırken ileride geri vermek zorunda kalabileceğini hesaba katması gerekiyorsa, zenginleşmenin tamamını geri vermekle yükümlüdür.
Sebepsiz Zenginleşme Nedir – İstanbul Avukatı
Sebepsiz Zenginleşme Davası
Sebepsiz zenginleşme talebi, şahsi bir taleptir. Söz konusu talepte bir alacak hakkı söz konusudur. Bu dava da TBK’ nın ilgili maddelerinde belirtilen şartların tam olarak gerçekleşmesi halinde açılabilecek bir dava çeşididir. Kanunda belirtilen şartlar oluştuğunda; sebepsiz zenginleşme davası açmak mümkündür.
Sebepsiz zenginleşme davası, zenginleşmeye konu olan şeyin mümkünse karşılığının aynen verilmesini amaçlar. Aynen verilmesinin mümkün olmadığı durumlarda ise zenginleşmeye konu olan şeyin karşılığı para olarak verilmelidir.
Sebepsiz Zenginleşme Davasının Tarafları
Her borç ilişkisinde olduğu gibi sebepsiz zenginleşmede de bir borçlu ve bir alacaklı vardır.
Sebepsiz zenginleşme ilişkisinin borçlusu, malvarlığı haklı bir sebep olmaksızın başkası aleyhine artan (zenginleşen) kişidir, aleyhine sebepsiz zenginleşme davası açılması halinde davalı olur. İşbu borç ilişkisinde malvarlığı kendisi aleyhine artmış olan kişi de alacaklı, dava açması durumunda davacıdır.
Sebepsiz Zenginleşme Davası Açılamayacak Durumlar
-İstihkak davası, taşınır davası, zilyedlik davaları ve vekaletsiz iş görme davalarının açılmasının mümkün olduğu hallerde
-Hukuken geçerli bir sözleşmeye aykırı davranılan hallerde
-Eksik borçların söz konusu olduğu hallerde, sebepsiz sebepsiz zenginleşmeden söz edilmez
-Hukuka ve ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenemez. Ancak, açılan davada hakim bir şeyin devlete mal edilmesine karar verebilir.
Zamanaşımı
TBK madde 82’de sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkının, hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve her halde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak 10 yılda zamanaşımına uğrayacağını düzenlemiştir.
Dava Hangi Mahkemede Açılır?
Dava açılmasında yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Mağdurun ikamet ettiği yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesine gidilerek sebepsiz iktisap davası açılacaktır.
Gerekli belgelerin mahkemeye sunulması ve sebepsiz zenginleşme zamanaşımı noktasında sürelerin geçmemiş olması halinde dava açılabilir.
Sebepsiz Zenginleşme Nedir – İstanbul Avukatı
