Sigorta Hukuku Avukatı - Özel Sigortanın Türleri

Sigorta Hukuku Avukatı – Özel Sigortanın Türleri

Sigorta, sigortacı tarafından gelecekte ortaya çıkması ve zarar doğurması ihtimali olan olayın “riziko” riskinin kendisine sigorta ettiren tarafından prim ödenmesi karşılığında üstlenilmesidir ve sigorta şirketi tarafından rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortalıya para olarak sigorta tazminatı ödenir fakat bu tazminat, sigorta konusunu malın değerini aşamaz. 

Sigorta sosyal sigorta ve özel sigorta olarak da ikiye ayrılır.

Sosyal sigortalar kanunla kurulan ve kamu kurumları ile topluma sunulan sigortalardır. Sosyal sigortalar çoğunlukla işçi, memur, emekli gibi belirli bir grup kişilerin sosyal güvenliklerinin sağlanması açısından zorunlu hale getirilmiştir. Sosyal sigortalar açısından özel sigortalardan farklı olarak kendi kanun hükümleri uygulanır ve Türkiye’de kurulmuş olan sosyal sigortalara Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) örnek verilebilir. Özel sigortalar ise sosyal sigortalardan farklı olarak belirli bir grup “örneğin, emekliler” kişinin değil bireysel olarak kişilerin kendi özel çıkarlarını güvence altına almak için yaptırdıkları sigortalardır.

Özel sigorta, zorunlu sigorta ve isteğe bağlı (ihtiyari) sigorta olarak da ikiye ayrılır.

Zorunlu sigortalar kişilerin kanun gereğince yaptırmak zorunda oldukları sigortalardır ve bunlar hem sigorta ettireni hem de üçüncü kişileri korumak için yasal olarak zorunlu tutulmuştur. İhtiyari sigortalar ise, kişilerin yasal olarak zorunlu tutulmasalar dahi kendi istekleri çerçevesinde sigorta şirketleri ile sigorta sözleşmesi yaparak yaptırdıkları sigortalardır.

Yasal olarak yaptırılması gereken zorunlu sigortalar hangileridir?

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası : Trafik sigortası olarak da bilinir ve trafikte herhangi bir kaza halinde üçüncü kişilere verilebilecek zararları konu alır, üçüncü kişilerin zararlarını güvence altına almak için yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) : Doğal afet olan deprem halinde, depremden kaynaklı maddi hasarların karşılanması ve bundan doğan zararların tazmin edilmesi sebebiyle yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası : Yolcu taşımacılığı yapan şirketler açısından yolculuk sırasında oluşabilecek kaza risklerine karşı yolcuları güvence altına almak için yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atıklar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası : Tehlikeli maddeleri taşıyan, depolayan, üreten ve satanların bu faaliyetler sırasında oluşabilecek zararlarını ve üçüncü şahıslara verecekleri zararları güvence altına almak amacıyla yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası : LPG maddesi taşıyanlar bakımından oluşabilecek patlama, yanma, yangın gibi durumlara sebebiyet verilme riski dolayısıyla bu sigorta da yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Tıbbi Kötü Uygulamaya Karşı Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası : Uzman doktor ve diş hekimi tarafından uygulanan tıbbi uygulamalar sırasında oluşabilecek zararlar sebebiyle bu sigorta da yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Özel Güvenlik Mali Sorumluluk Sigortası : Özel güvenlik şirketi olan kişiler bakımından oluşabilecek herhangi bir risk durumunda, çalışanların ve şirketin güvenliği açısından bu sigorta da yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Kıyı Tesisleri Deniz Kirliliği Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası : İşletmenin deniz kıyısında, iç ve kara sularında ya da kıta sahanlığında bulunması halinde denize verilebilecek zararları güvence altına almak amacıyla yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Yeşil Kart Sigortası : Türkiye’nin Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu tarafından üye olduğu uluslararası bir anlaşmaya göre, kişiler araçlarını yeşil kart üyesi olan bir ülkede kullanırken bir kazaya sebebiyet verirse, bu kaza nedeniyle oluşabilecek maddi zararları güvence altına alır ve yasal olarak zorunlu tutulmuştur.

Sigorta Hukuku Avukatı – Özel Sigortanın Türleri

Özel sigortanın türleri nelerdir?

Özel sigortalar, zarar sigortaları ve can sigortaları olmak üzere ikiye ayrılır.

Zarar Sigortaları

• Mal Sigortaları
• Sorumluluk Sigortaları

olarak ikiye ayrılırken,

Mal Sigortası : Sigorta ettiren kişinin mal üzerindeki menfaatleri korunur ve sigorta kapsamında belirtilen mallara zarar gelmesi halinde zarar, taraflar arasında yapılan sigorta sözleşmesi çerçevesinde sigortalı tarafından ödenir.

Yangın, hırsızlık, kasko, inşaat, tarım, nakliyat sigortaları mal sigortalarındandır.

Sorumluluk Sigortası : Üçüncü kişiler tarafından sebebiyet verilen ve üçüncü kişi tarafından bizzat mal üzerinde ortaya çıkan zararın sigorta sözleşmesi çerçevesinde sigortalı tarafından ödenmesidir.

Sigorta Hukuku Avukatı – Özel Sigortanın Türleri

Can Sigortaları

• Hayat Sigortası
• Kaza Sigortası
• Hastalık ve Sağlık Sigortası

olarak üçe ayrılır.

Hayat Sigortası : Sigortalının ölümü veya hayatta kalması halinde, taraflar arasında yapılan sigorta sözleşmesi çerçevesinde sigorta bedelinin, sigorta ettiren kişiye veya onun belirlediği kişiye ödenmesine ilişkindir.

Kaza Sigortası : Sigortalının uğradığı kaza sonucu ölmesi, geçici veya sürekli engellilik ya da iş göremezlik hali yaşaması durumlarında sigorta tazminatının ödenmesine ilişkindir.

Hastalık ve Sağlık Sigortası : Hastalık sigortası ile taraflar arasındaki sigorta sözleşmesinde belirtilen hastalıklardan birinin veya birkaçının belirtilen süre içerisinde ortaya çıkması halinde sigorta ettirene, sigorta teminatı ödenmesine ilişkindir.

Sigorta sözleşmesinin sigorta poliçesinden farkı nedir?

Sigortacı ile sigorta ettiren arasındaki sigorta sözleşmesinin kurulması kanunen herhangi bir şekil şartına tabi tutulmamıştır, bir tarafın önerisini diğer tarafın kabul etmesiyle sigorta sözleşmesi kurulmuş kabul edilir. Sigorta poliçesi ise taraflar arasında kurulmuş sigorta sözleşmesini ispata yarar çünkü sigortacı, sigorta sözleşmesinin yapılmasından itibaren 24 saat içinde, diğer hallerde ise 15 gün içinde, yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yasal olarak yükümlüdür.

Sigortacının doğacak zararlara ilişkin sorumluluğu taraflarca sigorta sözleşmesinin yapılması anında hemen başlar mı?

Sigortacının doğabilecek rizikolardan dolayı sorumluluğu, sigorta ettirenin sigorta priminin tamamını veya primin ilk taksitini ödemesiyle birlikte başlar fakat bu kuralın aksi taraflarca kararlaştırılabilir.

Sigorta konusu mal değerinden daha yüksek bir bedelle sigortalanabilir mi?

Aşkın sigorta hali, bir malın kendi değerinden daha yüksek bir değer esas alınarak sigortalanmasıdır ancak yasal olarak sigorta bedeli, sigorta konusu malın değerini aşamayacağından aşkın sigorta halinde malın değerini aşan bedel için sigorta sözleşmesi geçersiz olmalıdır.

Sigorta ettirenin iyi niyetli olması halinde aşkın sigorta hali bulunsa dahi fazla alınan bedel geri ödenir ancak kötü niyetli olması halinde fazla alınan bedel sigortacıya prim olarak kalır, geri ödenmez ancak sigorta ettirenin malı açısından tam hasar gerçekleştiğinde sigorta ettirene malın sigorta değeri değil piyasa değeri ödenir.

Sigorta konusu mal değerinden daha düşük bir bedelle sigortalanabilir mi?

Eksik sigorta hali de sigorta konusu malın kendi değerinden daha düşük bir değer esas alınarak sigortalanmasıdır ancak sigorta konusu mal açısından tam hasar gerçekleşirse sigorta ettirene sigorta tazminatı olarak malın gerçek değeri ödenmez, eksik sigorta hali bulunduğu için sigortacı hasarı sigorta bedelinin sigorta değerine oranı kadar eksik öder, hasar sonucu meydana gelen zarar oranlama yapılarak daha az meblağda ödenir.

Sigortacı ile sigorta ettiren arasında doğan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme hangisidir?

Görevli mahkemeyi tespit ederken sigorta ettiren ile sigortacı arasında doğan uyuşmazlığın niteliği önemlidir çünkü sigorta sözleşmesinden doğan her uyuşmazlık ticari dava olarak nitelendirilemez, bu uyuşmazlık ticari dava olmasının yanı sıra borçlar hukuku ya da tüketici hukukuna ilişkin bir dava da olabilir, sonuç itibariyle sigorta sözleşmesinden kaynaklanan davalarda görevli mahkeme somut olaya göre değişiklik gösterebilir.

Trafik kazasına ilişkin bir zarar varsa ve zarar görenin kazada kusurlu olan kişinin sigortacısına doğrudan başvurma hakkı varsa ticari dava olarak nitelendirilir ve bu davada görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olur.

Doktor ile hasta arasındaki vekalet ilişkisine dayanan ve bu ilişki sebebiyle hastaneye karşı açılacak malpraktis davalarında ise görevli mahkeme Tüketici Mahkemesi olur.

“Malpraktis davaları, hekimin tıbbi uygulama hatası neticesinde karşılaşma ihtimali bulunan davalardır.”

Sigorta Hukuku Avukatı – Özel Sigortanın Türleri

Sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar mahkemelerde dava açmak haricinde farklı bir yol ile çözüme kavuşturulabilir mi?

Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda taraflar dava açmak yerine Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yaparak uyuşmazlığın sigorta tahkimi çerçevesinde daha hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulmasını da sağlayabilirler.

Sigorta tahkimine başvuru şartları nelerdir ve kimler başvurabilir?

• Sigorta ettiren ile sigorta kuruluşu arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü bakımından tahkim usulüne başvurulabilir ve her iki taraf da başvurabilir.
• Sigorta tahkim sistemine üye olan sigorta kuruluşlarıyla uyuşmazlığa düşen kişi, sigorta sözleşmesinde tahkim usulüne gidilebileceğine ilişkin özel bir hüküm olmasa dahi tahkim usulünden faydalanabilir.
• Zorunlu sigortalar bakımından uyuşmazlığa düşülen sigorta kuruluşu tahkim sistemine üye olmasa dahi yine de sigorta ettiren tahkim usulünden faydalanabilir.
• Sigorta tahkim komisyonuna gidilebilmesi için sigortacı ile uyuşmazlığa düşen sigorta ettiren kişi, sigortacılık yapan kuruluşa gerekli başvuruları yapmış ve talebinin kısmen veya tamamen olumsuz sonuçlandığını belgelemiş ya da sigorta kuruluşuna başvuru tarihinden itibaren 15 gün içinde yazılı olarak cevap alamamış olmalıdır.

Sigorta Hukuku Avukatı Artvin

Av. Derya MERİÇ

Makale Yazarlığı İçin

Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.