Şikayete Tabi Suçların Bazı Özellikleri
Şikayete bağlı olmayan suçlar, kişi ya da kişilerin bildirimi olmasa da, işlem yapılacak olan suçlar kapsamında yer alır. Türk Ceza Kanununca düzenlenen bu suçlar hakkında işlem yapılması için, şikayetin gerçekleşmesi gerekmez. Eylemin gerçekleşmesinden sonra, re’sen soruşturma aşaması başlatılır ve kamu davası olarak işlemler devam eder. Takibi şikayete bağlı olmayan suçlar, kanunlarda ayrıca belirtilmez. İlgili kanun maddesinde bir suçun takibinin şikayete bağlı olduğu açıkça yazılmamış ise, o suç savcılık ve mahkeme tarafından resen soruşturma ve kovuşturma konusu yapılır.
Takibi şikayete bağlı suçlar, bir suç hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılabilmesi için suçun mağdurunun veya suçtan zarar gören kişilerin şikayetçi olmasının arandığı suçlardır.
Şikayete tabi suçların bazı özellikleri
Suçun şikayete tabi olduğu kanunda yazılı olmalıdır.
Şikayet hakkını suçtan zarar gören kullanılabilmektedir.
Şikayet hakkı kanun ile düzenlenen süre içerisinde yapılmalıdır
Şikayetin kanun ile düzenlenen ilgili makamlara yapılması gerekmektedir
Şikayet hakkından her zaman vazgeçilebilmektedir.
Bazı istisnalar dışında, şikayete tabi olan suçlar uzlaşma kapsamındadır. (Örneğin; güveni kötüye kullanma, mala zarar verme, dolandırıcılık…)
Şikayete tabi suçlarda hüküm kesinleşene kadar davadan vazgeçilmesi mümkündür. Bunun istisnası; Çek Kanunu’na tabi olan şikayete bağlı suçlarda karar kesinleştiğinde dahi şikayetten vazgeçilmesi mümkündür.) Şikayetten vazgeçme hakkına sahip olanlar, esasta şikâyet hakkına sahip olanlardır. Bunlar da suçtan zarar görenler, yani suçun mağduru veya mağdurlarıdır.
Türk Ceza Kanunu 73.maddesine göre;
(1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
(2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.
(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.
(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.
(7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.
Takibi şikayete bağlı suçlar şunlardır:
Yurt dışında vatandaş tarafından işlenen suç (TCK 11. Madde)
Yurt dışında yabancı tarafından işlenen suç (TCK 12. Madde)
BTM ile giderilebilecek kasten yaralama suçu (TCK 86/2. Madde)
Taksirle yaralama suçu(TCK 89. Madde)
Cinsel saldırı suçu (TCK 102/1. Madde),
Eşe karşı cinsel saldırı suçu (TCK 102/1. Madde),
Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK 104. Madde),
Cinsel taciz suçu(TCK 105. Madde),
Tehdit suçu (TCK 106. Madde)
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu (TCK 116/1. Madde)
İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu (TCK 117. Madde)
Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu ( TCK 123. Madde)
Hakaret suçları (kamu görevlisine hakaret hariç) (TCK 125. ve 130. Madde)
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu (TCK 132. Madde)
Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu (TCK 133. Madde)
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu (TCK 134. Madde)
Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde veya bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla hırsızlık suçu (TCK 144. Madde)
Kullanma hırsızlığı suçu (TCK 146. Madde)
Mala zarar verme suçu (TCK 151. Madde)
Güveni kötüye kullanma suçu (TCK 155. Madde)
Bedelsiz senedi kullanma suçu (TCK 156. Madde)
Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla dolandırıcılık suçu (TCK 159. Madde)
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu (TCK 160. Madde)
Akrabalar arasında işlenen mala karşı suçlar (TCK 167. Madde)
Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu (TCK 209. Madde)
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu (TCK 233. Madde)
Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçu (TCK 239. Madde)
Yabancı devlet başkanına karşı işlenen suçlar (TCK 340. Madde)
Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret suçu (TCK 341. Madde)
Yabancı devlet temsilcilerine karşı işlenen suç (TCK 342. Madde)
1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu, madde 12’de düzenlenen suç.
2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, madde 80/2’deki suç.
3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’un 16. maddesindeki suç.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71 ve 72. maddelerindeki suçlar.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 64/2, 1469 ve 1470 maddeleri
551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında KHK m. 73/A
554 sayılı Endüstriyel tasarımların Korunması Hakkında KHK m.48/A
555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında KHK’ m. 24/A
556 sayılı Markaların Korunması Hakkında KHK m. 61/A (Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal veya hizmet üreten, satışa arz eden veya satan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.)
YARGITAY KARARLARI
6. Ceza Dairesi 2021/24184 E. , 2021/20208 K.
“….Sanıkların üzerlerine atılı 5237 sayılı TCK’nın 150/1. maddesi delaletiyle aynı Yasa’nın 86/2. maddesinde düzenlenen kasten yaralama suçunun, takibinin şikayete tabi olduğu, 5237 sayılı TCK’nın 73/5. maddesine göre, takibi şikayete bağlı suçlarda sanıklardan biri hakkındaki vazgeçmenin diğer sanıklara da sirayet edeceğinin hüküm altına alındığı, mağdur …’ın 23.10.2020 tarihli oturumda sanık …’tan şikayetçi olmadığını beyan etmesi ve şikayetin bölünmezliği kuralı gereğince, vazgeçmenin diğer
sanıklar … ve …’ı da kapsadığının anlaşılması karşısında 5237 sayılı TCK’nın 73/4. ve 5271 sayılı CMK’nın 223/8. maddeleri uyarınca sanıklar …, … ve …’dan şikayetten vazgeçmeyi kabul edip etmedikleri sorularak sonucuna göre sanıkların hukuki durumlarının değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması hususu da belirlenmiş olup, bu yönden de kanun yararına bozma isteminde bulunulup bulunulmayacağının takdiri için dosyanın Adalet Bakanlığı’na sunulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na GÖNDERİLMESİNE…”
4. Ceza Dairesi 2019/6340 E. , 2021/29565 K.
“… Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı kasten yaralama suçunun, CMK’nın 253 ve 254. maddeleri uyarınca uzlaşmaya tabi olması karşısında, anılan maddelerde öngörüldüğü biçimde yöntemine uygun olarak uzlaşma önerisinde bulunulması ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerektiğinin gözetilmemesi…”
6. Ceza Dairesi 2021/3499 E. , 2021/19204 K.
“…Mahalli mahkemece verilen hükümler temyiz edilmekle dosya incelenerek, gereği düşünüldü:
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun hırsızlık suçuyla birlikte işlenmesi durumunda TCK’nun 142/4. maddesi gereği şikayete tabii olmadığı gibi, bahse konu suçun TCK’nın 119/1-c maddesi kapsamında “birden fazla kişi ile birlikte işlenmesi” durumunda da konut dokunulmazlığının ihlali suçunun şikayete tabi olmayacağı gözetilmeden yerel mahkemece şikayet yokluğundan verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğu belirlenerek yapılan incelemede…”
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
