Sorgu veya İfade Almada Yasak Usuller Nelerdir 2023
İfade Nedir?
İfade alma; Şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini ifade eder. İfade alma, jandarma, polis, gibi kolluk kuvvetlerince veya doğrudan savcılık tarafından yapılır. Soruşturma aşamasında ifade almaya yetkili bu kimselerden başka kişiler ifade alamaz.
Sorgu Nedir?
Sorgu; Şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkeme tarafından soruşturma veya kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini ifade eder. Yani sorgu hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında yapılabilir. Soruşturma aşamasında sulh ceza hakimliği tarafından, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından yapılır.
Sorgu ve ifade arasındaki fark ise ifade kolluk veya savcılık tarafından, sorgu hakim tarafından yerine getirilir.
İfade Veya Sorgu İçin Nasıl Çağırılırım?
İfade ve sorgu Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 145 ve devamı maddelerine göre yapılır.
İfade veya sorgu için çağrı
Madde 145 – (1) İfadesi alınacak veya sorgusu yapılacak kişi davetiye ile çağrılır;
çağrılma nedeni açıkça belirtilir; gelmezse zorla getirileceği yazılır.
Şüpheliyi ifadeye çağırma, emniyet müdürlüğüne, jandarmaya, polis merkezine veya savcılığa davet edilmesi suretiyle gerçekleştirilir. Davet tebligat ile yapılır. Davetiyede çağrılma nedeninin yazması gerekir, aynı zamanda ifadeye gelinmemesi halinde zorla getirileceği yer almalıdır. Davetiye olmaksızın zorla ifadeye getirme yetkisi savcılığın kararına bağlıdır. Polis kendiliğinden şüpheli veya tanıkları ifade için zorla getiremez. Ancak tebligata rağmen ifadeye gelmeyen kişiler için savcılık kararı olmaksızın zorla getirme işlemi uygulanabilir.
Uygulamada genellikle polis telefon ile çağırarak ifadeye davet etmektedir. Ancak telefonla çağırılma halinde davetiyeye bağlanan sonuçlar uygulanmaz. Yani ifade veya sorguya telefonla çağırılmışsa ve gelmemişse, zorla getirme işlemi uygulanamaz. Bunun için öncelikle davetiye gönderilmesi ve davetiyede bu hususun yer alması gerekir.
İfade veya sorgu işleminin mutlaka tutanağa bağlanması gerekir. Tutanak, hem ifadeyi alan hem veren tarafından imzalanması gerekir. Tutanağın bir örneği ifadesi alınan kişiye verilmesi gerekir. Aynı şekilde sorgu tutanağının da bir örneği sorgusu yapılan kişiye verilmesi gerekir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 147. maddesine göre tutanakta şunlar yer alır:
1. İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
2. İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
3. İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
4. Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan müdafi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
5. İmzadan çekinme hâlinde bunun nedenleri.
Polis İfadeye Telefonla Çağırır Mı?
Polis ve Vazife Selahiyet Kanunu’nun 15. maddesine göre polisin telefonla ifadeye çağırmaya yetkisi vardır. Polis veya jandarma ifadesini alacağı kişiye çağrı kağıdı gönderebilir, fiilen gelip kendisi davet edebilir veya daha kolay olduğu için telefon yoluyla çağırabilir. Yine jandarmada telefonla ifadeye çağırabilir.
İfade Verme ve Sorguda Avukat Tutmak Zorunlu Mu?
Bazı durumlarda şüpheli veya sanığın talebi olmasa dahi ifade ve sorgunun avukatla birlikte yapılması gerekir. Zorunlu olduğu halde avukat önünde yapılmamış ifade ve sorgu geçersizdir. Hukuka aykırı olmuş olur ve delil değeri yoktur.
İfade alma ve sorguda avukatın bulunmasının zorunlu olduğu haller şunlardır:
- Müdafii bulunmayan şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise, istemi aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir. (CMK 150/2) Şüpheli veya sanık 18 yaşından küçükse, kendini savunamayacak derecede malul, sağır, dilsizse talep edilmese de avukat görevlendirilmek zorundadır.
- Kişinin suç şüphesi altında bulunduğu suçun kanundaki cezasının alt sınırı 5 yıldan fazla ise talep edilmese dahi avukat görevlendirilmesi zorunludur. Aynı zamanda yargılama esnasında da avukatın bulunması zorunludur. (CMK 150/3)
- Şüpheli veya sanık hakkında tutuklama istendiği zaman kendisinin seçeceği veya baro tarafından görevlendirilen avukatın bulundurulması zorunludur. (CMK 101/3)
- Seri muhakeme usulü kapsamında yapılan soruşturmalarda şüpheli veya sanığın avukat ile temsili zorunludur. (CMK 250)
Avukat bulundurma zorunluluğunun olmadığı hallerde şüpheli veya sanığa avukat tutma hakkının hatırlatılması gerekir. Şüpheli/sanığın talebi halinde ifade mutlaka avukat önünde alınmalıdır. Şüpheli veya sanıktan avukat seçmesi istenir. Eğer avukat seçebilecek durumda değilse, barodan ücretsiz bir avukat görevlendirilmesi istenebilir.
Sorgu veya İfade Almada Yasak Usuller Nelerdir 2023
Sorgu veya İfade Almada Yasak Usuller Nelerdir?
Madde 148 – (1) Şüphelinin ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır. Bunu
engelleyici nitelikte kötü davranma, işkence, ilâç verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte
bulunma, bazı araçları kullanma gibi bedensel veya ruhsal müdahaleler yapılamaz.
Şüpheli veya sanığın ifadesi alınırken hiçbir baskı altında kalmaması gerekir. Beyanları özgür olmalıdır. Şüpheli veya sanığın beyanlarını etkileyecek nitelikte kötü davranma, işkence, ilaç verme, yorma aldatma, cebir veya tehdit gibi hareketlerde bulunulamaz. Şüpheli veya sanığa bedensel veya ruhsal müdahale yapılamaz. Kanunda sayılmış bu durumlar sınırlı sayıda değildir. Şüpheli veya sanığın beyanını etkileyecek her şey bu kapsamda sayılabilir.
Eğer şüpheli veya sanığın ifadesi yasak usullerle elde edilmişse delil olarak değerlendirilemez. Üstelik bu halde şüpheli/sanığın rızası olup olmadığına bakılmaz.
Şüpheliye yemek veya su verilmemesi, uykusuz bırakılması, cezasının çok yüksek olduğunu söyleyerek kandırılması, tehdit edilmesi gibi hareketler sorgu ve ifadede yasak usullerdir. Aynı zamanda şüpheli veya sanığa kanuna aykırı bir vaatte bulunulamaz. Örneğin suçun etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilecek bir suç olmadığı halde suçunu itiraf ettiği takdirde etkin pişmanlıktan yararlanacağını ve serbest bırakılacağının söylenmesi de yasak usul yöntemidir.
Sorgu veya İfade Almada Yasak Usuller Nelerdir 2023
