Tacir nedir | Tacirin Sorumlulukları
Tacir nedir?
TTK Madde 12/(1)’e göre, “Bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa, kendi adına işleten kimseye tacir denir.”
Bir gerçek kişinin, tacir sıfatını kazanabilmesi için aşağıdaki üç unsurun varlığı şarttır:
1. Bir ticari işletmenin mevcut olması,
2. Bir ticari işletmenin işletilmesi,
3. Bir ticari işletmenin kısmen dahi olsa o kişi adına işletilmesi.
Tacir sıfatı ne zaman kazanılır?
Ticaret şirketleri tüzel kişilik kazandıkları andan itibaren tacir sıfatını elde ederler. Ticaret şirketinin de tescili gerekmektedir. -Ticari işletme işleten dernek ve vakıflar: dernek veya vakfın amacını gerçekleştirmek için yaptıkları ticari işlemlerle tacir sıfatı kazanabilirler.
Gerçek kişi tacir:
Ticaret Kanunu’nun 14. Maddesinin 1. Fıkrasına göre « Bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa, kendi adına işleten kimseye tacir denir”. Ayrıca aynı maddenin 2. Fıkrasına göre ‘”Bir ticari işletmeyi kurup açtığı sirküler, gazete, radyo ve başkaca ilan vasıtalarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline kaydettirerek keyfiyetli ilan etmiş olan kimse, fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır.
Halbuki yine aynı maddenin 3. Fıkrasına göre “Bir ticari işletme açmış gibi ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına (ortak sıfatıyla) muamelelerde bulunan kimse, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı tacir gibi sorumlu olur”.
Bu kişilerin 1. ve 2. Fıkrada belirtilenlerden farkı tacir sayılmayıp, tacir gibi sorumlu olmalarıdır. Diğer bir ifadeyle bu kişiler tacir sıfatının getirdiği nimet ve kolaylıklardan yararlanamazlar, buna karşılık bu sıfatın sonucu olan külfetlere katlanırlar.
Tüzel kişi tacir:Türk Ticaret Kanununun 18. maddesine göre bu kişiler üç gruba ayrılır:
-Ticaret şirketleri:
Ticaret Kanununda kollektif, komandit, limited ve anonim şirket olarak sayılmış ticaret şirketleri usulüne uygun olarak tescil edilip, tüzel kişilik kazandıkları anda yasa gereği tacir sıfatını kazanırlar.
-Amaçlarına varmak için ticari bir işletme işleten dernekler ve vakıflar:
Üyelerine kazanç paylaştırmaktan başka amaçlarla kurulan dernekler ve vakıflar, amaçlarına ulaşmak için ticari bir işletme işletirlerse, o takdirde tacir sayılırlar. Ancak Kızılay gibi kamu yararına olan dernekler, ticari bir işletme işletseler dahi tacir sıfatını almazlar; örneğin Kızılay Derneği Afyonkarahisar Maden Suyu işletmesini işletmesine rağmen tacir değildir.
-Kendi kuruluş kanunları uyarınca özel hukuk kuralları dairesinde yönetilmek veya ticari bir şekilde işletilmek üzere kamu tüzel kişiler tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler:
Burada kastedilen, kendi kuruluş kanunlarına göre idare edilmek veya ticari bir şekilde işletilmek üzere devlet, vilayet ve belediye gibi kamu tüzel kişilerinin kurdukları tüzel kişilerdir. Bunlar daha ziyade iktisadi devlet teşekkülleridir. Dikkat edilmesi gereken husus bunların kuruluş kanunlarında, özel hukuk kurallarına tabi olduklarının belirtilmesidir.
Tacir nedir | Tacirin Sorumlulukları
Tacir olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Tacir sayılanlar; Türk Ticaret Kanunu madde 12/2ye göre, bir ticari işletmeyi kurduğu veyahut açtığını ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline kaydettirerek durumu ilan etmiş olan kimse fiilen işletmeye başlamasa da tacir sayılır.
Tacirin Sorumlulukları
Ticari bir işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir denildiğini öğrenmiştik. Tacirin ticari faaliyetine başlayabilmesi için bir takım sorumlulukları vardır. Bunlar;
1. Maliyeye(Vergi Dairesine) Karşı sorumluluklar,
2. S.S.K ya karşı sorumluluklar(sosyal güvenlik kurumuna devredilen)
3. Bölge Çalışma Müdürlüğüne Karşı sorumluluklar
4. Bağ-Kur a Karşı sorumluluklar(sosyal güvenlik kurumuna devredilen)
5. Diğer Kurum ve Kuruluşlara Karşı Sorumluluklar.
Maliyeye Karşı Sorumluluklar
a) Bildirimlerde Bulunmak: Bildirmeler yazılı olur; yalnız defter tutmaya mecbur olmayan mükelleflerden okuma ve yazması olmayanlar, bildirmeleri sözle yapabilirler. Sözlü bildirmeler tutanakla tespit olunur (VUK Madde:169).
VUK’da mükelleflerin ilgili vergi dairesine bildirmekle zorunlu oldukları hususlar şunlardır;
1-İşe başlamanın bildirilmesi (VUK Md.153),
2-Adres değişikliklerinin bildirilmesi (VUK Md.157),
3-İş değişikliklerinin bildirilmesi (VUK Md.158),
4-İşletmedeki değişikliğin bildirilmesi (VUK Md.159),
5-İşi bırakmanın bildirilmesi (VUK Md.160),
6-Tahrirde (kayıtta) unutulan bina ve arazinin bildirilmesi (VUK Md.165),
7-Yeni İnşaatın bildirilmesi (VUK Md.166),
8-Bina ve arazideki değişikliklerin bildirilmesi (VUK Md.167),
b) Defter Tutmak (VUK Md:171):
Mükellefler, yaptıkları işlemler ile ilgili kayıtları belirli defterlerde tutmak, bu defterleri muhafaza etmek gerektiğinde ibraz etmekle yükümlüdürler. Defter tutmada temel amaç;
1. Mükellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tespit etmek,
2. Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek,
3. Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek,
4. Mükellefin vergi karşısındaki durumunu hesap üzerinden kontrol etmek ve incelemek,
5. Mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü şahısların vergi karşısındaki durumlarını (emanet mahiyetindeki değerler dahil) kontrol etmek ve incelemek.
TACİRİN BELEDİYEYE KARŞI SORUMLULUKLARI
Tacirin, vergi dairesine ve sosyal güvenlik kuruluşlarına karşı sorumlulukları olduğu gibi bazı kurum ve kuruluşlara da sorumlulukları vardır. Bunlardan biri de belediyelerdir.
Belediye Gelirleri Kanunu’na göre belediye sınırları ve mücavir alanlarda faaliyet gösteren tacirlerin belediyeye karşı sorumlulukları şunlardır:
– İş yeri açma ve çalışma ruhsatı alma
– İlan, reklâm, eğlence vergisi ödeme
– Çevre temizlik vergisi ödeme
– Hafta sonu çalışma ruhsatı alma
– Emlak vergisi ödeme
Tacir Olmanın Sonuçları
Genel Sonuçlar
Ticari işletmeyi 15 gün içinde ticaret siciline tescil ettirmek
Ticaret unvanını kullanmak
Defter ve belge tutmak
Odalara kayıt yaptırmak
İflasa tabi olmak
Basiretli olmak
Ücret ve cezada indirim talep edememek
yapılan iş karşılığında fatura vermek
Yapılan iş karşılığında teyit mektubu vermek
Tacirin borçlarının ticari olması asıldır.
Özel sonuçlar
Satış ve trampalarda özel hükümler uygulanır.
Hapis hakkı doğar
Uyuşmazlıkları ticari defter ve belge ile kanıtlamak zorundadır.
Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbar ve ihtarlar; noter aracılığıyla taahütlü mektupla, telgraf veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı e posta sistemi ile yapılır. Bu şekle uymak ispat şartlarıdır.
Tacir nedir | Tacirin Sorumlulukları
Ticari Mümessilliği Sona erdiren Haller
İstifa
Azil
işletmenin devri
Tarafların iflası
işletmenin tasfiyesi
Ticari mümessilin ölümü kısıtlanması
Tacir hangi borçlarından dolayı iflasa tabidir?
Türk Ticaret Kanunu’nun 18. maddesinin 1. fıkrasına göre tacir, her türlü borcu için iflasa tâbidir. Buna göre tacirin hem ticari işletmesiyle ilgili ticari borçlarından hem de ticari işletmesiyle ilgili olmayan adi borçlarından dolayı iflası söz konusu olabilecektir.
