Tasarım ve Marka Haklarının İhlal Edilmesi
Markanın Tescili Ve Sağladığı Haklar
Bir işletmenin mal/hizmetlerinin diğer işletmelerinkinden ayırt edilmesini sağlayan işaretlere marka denir. Bu işaretler; kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalaj olabilir. Bir markanın korunabilmesi için tescil edilmesi şarttır. Türk Patent ve Marka Kurumuna başvuru yapılarak markanın tescili sağlanabilir. Markanın koruması ancak tescil yoluyla elde edilebilir. Tescili yapılmış bir marka Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca korunur. Markanın tescil edilmesiyle birlikte ilgili kanun uyarınca marka sahibine bazı haklar sağlanır. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun marka sahibine sağlamış olduğu haklardan bazıları şunlardır:
- Marka sahibi, markası üzerinde tasarrufta bulunabilir, ekonomik ve kişisel menfaat sağlayabilir.
- Markanın kullanım hakkı hak sahibine aittir. Marka sahibinden izinsiz olan kullanımlar, hak sahibi tarafından engellenebilir.
- Markanın benzerleri veya taklitlerinin yapılması halinde hak sahibi bu ihlallerin önlenmesini isteyebilir.
- Markanın bir kısmı veya tamamı bir başkasına devredebilir.
- Marka rehin hakkının konusu olabilir.
- Marka, işletmeden bağımsız olarak teminat olarak gösterilebilir.
- Markanın bir başkası tarafından kullanılması için lisans sözleşmesi yapılabilir.
Marka Hakkının İhlali Durumunda Açılabilecek Hukuk Davaları
- Marka hakkına ihlalin tespiti davası
- Marka hakkına ihlalin önlenmesi davası
- Marka hakkına ihlalin durdurulması davası
- Marka hakkına ihlalin kaldırılması davası
- Marka hakkına ihlal nedeniyle maddi/manevi tazminat davası
Marka Hakkının İhlali Durumunda Ceza Davası
Marka hakkının ihlal edilmesi halinde hak sahibi hukuk davaları açarak, ihlali gidermeye çalışabileceği gibi suç duyurusunda bulunarak cezai süreci de başlatabilir. Çünkü marka hakkının ihlal eden kişilerin hukuki sorumluluğu bulunduğu gibi cezai sorumluluğu da bulunmaktadır. Cezai sorumluluğun başlaması için hak sahibinin şikayet etmesi gerekir. Şikayet Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunarak gerçekleştirilebilir.
Madde 30- (1) Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz
ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari
amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(2) Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi
olmadan kaldıran kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile
cezalandırılır.
(3) Yetkisi olmadığı hâlde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya
rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunan kişi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne
kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(4) Bu maddede yer alan suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi
hâlinde ayrıca bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Tasarım ve Marka Haklarının İhlal Edilmesi
Tasarım Nedir?
Bir ürünün tümü veya bir parçasının veya üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür. Tasarım korumasından faydalanabilmek için Türk Patent ve Marka Kurumuna tescil edilmesi gerekir. Bir tasarımın tescil edilmesi için sahip olması gereken özellikler vardır. Buna göre tasarım; yeni ve ayırt edici olması gerekir. Bu iki özelliğin bulunduğu tasarımlar, tescil korumasından faydalanır. Bu unsurlara sahip olmayan bir tasarım tescil olsa dahi 3. kişiler tarafından açılacak hükümsüzlük davasıyla hükümsüz kalınabilir. Dolayısıyla sicilden terkini sağlanır.
Yenilik Kriteri: Bir tasarımın yeni olması demek, o tasarımın daha önce kamuya sunulmamış olması demektir. Yani dünyanın hiçbir yerinde tescili sağlanacak o markaya karşı bilgi edilmemiş olması gerekir.
Ayır Edicilik Kriteri: Tescili sağlanmak istenen tasarımın, diğer tasarımlardan ayrılacak özelliklerinin olması gerekir.
Tasarım Hakkına Tecavüz Sayılan Filler
sınai Mülkiyet Kanunu’nun 81. maddesinde 3. kişilerin hangi fillerinin tasarım hakkına tecavüz oluşturacağı düzenlenmiştir.
- Tasarım sahibinin izni olmadan aynısı veya benzerini;
- üretmek,
- piyasaya sunmak,
- satmak,
- sözleşme yapmak için öneride bulunmak,
- ticari amaçla kullanmak veya bu amaçlarla bulundurmak,
- başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak,
- ithal işlemine tabi tutmak.
- Tasarım sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
- Tasarım hakkını gasp etmek.
Tescil ile korunmaya alınmış bir tasarımın hak sahibi, yukarıda sayılmış olan tecavüzlere karşı hukuk davası açabilir. Tasarım tescil edildikten sonra Bültende yayımlanır. Bu yayımla birlikte tasarım sahibinin tecavüz fillerini önleme hakkı doğar. Ancak tecavüz eden yayım tarihinden önce tasarımın başvuruya konu olduğunu biliyorsa başvuru yayımlanmasa bile dava açılabilir.
Tasarım Sahibinin Açabileceği Davalar
- Taklit tasarım içeren ürünlere el konulması veya satışın durdurulması talebi
Tasarım hakkı sahibi, dava süresi sonuna kadar beklemek zorunda olmadan ihtiyati tedbir talebinde bulabilir. Bunun amacı tecavüz fillerinin devam etmesini önlenmektir. Tasarım hakkına tecavüze yol açan taklit ürünlere el konulması, satışların durdurulması gibi tedbir taleplerinde bulanabilir.
- Maddi Manevi Tazminat Davası
Tasarım hakkının sahibi, maddi tazminat davasında sayılacak olan seçeneklerden birisini seçebilir:
- Hak ihlalinde bulunan kişinin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edeceği muhtemel gelir.
- Hak ihlalinde bulunan kişinin elde ettiği kazanç.
- Hak ihlalinde bulunan kişi, bu hakkını lisans sözleşmesi ile hukuka uygun olarak kullanmış olsaydı ödemesi gereken lisans bedeli.
Tasarımların taklit edilmesi sonucunda hak sahibinin işletmesi, piyasadaki imajı, ticari kimliği zarar görmüşse manevi tazminat talebinde bulanabilir. Maddi tazminat istenebilmesi ekonomik olarak kayıp aranır. Manevi zarar ise kişilik hakları ile ilgilidir. Örneğin bir tasarımın taklit edilerek, düşük fiyattan satılması için ucuz malzemelerle üretilmesi halinde tasarıma talep ve güven azalır. Tasarım sahibinin ticari hayatı zedelenir.
Tasarım ve Marka Haklarının İhlal Edilmesi
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
