Yabancı Şirketlerin Türkiye de Şube Açma
Günümüzde gittikçe gelişen ticaret hayatı ile birlikte yatırımcılar birden çok ülkeye, pazara ulaşmak istemektedirler. Türkiye de potansiyeli olan ekonomisinden, stratejik konumundan, yoğun nüfusla birlikte nitelikli ve uygun maliyetli iş gücünden, yabancı yatırımcılara sunulan devlet teşviklerinden dolayı yabancı yatırımcılar tarafından tercih edilen ülkelerin başında gelmektedir.
Şube; bir merkeze bağlı olduğu halde, ister merkezin bulunduğu odanın, ister başka odanın çalışma içinde olan müstakil sermayesi ve müstakil muhasebesi bulunan ve/veya muhasebesi merkezde tutulduğu ve müstakil sermayesi bulunmadığı halde kendi başına sınai faaliyet ve ticari işlem yapan yerleri ve satış mağazalarını ifade eder.
Şubenin;
Bir merkeze tabi olması,
Bağımsız olması,
Ayrı bir yerde faaliyet göstermesi gerekmektedir.
Türk Ticaret Kanunu madde 40’ta “ Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticari işletmelerin Türkiye’deki şubeleri, kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri saklı kalmak şartıyla, yerli ticari işletmeler gibi tescil olunur. Bu şubeler için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticari mümessil atanır. Ticari işletmenin birden çok şubesi varsa, ilk şubenin tescilinden sonra açılacak şubeler yerli ticari işletmelerin şubeleri gibi tescil olunur.” şeklindeki düzenlemeyle yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açmalarının mümkün olduğunu görmekteyiz.
Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açabilmesi için gerekli olan en önemli şart yabancı şirketin sermayesinin paylara bölünmüş olmasıdır. Aksi takdirde şube açılması mümkün değildir. Yabancı uyruklu bir şirketin Türkiye’de şube açabilmesi için;
T.C. Ticaret Bakanlığından izin almalıdır.
Ticaret Odasına ve Ticaret Siciline kayıt gerçekleştirilmelidir.
Bu iki işlem tamamlandıktan sonra şube kurulmuş sayılmaktadır.
Bu işlemlerden sonra yabancı şirket şubelerinin Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne şu başvuruları yapmaları gerekir:
Sermaye hesabına yapılan ödemelerle ilgili bilgileri yönetmelik ekinde yer alan formlara göre ödemeyi takip eden 1 ay içerisinde bildirilmeli.
Halihazırdaki ortakların yaptıkları hisse devirleri yönetmelik ekinde yer alan formlara göre hisse devrini takip eden 1 ay içinde bildirilmeli.
Şubelerin sermaye ve faaliyetlerine ilişkin bilgileri yönetmelik ekinde yer alan formlara göre yıllık olarak en geç Mayıs sonunda bildirmeleri gerekir.
Yabancı Şirketin Türkiye’de Şube Açabilmesi İçin Gerekli Belgeler
1) Şubenin bağlı olacağı vergi dairesi belirtilen ve kuruluş başvurusuna ilişkin ibraz edilen evrak dökümünü içeren dilekçe, şirket yetkilisi tarafından imzalanıp sunulmalıdır. Dilekçede şubenin;
Unvanı (Şirket, Türkiye’de ilk defa bir şube açıyorsa şirketin unvanı;
“Merkez Unvanı + Merkezin Bulunduğu Ülke + (hangi şehirde açılacaksa o şehrin ismi) Merkez Şubesi” şeklinde belirlenmelidir.)
Merkezi,
Sermayesi,
Açılış tarihi,
Açılış tarihindeki faaliyetinin konusu NACE kodu ile birlikte belirtilmelidir.
Ayrıca dilekçede, dilekçeyi imzalayan şirket yetkilisinin Türkiye sınırları içerisinde yapacağı işlemlerde kanuna uygun hareket edeceğine ilişkin taahhüdü bulunmalıdır. Eğer bu taahhüde aykırı hareket edilirse sorumluluk dilekçeyi imzalayan şirket yetkilisine ait olacaktır.
2) Şirketin kuruluşuna ve açılacak olan şubeye ilişkin bilgilerin yer aldığı kuruluş bildiri formu doldurularak sunulmalıdır.
3) Merkez şirketin, Türkiye’de şube açmasına ve açacağı şubeye tam yetkili bir temsilci atayacağına ilişkin kararın bir nüsha olarak noter onaylı tercümesi ile birlikte sunulmalıdır.
4) Şirket yetkilisi veya yetkilileri tarafından imzalanan oda kayıt beyannamesi sunulması gerekmektedir. Beyannamede şirket yetkilisinin veya yetkililerinin fotoğrafları bulunmalıdır. Kurulacak olan şube nerede kurulacaksa o yerin ticaret odasına kayıt ettirilmelidir.
Şirketin, Türkiye şubesi vekilinin;
Şirketin ana sözleşmesinde belirtilen işlemleri yerine getireceği, şirketi temsil edeceği, yokluğu halinde vekil tayin edeceği, Türkiye’de açılan merkez şubeye bağlı olarak açılacak yeni tali şubelere vekil tayin etmede yetkisi olacağı hususları yer alan vekaletnamesi sunulmalıdır. Vekaletnamenin aslı ve noter onaylı tercümesi birlikte sunulması gerekmektedir. Açılacak olan şubenin temsilcisinin yabancı olması durumunda noter onaylı pasaport tercümeleri sunulmalıdır.
5) Şirketin yetkili organının şube açma kararı, aslı ve tercüme birer nüsha olarak sunulmalıdır.
6) Şirket ana sözleşmesi, aslı ve tercüme edilmiş bir nüsha olarak sunulmalıdır.
7) Şirketin nerede kurulduğu ne zaman kurulduğu ve hangi devletin kanunlarına göre kurulduğuna ilişkin kayıtları içeren kuruluş evrakı ile halen faaliyetini sürdürdüğüne dair faaliyet belgesi, aslı ve tercüme edilmiş bir nüsha olarak sunulmalıdır.
8) Türkiye’de açılacak şubenin merkezinin;
Unvanı,
Türü,
İşletme konusu,
Sermayesinin türü,
Sermayesinin tutarı,
Kuruluş tarihi,
Sicil Numarası,
Tabi olduğu hukuk,
AB üyesi olup olmadığı,
İnternet sitesi,
Açılacak şubenin;
Unvanı,
Kendisine ayrılmış sermaye tutarı,
Adresi,
Kendisini tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adı, soyadı, kimlik numarası ve yerleşim yeri bilgilerini içeren ve merkez yetkilileri tarafından imzalanan beyannamenin aslı ve noter tasdikli tercümesi sunulmalıdır.
9) Türkiye’de açılacak olan şubenin bir Bakanlık veya başkaca resmi kurumların iznine veya uygundur görüşüne bağlı olması halinde; ilgili iznin veya uygundur görüş yazısının alınarak sunulması gerekmektedir.
Türkiye’de ticari faaliyette bulunan ve bundan gelir elde eden tüm şirketler vergi mükellefidir. Yabancı şirketin Türkiye’de açtığı şubesinin vergi yükümlülüğü, şubenin faaliyetleri doğrultusunda belirlenecektir. Açılan şube bulunduğu faaliyetlere göre;
Kurumlar Vergisinden, Gelir Vergisinden ve Katma Değer Vergisinden sorumlu olacaktır.
Yabancı şirketler, Türkiye’de yeni bir şirket kurmaktansa var olan şirketlerinin şube veya şubelerini açarak da yatırım yapabilmektedir. Başvuru yaparken eksiksiz evraklar gerekli izinler alındıktan ve sicil kaydı da yapıldıktan sonra şube, ticari faaliyetine başlayacaktır. Şube açmak görüldüğü gibi ayrıntılı prosedürler isteyen işlemlerdendir. Bu sebeple mutlaka uzman bir avukata danışılmalıdır.
11. Hukuk Dairesi 2017/2616 E. , 2019/1680 K.
“….4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun …/a maddesinde, Türkiye’de doğrudan yatırım yapan ve yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiler, yabancı yatırımcı olarak, aynı Kanun’un …/b maddesinde ise, yabancı yatırımcı tarafından yeni şirket kurmak veya şube açmak, menkul kıymet borsaları dışında hisse
edinmek veya menkul kıymet borsalarından en az %… hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olmak, doğrudan yabancı yatırım olarak tanımlanmıştır. Anılan Yasa’nın …/h maddesinde ise, Hazine Müsteşarlığının yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, “Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla” irtibat bürosu açma izni vermeye yetkili olduğu belirtilmiştir.
Bu hükümlerin birlikte yorumlanmasından ortaya çıkan sonuç, yabancı şirketlerin Türkiye’de kendi nam ve hesabına ticari faaliyette bulunabilmeleri için şube veya acente açıp ticaret siciline tescil ettirmelerinin zorunlu olduğu, Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun …. maddesinde belirtilen işyeri kavramından da, yabancı şirketin Türkiye’deki şubesi veya acentesinin anlaşılması gerektiği, Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla açabilecekleri irtibat bürolarının ise işyeri olarak nitelendirilemeyeceğidir.
Dosya kapsamından, davanın … In Sport… Europe Ltd. … Türkiye … Şubesi yetkilisi…. tarafından verilen vekaletnameye istinaden açıldığı anlaşılmakta olup mahkemece, şubenin kendi başına işlem yapabilirse de bu işlemden doğan hak ve borçların merkeze ait olduğu, şubenin tüzel kişiyi temsil yetkisi varsa davanın şube tarafından tüzel kişi
(merkez) adına açılması gerektiği nazara alınarak, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler, vekaletname ve şubenin Ticaret Sicilindeki tescil şekli tartışılarak, ayrıca davacı şubenin ticaret unvanının merkez şirketin unvanını da içeriyor olması gözetildiğinde bu hususun davanın merkez şirkete … açılmış olup olmadığı hususunun değerlendirilmesi, bu suretle davacının aktif husumetinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekirken bu hususta bir değerlendirme yapılmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır…”
Yabancı Şirketlerin Türkiye de Şube Açma
