Mirastan Kimler Pay veya Hak Alabilir
Miras kaldıktan sonra ölen kişinin durumuna göre mirasçılar şu şekilde ;
Anne
Baba
Eş
Çocuklar
Torunlar
Kardeşler
Büyükanne veya Büyükbaba vb. kişiler mirastan hak talep edebilmektedir. Kişi ayrıca sağlığında mirasından başka birine (birilerine) pay verebilir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda miras bölüşümü bu paydaşlara göre yapılır.
Türk hukuk sisteminde mirastan pay alacak olanlar miras bırakan kişinin yasal mirasçılarıdır.
Eski bir sözde dendiği üzere ‘kanda en yakın malda en yakındır.’ Bu anlamda yasal mirasçılar içerisinde ölenin kan hısımları, vefat ettiğinde sağ ise eşi ve şayet var ise evlatlığı da yer almaktadır.
Yasal mirasçıların belirlenmesi noktasında Türk Hukuk sisteminde ‘zümre usulü’ benimsenmiştir. Bu usulde esasen bir zümrenin mirasçılığı diğer zümrenin miras almasına engel olmaktadır.
Yasal mirasçılar sırası ile;
Ölenin çocukları ve torunlarıdır.
Ölenin ana ve babası ve bunların çocuklarıdır.(ana,baba,kardeşler,yeğenler..)
Ölenin büyükana ve büyükbabası ve bunların çocuklarıdır. (hala,teyze,dayı,amca..)
Fakat örneğin ölen kişinin iki çocuğu var ve aynı zamanda ana babası da hayatta ise zümre usulü prensibince miras bırakanın altsoyu öncelikli mirasçı olacağından ölenin hayatta olan ana ve babası mirastan pay alamayacaktır.
Yani kısaca ölenin eşi ve çocuğu hayatta ise ana ve babasına miras düşmeyecektir.
Ayrıca ölen sağılığında evlat edinmiş ise evlatlıkta mirastan ölenin çocukları gibi faydalanır.
Türk ve İsviçre Hukuk sistemlerinde kabul edildiği üzere ilk üç zümrede mirasçı bulunmaması halinde devletin ikinci derecede mirasçılığı kabul edilmiştir.
Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Miras bırakanın ölümü üzerine, mirasçıların mirasın paylaşımı için başvurabileceği birden çok yol mevcuttur.
Bunlardan ilki, mirasçıların aralarında yapacakları anlaşma yolu ile mirasın paylaşımıdır. Yasal mevzuatta aksine bir düzenleme yoksa mirasçılar, mirasın nasıl paylaşılacağına bu yolla serbestçe karar verebilirler.
Ancak mirasçıların anlaşamadığı hallerde miras paylaşımı nasıl yapılacaktır?
Burada yargı sürçleri devreye girecektir. Sürecin zorlu ve vatandaşın bürokratik ve adli süreçlerde hata yama ihtimali bulunması sebebiyle bir avukat ile hareket etmek çok daha sağlıklı olacaktır.
Mirasçıların miras paylaşımı hakkında bir anlaşmaya varamaması halinde, mirasçılardan her biri mirasın paylaşımının mahkeme tarafından yapılmasını ‘Mirasın Paylaştırılması Davası’ açarak talep edebilir. Mirasın paylaşılması (taksimi) Türk Medeni Kanunu m. 642’de düzenlenmiştir.
Kanun metnine göre mirasçılardan her biri sözleşme ya da kanun gereği miras ortaklığını sürdürme niyeti olmadıkça her zaman mirasın paylaştırılmasını isteyebilecektir. Bu dava ile önce miras bırakanın tüm malvarlığı belirlenir ve mirasçılar arasında bu malvarlığı değerleri paylaştırılır.
Hangi mirasçının payının/hissesinin ne kadar olduğu da bu dava yoluyla tespit edilecektir. Ortaklığı sürdürmek istemeyen dilerse belli bir malda(örneğin bir arsa veya daire), dilerse tüm malvarlığında ortaklığın sonlandırılarak miras hakkının kendisine verilmesini isteyebilecektir.
TMK Madde 640/1’de belirtildiği üzere, birden çok mirasçı varsa, mirasın geçmesiyle birlikte tüm mirasçılar arasında miras bırakanın bütün hak ve borçları kapsayan bir ortaklık meydana gelir.
Bu ortaklık, miras bırakanın ölümüyle, kanun uyarınca kendiliğinden meydana gelir ve mirasın paylaşımına kadar devam eder. Bu ortaklık, bir elbirliği mülkiyetidir.
Söz konusu dava açılıp sonuçlanana ya da mirasçılar arasında sözleşme yapılana kadar yani miras paylaşımı yapılana kadar miras konusu mallar üzerinde tüm mirasçıların el birliği mülkiyeti vardır.
Saklı Pay Miktarı Nedir?
Altsoyun saklı payı mirasın yarısıdır.
Üstsoyun saklı payı ana ve babanın her biri için mirasın dörtte biridir.
Eşin olması halinde saklı pay oranı eşin kimlerle birlikte mirasçı olduğuna göre değişmektedir. Bu anlamda sağ kalan eş, miras bırakanın çocukları veya ana babası ile birlikte mirasçı olursa saklı pay mirasın tamamıdır. Bir başka ihtimal olarak sağ kalan eş tek başına yahut başka kişilerle beraber mirasçı olur ise saklı pay oranı mirasın dörtte üçüdür.
Eş Mirastan Nasıl ve Ne Kadar Pay Alır?
Eş kanunda yasal mirasçılar içerisinde sayılmıştır.
Eşin miras payı hangi zümre ile birlikte mirasçı olduğuna göre değişmektedir.
Miras bırakan vefat ettiğinde geriye sadece sağ kalan eşi kaldı ise elbette eş mirasın tamamını alacaktır. Ancak;
Eş, altsoy ( miras bırakanın çocukları, torunları veya onların çocukları i) le birlikte mirasçı olduğunda mirasın dörtte birini alır
Eş, miras bırakanın (ölen) anne ve babası veya onlarında çocukları ile birlikte (kardeşleri) mirasçı olduğunda mirasın yarısını almaya hak kazanır.
Eş, miras bırakanın (ölen) büyükanne ve büyükbabası ile ve onlarında çocukları ile birlikte mirasçı olduğunda (ölen kişinin teyzesi dayısı halası ve amcası) mirasın dörtte üçünü almaya hak kazanır.
Eş ve Kuzenlerin Aynı Anda Mirasçı Olması Mümkün mü?
Çok önemli olan bu noktaya değinmek gerekir. Şayet ölen sağ kalan bir eşi var ve birde kuzenleri var ise yani üçüncü zümre mirasçılarından olan büyükanası büyükbabası, halası, teyzesi, dayısı, amcası daha önce vefat etmişler ise o halde sağ kalan eş mirasın tamamını almaya hak kazanır ve bu nedenle de kuzenler mirastan pay alamazlar. (dayıoğlu,teyzekızı amcaoğlu..) Ancak miras bırakan vefat ettiğinde sağ kalan eşi yok ise bu kural geçerli olamayacaktır.
Evlilik Dışı Çocuk Mirastan Pay Alabilir mi?
Yasal mirasçı olmak bakımından çocuğun evlilik içinde veya dışında olmasının bir önemi yoktur. Ana ile soybağı doğumla kurulduğundan ölen kadının evlilik dışı sahip olduğu çocuk her halükarda mirasından pay alır. Baba ile çocuk arasında soybağı tanıma ve mahkeme hükmü ile de kurulabilmektedir. Dolayısı ile baba ile çocuk arasında kurulmuş geçerli bir soybağı var ise elbette çocuk miras almaya hak kazanacaktır.
Yasal anlamda böyle bir soybağı kurulmadı ise vasiyetname veya miras sözleşmesi yapmak sureti ile ölümünüzden sonra sonra hüküm ifade etmek üzere evlilik dışı çocuğunuzu tanıyabilirsiniz. Örneğin bir kimse evlilik dışı olan çocuğunu tanıma yapmadan ölürse, evlilik dışı çocuk bu hususta öncelikle “babalığın tespiti” için dava açacak ve akabinde miras payını alacaktır.
Mirastan Kimler Pay veya Hak Alabilir
Saklı Pay Mirasçıları Kimlerdir?
Saklı pay sahibi olan mirasçılar;
altsoyu,
ana ve babası
veya eşidir.
Miras Paylaşımına Yönelik Davalar Nelerdir?
Miras Sebebiyle İstihkak Davası
Miras sebebiyle istihkak davası, üstün hak sahibi olan mirasçının, mirasa ilişkin haklarının tesisine yönelik olarak bu amaçla terekenin tamamını veya bir kısmını elinde bulunduranlara karşı açmış olduğu bir eda davasını ifade eder.
Bu davalarda yasal olarak mirasçı tayin edilen yasal mirasçılar veya vasiyetname yahut miras sözleşmesi ile mirasa hak kazanmış atanan mirasçılar, hakları olduğu miras paylarının bir başkasının elinde bulunduğu iddiasıyla bunları geri almak talebiyle mahkemeye başvurmaktadırlar.
Tenkis Davası
Miras bırakanın özgür iradesi ile terekeye konu mallar üzerinde yapacağı tasarruflar, belirli sınırları aşmaması dahilinde hukuk düzenince mümkündür. Bu sınırlara riayet etmek koşuluyla miras bırakan terekeye konu mallar üzerinde tasarruf etme hakkına haizdir.
Miras bırakan; vasiyetname, miras sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarruflar ile ölümünden sonra terekenin paylaşımına ilişkin hususları belirleyebilir.
Miras bırakan kişinin yasal mirasçılarının miras hakkı hukuk düzenince koruma altına alınmış ve miras bırakanın tasarrufları dolayısıyla yoksulluğa düşmemeleri dolayısıyla saklı pay belirlenmiştir. Kural olarak miras bırakan, yasal mirasçılarının saklı paylarını aşmayan tasarruflarda bulunmakta özgürdür.
Saklı pay hakkı bulunan mirasçılar; saklı pay oranlarını ihlal eden düzeyde olan tasarruflarının mirasçının ölümünden sonra iptal edilmesine ilişkin olarak tenkis davası açma yoluna gidebilmektedirler.
Mirastan Kimler Pay veya Hak Alabilir
