Vergi Nedir | Vergi Mahkemesi ve Görevleri 2023
VERGİ KAVRAMI
Vergiler, devletin kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla, kişi ve kurumlardan, iradelerine bakılmaksızın, kanuna dayanılarak, cebren ve karşılıksız olarak mali güçlerine göre alınan ekonomik değerlerdir.
Vergi Hukuku Nedir?
Vatandaşlar ile devlet arasındaki vergi yükümlülükleri ile vergi ilişkilerini belirleyen hukuk dalına vergi hukuku adı verilmektedir. Devlet vergi hukukuna dayanarak çıkardığı yasalar ile vergi toplayabilir.
VERGİNİN AMAÇLARI
• MALİ AMAÇ – Bir vergi sisteminin en önemli işlevi kamu hizmetlerinin finansmanı için gerekli olan gelirlerin temin etmesidir.
• İKTİSAT POLİTİKASININ BİR ARACI OLARAK VERGİ – Konjönktür politikasına ilişkin amaç – Büyüme politikasına ilişkin amaç
• GELİRİN YENİDEN DAĞITIMINA İLİŞKİN AMAÇ – Yüksek gelirleri azaltıp, düşük gelirleri desteklemek • DİĞER AMAÇLAR – Nüfus politikaları – Eğitim, kültür, spor – Halk sağlığı – Dinsel vb.
Vergi Türleri
-Gelir Vergisi
Gelir vergisi, hükümetin yıl boyunca gerçek kişiler tarafından kazanılan gelirlerden topladığı bir vergidir. Vergi olarak ne kadar ödeyeceğiniz, bir yılda ne kadar gelir elde ettiğinize bağlıdır. Daha yüksek gelir elde edenler daha yüksek oranlarda vergilendirilir. Çoğu hükümet artan oranlı bir gelir vergisi sistemi uygular.
-Kurumlar Vergisi
Tüzel kişilerin, kurum kazançları üzerinden alınan vergi şeklinde ifade edilebilir.
-Katma Değer Vergisi
Katma değer vergisi Türkiye’de yapılan mal ve hizmet teslimlerinde teslim alanın, teslim edene ödediği dolaylı bir vergi çeşididir.
-Özel Tüketim Vergisi
Özel Tüketim Vergisi veya ÖTV, lüks tüketim malları ile insanlara ve çevreye verdiği zararlardan ötürü kullanımı teşvik edilmeyen ürünlerden maktu veya oransal olarak alınan tüketim vergisidir.
-Damga Vergisi
Kurumlar ve kişilerin yaptığı işlemlerin resmileşmesi için kağıt veya e-Belgelerden alınan vergiye damga vergisi denir. Başka bir ifadeyle, her türlü sözleşmeden doğan ve devlet tarafından alınan vergidir.
-Gümrük Vergisi
Bir eşyanın ülkemize girmesi ve çıkması noktasında Gümrük İdaresi tarafından tahakkuk edilen vergilere kısaca gümrük vergisi denilmektedir.
-Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler
3 vergi çeşidinin konusunu oluşturur.
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi : Örneğin bankanın gerçekleştirdiği para havalesi.
Özel İletişim Vergisi : İletişim hizmetleri üzerinden alınan vergidir. Haberleşme, radyo, televizyon gibi hizmetler.
Şans Oyunları Vergisi : At yarışları, spor toto gibi oyunlar için alınan vergi.
-Emlak Vergisi
Arazi, arsa ve konutlar için vatandaşların taşınmaz servetlerine dayalı olarak vatandaşlardan alınan bir vergi çeşidi olarak bilinmektedir. Emlak vergisi, vatandaşların her türlü taşınmaz mallarından alınan maddi malın parasal bedeli olarak bilmektedir.
-Veraset ve İntikal Vergisi
Veraset ve intikal vergisi kanunu ile düzenlenen bu vergi: miras vasiyet ve miras mukavelesi gibi ölüme bağlı tasarruflar ya da bağış veya her hangi bir tarzda olan karşılıksız kazandırmalar sonucunda ödenmesi gereken bir vergidir.
-Motorlu Taşıtlar Vergisi
Motorlu olmayan taşıtlar bu vergiye tabi değildir. Sicilde taşıt kimin üzerine kayıtlı ise vergi mükellefi de odur.
Vergi Nedir | Vergi Mahkemesi ve Görevleri 2023
Vergi Davası Nedir?
Vergi davaları, ortaya çıkan vergi ihtilaflarının çözümüne yönelik olarak uyuşmazlıkların mahkemeye intikal etmesi durumunda söz konusu olmaktadır.
Vergi davaları, vergi, resim, harçlar ve bunlara ilişkin faiz ve cezalar ile kur farkı, fon ve benzeri şekilde isimlendirilen vergi benzeri mali yükümlülüklere ilişkin vergi yargısının önüne gitmiş uyuşmazlıkları ifade etmektedir.
Vergi Mahkemesi ve Görevleri
Vergi mahkemesi; idarenin vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin iptal ve tam yargı davalarına bakmakla görevli idari mahkemedir (İdari Yargılama Usulü Kanunu 1. madde). Vergi ise “kamu hizmetlerine harcanmak üzere devletin, yerel yönetimlerin yasalara göre doğrudan doğruya ya da kimi maddelerin, hizmetlerin fiyatları üstüne ekleyerek dolaylı yoldan yurttaşlardan topladığı para” olarak tanımlanabilir.
Vergi mahkemeleri vergi uyuşmazlıkları ile ilgili davaların görüldüğü mahkemelerdir. Vergi davaları idari davlardır. Vergi mahkemeleri özellikle yetkilendirilmediği sürece başkaca bir idari dava göremezler. Vergi davalarında istinaf ve temyiz kanun yolu incelemesi de dahil görevli mahkemelere şunlardır:
Vergi mahkemesi (İlk derece mahkemesi),
Bölge idare mahkemesi (İstinaf mahkemesi),
Danıştay (Temyiz mahkemesi).
2576 sayılı kanunun 6. maddesinde vergi mahkemesi ve görevleri aleni bir şekilde açıklanmıştır. Vergi mahkemelerinin görevleri; vergi mahkemelerinin özel mahkeme olmasından dolayı yasalarda açık olarak belirtilmektedir.
Mali içerikli olduğu sürece; bütçe, il, belediye ve köylerin vergi ödeme sorumlulukları, resim ve harçlar ile buna benzer yükümlülükler,
Zam ve cezaların ekonomik tarifeleri kanunlara uygun olarak işlenmesi ve bu konulara ilişkin davaların tümü,
6183 sayılı kanun çerçevesinde Kamunun alacaklarını tahsilatı hakkında kanunda belirtilmiş şekilde yapılması gereken yükümlülükleri inceleyen davalar,
Diğer konuları işleyen mahkemelerin vergi mahkemesinde görülmesi gereken davalar,
Diğer mahkemelerde vergi ile ilgili yaşanacak uyuşmazlıklarda vergi mahkemesi ve görevleri arasında yer almaktadır.
Vergi Mahkemesine Dava Nasıl Açılır?
Vergi mahkemesinde dava açabilmek için her mahkemede olduğu gibi bir dilekçeye ihtiyaç bulunmaktadır. Bu dilekçe vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmalıdır. Sürecin bir avukatla birlikte yürütüldüğü durumlarda vergi davası dilekçesi uzman tarafından yazıldığından uyuşmazlık eksiksiz olarak açıklanabilecektir. Ancak kişi kendisi davayı açmak istediğinde dava konusunu, davaya konu uyuşmazlığın açıklaması ile davanın hukuki sebeplerini, dayandığı delilleri dilekçesinde belirtmelidir. Bununla birlikte davaya konu olan vergi dairesi idari işleminin tebliğ tarihi dilekçeye yazılmalıdır.
Vergi Mahkemesi Kararlarına Karşı İstinaf Başvurusu
Vergi mahkemesi kararlarına karşı istinaf başvurusu yapılabilmektedir. Ancak, ivedi yargılama usulü kapsamına giren davalar ile konusu beş bin TL’den daha az olan davalar için, istinaf yoluna gidilememektedir. Vergi mahkemelerinin kararına karşı yapılacak olan istinaf başvuruları, görevli idare mahkemelerine; kararın verilmesinden itibaren 30 gün içinde yapılması gerekmektedir.
Bölge idare mahkemesinin istinaf başvurusu üzerine yapabileceği iki hareket tarzı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararı hukuka uygun bulup, gerekiyorsa düzeltmeler yapıp başvuruyu reddetmesidir.
Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını hukuka uygun bulmaz ise, kararı kaldırarak kendisi esas üzerinden karar verebilir. Mahkeme, ilk derece mahkemesinin kararını kaldırdıktan sonra, vermiş olduğu ve kesin olan kararını ilk derece mahkemesine gönderir. Bölge idare mahkemesinin kararı kesin olduğu için, temyize götürülme yolu kapalı olmaktadır.
Vergi Mahkemesi Kararına Karşı Temyiz Başvurusu
İlk derece vergi mahkemesi kararlarına karşı ikinci derece mahkeme olan bölge idare mahkemelerinde istinaf yoluna başvurulması mümkündür. Bu başvuru kararın taraflara tebliğ edilmesinden itibaren otuz gün içerisinde gerçekleştirilmelidir. Fakat konusu her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenen tutarı aşmayan vergi davalarına karşı istinaf yoluna başvurmak mümkün değildir. Konuya ilişkin istinaf ve temyiz kanun yolları İYUK m.45 ve 46’da düzenlenmiştir. Buna göre Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarına ilişkin temyiz yolu açıktır. Bölge idare mahkemelerinin ise konusu her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenen tutarı aşan vergi davaları hakkında verdikleri kararlar temyiz edilebilirdir. Temyiz süresi dava açma süresi olan otuz günlük süreyi ifade etmektedir.
Vergi Mahkemesinin Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararları
Vergi mahkemeleri, kendisine gelen davanın idari yargının görevleri arasında olduğuna karar verebilir. Bu durumda vergi mahkemesi görevsizlik veya yetkisizlik kararı vererek, dava dosyasını idare mahkemelerine veya Danıştay’a gönderebilir. Görevsizlik ve yetkisizlik kararı veren mahkeme ile bölge idare mahkemesi aynı çevre içinde görevli ise dava dosyası bu mahkemeye gönderilir. Eğer bu çevre, bölge idare mahkemesinin görev alanında değilse, dava dosyası bu kez Danıştay’a gönderilir.
Danıştay kendisine gelen dava dosyasını inceler ve görev alanında kabul etmez, bölge idare mahkemesi görevleri arasında olduğuna karar verirse, dava dosyasını görevli ve yetkisi olan mahkemeye gönderir.
Görev ile yetki uyuşmazlıklarının oluştuğu durumlarda, son karar mercii Danıştay ve bölge idare mahkemeleri olmaktadır. Bu mahkemelerin kararları son ve kesin karar olarak kabul edildiğinden, dava dosyası gönderilen idare ve vergi mahkemeleri bu dosyaya bakmak zorundadır.
Vergi Nedir | Vergi Mahkemesi ve Görevleri 2023
