Ayıplı Mal Ve Hizmet Nedir | Tüketici Avukatı İstanbul
Ayıplı Hizmet: Tarafların Sözleşmede kararlaştırdıkları süre içerisinde işe başlanmaması veyahut objektif olarak hizmetin Kararlaştırılan özellikleri taşımayarak sözleşmeye aykırı olmasıdır. Kısaca tüketicinin o hizmetten beklediği faydaları azaltan yahut tamamıyla ortadan kaldıran maddi, hukuki, ekonomik eksiklikleri içeren hizmetler ayıplıdır. Hizmet sağlayıcısı tarafından bildirilen, internet portalında veya reklam ve ilanlarında yer alan özellikleri taşımayan hizmetlerde ayıplı kabul edilir. (TKHK md. 13)
Ayıplı Mal: Malın tüketiciye teslimi sırasında, taraflarca kararlaştırılan modele uygun olmaması, objektif olarak özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olmasıdır. Yani sözleşmeye aykırı olarak teslim edilen maldır. İnternet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan mallarda ayıplı kabul edilir. (TKHK md. 8)
Mal veya Hizmette Bulunan Ayıp Çeşitleri
Maddi Ayıp: Malın kullanım amacına uygun olarak kullanılmasını engelleyen veyahut malın üzerindeki eksiklikler maddi ayıptır. Örneğin, alınan sandalyenin ayaklarının kırık olması.
Ekonomik Ayıp: Mal veya hizmette olan ayıp neticesinde değerin düşmesi ve kazancın sağlanamamasıdır. Örneğin, satılacak olan telefonun daha önce orijinal ekranının değiştirilmiş olması.
Hukuki Ayıp: Mal veyahut hizmetin kullanımını azaltan veyahut ortadan kaldıran ayıptır. Örneğin satılan malın hacizli olması gibi.
Ayıplı Mal Ve Hizmet Nedir | Tüketici Avukatı İstanbul
Ayıplı Hizmetten Sorumluluk
Ayıplı Maldan Sorumluluk: Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle
yükümlüdür. Satıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın içeriğinin satış sözleşmesinin kuruluşu anında düzeltilmiş olduğunu veya satış sözleşmesi kurulma kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içinde olmadığını ispatladığı takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz.
Ayıplı Hizmetten Sorumluluk: Sağlayıcı, hizmeti sözleşmeye uygun olarak ifa etmekle yükümlüdür. Sağlayıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın içeriğinin hizmet sözleşmesinin kurulduğu tarihte düzeltilmiş olduğunu veya hizmet sözleşmesinin kurulması kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içermediğini
ispatladığı takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz.
Malın Ayıplı Olması Halinde İspat Yükü
Malın tesliminden itibaren 6 ay içerisinde ortaya çıkan ayıplar, malın teslim tarihinden itibaren var olduğu kabul edilir. Bu halde Malın ayıplı olmadığını ispat edecek kişi satıcıdır.
Tüketici malı satın alırken ayıplı olduğunu biliyor yahut haberdar olması kendisinden bekleniyorsa bu halde malın ayıplı olmasından doğan seçimlik haklarını kullanamaz.
Satışa sunulacak olan mal ayıplı ise; üzerine ya da ambalajına, üretici, ithalatçı veya satıcı
tarafından tüketicinin açıkça okuyabileceği şekilde bilgilendirme içeren etiket konur. Bu etiket tüketiciye verilmeli ve maldaki ayıba ilişkin bilgi fatura üzerinde mutlaka gösterilmelidir.
- Tüketici malı alırken gerekli olan gözden geçirmeyi yapmalıdır. Aksi halde olağan bir gözden geçirme ile bakıldığında ortada olan ayıplar için haberdar olunmadığı ileri sürülemez.
- Ancak tüketicinin haberinin olduğu ayıptan üretici, ithalatçı, satıcının sorumluluğu olmamakla birlikte eğer malda haberinin olmadığı bir ayıp ortaya çıkmışsa bu durumda sorumlulukları vardır.
Ayıplı Mal Ve Hizmet Nedir | Tüketici Avukatı İstanbul
Malın Ayıplı Olması Halinde Tüketicinin Seçimlik Hakkı
Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici:
- Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
- Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
- Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
- İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.
- Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya
ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı,üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.
Ücretsiz onarım veyahut malın ayıpsız misli ile değiştirildiği takdirde satıcı için orantısız bir güç oluşturacaksa; tüketici sözleşmeden dönme veyahut bedelden indirim hakkını kullanabilir. Tabi ki burada ayıbın önemi ve diğer seçimlik hakların kullanılmaması halinde tüketici açısından sorun olup olmayacağına bakılır.
Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin
seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren
azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine
getirilmesi zorunludur.
Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.
Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketicinin tazminat hakkı saklıdır.
Ayıplı Mala İlişkin Olarak Zamanaşımı Süresi
- Malda bulunan ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren 2 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Kanunda veyahut taraflar arasında zamanaşımı süresi daha uzun belirlenmişse o halde o süreye tabi olurlar. Mal ikinci el ise satıcının sorumluluğu 1 yıldan az olamaz.
- Ancak konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren zamanaşımı süresi beş yıldır. Eğer konut ve tatil amaçlı taşınmaz ikinci el ise zamanaşımı süresi 3 yıldan az olamaz.
Hizmetin Ayıplı Olması Halinde Tüketicinin Seçimlik Hakları
Hizmetin ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici:
- Hizmetin yeniden görülmesini isteme,
- Hizmet sonucu oluşan eserin ücretsiz onarımı,
- Ayıp oranından bedelden indirim,
- Sözleşmeden sönme,
bu haklardan bir hizmeti sağlayana karşı kullanılabilir. Hizmeti sağlayıcı tüketicinin bu talebini yerine getirmek ve tüm masrafları ödemek zorundadır.
Ancak Ücretsiz onarım veya hizmetin yeniden görülmesi hizmetin sağlayıcısı için orantısız
güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici bu hakları kullanamaz. Orantısızlık ölçülürken malın ayıpsız değerine de bakılarak belirlenir. Diğer seçimlik hakların kullanılması tüketici için soruna yol açıyor mu bu da dikkate alınır.
Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını
seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden indirim yapılan tutar derhâl
tüketiciye iade edilir.
Ücretsiz onarım veya hizmetin yeniden görülmesinin seçildiği hâllerde, hizmetin
niteliği ve tüketicinin bu hizmetten yararlanma amacı dikkate alındığında, makul
sayılabilecek bir süre içinde ve tüketici için ciddi sorunlar doğurmayacak şekilde bu talep
sağlayıcı tarafından yerine getirilir. Her hâlükârda bu süre talebin sağlayıcıya
yöneltilmesinden itibaren otuz iş gününü geçemez. Aksi takdirde tüketici diğer seçimlik
haklarını kullanmakta serbesttir.
Ayıplı Hizmette Zamanaşımı
Hizmette bulunan ayıp,daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, hizmetin ifası tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Tabi ki kanunlar veyahut taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun süre belirlenebilir.
Hizmette bulunan ayıp ağır kusur içeriyorsa veyahut hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresine tabi olmaz.
Mal veya Hizmette Ortaya Çıkan Ayıbın Bildirim Süresi
Tüketici Kanunu’nda ayıp bildirimi ile ilgili bir süre belirlenmemiştir. Ancak Borçlar Kanunu madde 223’e göre ayıp bildirimi tüketicinin ayıbı öğrenmesinden itibaren uygun bir süre içerisinde yapılmalıdır.
Ayıplı Mal Veya Hizmette Yargıtay Kararları
Ayıplı Olan Malın İadesinde Kullanım Bedelinden Düşülerek Tüketiciye Eksik Ödeme Yapılamaz.
- T.C. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 2006/6251 K. 2006/11865 T. 18.9.2006
Davacı, davalıdan satın aldığı aracın ayıplı olduğunu belirterek, aracın ayıpsız olan misliyle değiştirilmesi için işbu davayı açmıştır. Bilirkişi raporunda, aracın ayıplı olduğu belirtilmiştir. Mahkemece araç için ödenen bedelden, yararlanma bedeli mahsup edilerek, 36.000 YTL’nin tahsiline, aracın davalıya iadesine karar verilmiştir. Gerek 4077 sayılı Kanunun ilk şeklinde, gerek 4822 sayılı Kanunla değiştirilmiş halinde, kullanım bedelinin düşülmesine yönelik bir hükme yer verilmemiştir. Yargıtay HGK’nın 2005/4-309, 2005/391 karar sayılı kararında da, bu husus açıkça belirtilmiştir. Bu durumda, mahkemece fatura bedeli olan 42.123.592.000.- liranın tahsiline karar verilmesi gerekirken, davacının araçtan yararlanma bedelinin mahsup edilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Tarafların Tacir Olması Nedeniyle Dava Tüketici Mahkemelerinde Değil, Asliye Ticaret Mahkemelerinde Görülür.
Davacı vekili, davalı P. Otomotiv A.Ş.nin ithal ettiği P. P. T.Premium P. 1.6 2012 model aracın diğer davalı G. Ltd.Şti.nden satın alındığını, aracın imalattan kaynaklanan gizli ayıbının bulunduğunu ileri sürerek aracın ayıplı olduğunun tespiti ile davalı satıcı firmaya iadesine, ayıplı mala ödenen 41.514.41 TL.nin dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece yapılan yargılama, toplanan deliller neticesinde sıfır alınan aracın gizli ayıplı olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalılar vekillerince temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlığa konu ayıplı olduğu iddia edilen araç, ticari araçtır. Taraflar tacirdir. Somut olayda tüketici mahkemesi görevli değildir.
Bu durumda mahkemece dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken işin esasına girilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Ayıplı Mal Ve Hizmet Nedir | Tüketici Avukatı İstanbul
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
