Boşanmada Aile Şirketinin Hisseleri Nasıl Bölünür
Eşlere ait şirketlerin mal rejimi tasfiyesindeki hukuki durumu edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamına girer. Bunun için öncelikli kriter şirket hisselerinin 01.01.2002 tarihinden sonra edinilmiş olmasıdır. Boşanma nedeniyle mal bölüşümüne konu olan şirket hisselerinin hangi türde şirkete ait olmasının ise bir önemi yoktur.
Boşanmada Şirket Hisseleri Nasıl Paylaşılır?
Boşanmada şirket hisseleri edinilmiş mal kapsamında tutularak bölüşülebilir. Eşlere ait şirketlerin mal rejimi tasfiyesi için şu unsurlar dikkate alınır:
Şirket hisselerinin gerçek piyasa değeri belirlenir
Şirket hissesi anonim şirket, limited şirket, komandit şirket vb. olması paylaşımda bir önem taşımaz 01.2002 tarihinden sonra elde edilen gelir ve kar bölüşüme dahil edilir
Şirket hisseleri söz konusu tarihten önce alındıysa paylaşıma konu edilmez; konu edilen miktar şirket hisseleri nedeniyle elde edilen gelirdir.
01.01.2002 tarihinden sonra eşlere ait şirketlerin mal rejimi tasfiyesindeki hukuki durumu şirket hisseleri kapsamında bu şekilde paylaşılır. Eşin gelir ve kar üzerindeki katılma alacağı verilir.
Söz konusu şartlar şirketin eşlerden birinin kişisel malı olduğu varsayıldığında geçerlidir. Örneğin 2003 yılında evlenen ancak 1998 yılında şirket hisselerinin sahibi olan eş o tarihte mal ayrılığı rejimi bulunduğundan hisselerini eşi ile bölüşmez. Katılma alacağını verir.
Boşanmada Şirket Ortaklığı Durumu Nasıl Devam Eder?
Şirket ortaklığı eşlerin şirkete birlikte ortak olması ile eşlerden birinin ortak olduğu şirket hisselerinin boşanmadan sonraki durumlarının ne olacağı şeklinde ikiye ayrılarak incelenmesi gereken bir durumdur. Eşlerin şirkete ortak olduğu durumda eşlerin boşanması hali şirket konusunda bir değişiklik yaratmaz.
Fakat eşlerden biri şirkete ortak ise bu durumda şirket hisselerinin durumu boşanma ile değişiklik arz edebilir. Zira şirket hisseleri de mal paylaşımına konu olacak malvarlığı değerlerindendir. Şirket hisselerinin edinilmiş mal olması halinde hisse sahibi eşin hisse değerlerinin tasfiye tarihindeki değeri tasfiyeye girecektir.
Şirket hisseleri edinilmiş mal değil de kişisel mal ise sadece dağıtılmamış kar payları tasfiyeye girer. Dağıtılmış olan kar payları tüketilmiş ise tasfiyeye tabi bir malvarlığının olmadığı kabul edilir. Eşlerden biri, hissesi olduğu şirkete sermaye olarak emeğini koymuşsa şirketin ortaklara dağıttığı ödemeye bakılmalıdır .
Bu ödeme de evlilik birliği içerisinde edinilmiş mal kapsamında değerlendirilir .
Eşin koyduğu sermaye ile şirketin malvarlığı artırılmışsa , bu değer artışının be sebeple gerçekleştiği araştırılmalıdır. Eğer ki özel bir çabaya karşılık gerçekleşen bir artış söz konusu ise, bu değer artışı paylaşıma konu olacaktır .
Mal rejimi tasfiyesinde doğan borçlar ,
Mal rejimi eşlerden birinin ölümü veya boşanma sebebiyle sona erer. Türk Medeni Kanunu’nun kabul ettiği mal rejimi sisteminde her iki eşin de sahip olduğu mallar, edinilmiş mallar ve kişisel mallar olarak 2’ye ayrılmaktadır.
Edinilmiş mallar: her eşin evlilik birliğinin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir.
Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
Çalışmasının karşılığı olan edinimler
Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
Kişisel mallarının gelirleri,
Edinilmiş malların yerine geçen değerlerdir.
Kişisel mallar:
Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
Manevî tazminat alacakları,
Kişisel mallar yerine geçen değerlerdir.
Tasfiye nasıl gerçekleştirilir?
Mal rejimi tasfiye edilirken, ayrı ayrı iki eşin de evlilik birliğinin kurulmasından itibaren sahip olduğu edinilmiş malları hesaplanır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, hangi malların edinilmiş, hangilerinin kişisel mal olduğudur. Tespit edilirken boşanma davasının açıldığı tarih esas alınır.
Eş deyimle, eşlerin boşanma davası açıldıktan sonra karşılığını vererek elde ettiği bir malvarlığı yani bir edinilmiş mal söz konusu olursa artık bu değer mal rejimi tasfiyesine dâhil edilmeyecek, dolayısıyla diğer eşin bu malvarlığı değeri üzerinde bir hakkı da doğmayacaktır.
Eşlerin dava tarihinde var olan edinilmiş malları tespit edilip bunların tasfiye anındaki sürüm değerleri hesaplandıktan sonra, bu mallara ait olan borçlar çıkarılır ve artık değer olarak adlandırılan parasal bir değer bulunur.
İşte medeni kanunun kabul ettiği edinilmiş mallara katılma rejimi uyarınca söz konusu bu artık değerin yarısı katılma alacağı sıfatıyla diğer eşe ait olabilecektir.
Mal rejiminin tasfiyesi amacıyla, sadece artık değerin yarısının diğer eşe verilmesi bazı durumlarda eşler arasında adaletsizliğe yol açmaktadır.
Denkleştirme:
Bir eş kişisel mallarına ait bir borcu, edinilmiş mallarından karşılaşmış ise yahut edinilmiş mallara ilişkin borcunu kişisel mallarından ödemiş ise bu taktirde denkleştirme talep edilebilecektir.
Mal kesiminden diğer kesime ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa yapılan katkı oranında, bir denkleştirme yapılır.
Değer artış payı:
Kanun koyucu bu başlık altında ise, eşlerin mal varlıkları arasında bir geçiş olması halini düzenlemektedir. Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur.
Burada önemli olan eşlerden birinin, diğerinin mal varlığına karşılık almaksızın bir mali yardımda bulunmasıdır. Söz konusu yardımın eşin hangi mallarından yapıldığı veya diğer eşin hangi tür mallarına bu yardımın yapıldığı önemli değildir.
Tüm bunların yanı sıra tasfiyenin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi için, kanun koyucunun aldığı son önlem ise eşlerin birbirlerinden mal kaçırmalarına ilişkindir.
Mal rejiminin sona ermesinden (yani boşanma davasının açıldığı tarihten) önceki 1 yıl içinde, diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yapılan karşılıksız kazandırmalar (bağışlamalar) ile
Eşler arasındaki mal rejimi devam ederken bir eşin, diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler
Söz konusu devri veya kazandırmayı yapan eşin mal varlığından hiç çıkmamış gibi edinilmiş mallara eklenirler.
Son olarak şunu belirtmek gerekir ki, boşanma; zina veya hayata kast nedeniyle gerçekleşmişse hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki payını azaltabilir ve hatta kaldırabilir.
Boşanmada Aile Şirketinin Hisseleri Nasıl Bölünür
