Ceza Sorumluluğu Şahsidir
Suç ve Cezanın Şahsiliği İlkesi.
Çağdaş maddi ceza hukukunun en önemli ilkelerinden biri suç ve cezanın şahsiliği ilkesidir.
Bu kural gereğince, kişi ancak kendisinin işlediği fiiller nedeniyle sorumlu tutulabilir, başkasının işlediği fillere iştirak etmedikçe sorumlu tutulamaz.,
Suçta ve cezada kanunilik ilkesi
Bu ilke uyarınca suç ve bunun karşılığı olan cezanın ancak kanun ile belirlenmesi gerekir.
Bu temel ilke, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‘nun 2. maddesinin 1. fıkrasında yer almaktadır:
“Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.” Bu da suç tanımının belirgin ve açık biçimde kanunla düzenlenmesini gerektirir.
Belirsiz ve muğlak ifadelerle suç tanımlanamaz
Kanunilik ilkesinin gerektirdiği bir başka şart da, aleyhe olan kanunun geçmişe yürüyemeyeceğidir.
Yani, işlendiği sırada suç olmayan bir fiilden dolayı, sonradan fiilin suç olarak düzenlenmesi nedeniyle kimse cezalandırılamaz
Gene kanunilik ilkesinin getirdiği bir başka koşul da failin aleyhine kıyas yasağıdır.
Hukuk biliminde kıyas, kanunda boşluk bulunması halinde bu boşluğun en benzer hukuk kuralı bulunarak doldurulmasını ifade eder.
Ceza hukukunda kıyas, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‘nun 2. maddesinin 3. fıkrasında “Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz.” şeklinde belirtildiği üzere uygulanması
Suçta ve cezada kusur ilkesi
Ceza hukuku anlamında kusur, bir fiilin isnat yeteneği mevcut bir kimse tarafından bilerek ve istenerek işlenmesidir.
Yani, failin cezalandırılabilmesi için fiili bilerek ve isteyerek yapmış olması gerekir. Bu ilkeden de ancak fiili bizzat işlemiş failin cezalandırılabileceği ilkesi türetilmiştir.
Bu ilke de 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 20. maddesinin 1. fıkrasında yer almaktadır: “Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.
Şahsilik ilkesi ne demek?
Cezanın şahsiliği ilkesi, temel olarak kanunda suç karşılığı olarak öngörülmüş bulunan cezanın sadece suçun failine verilmesini, yalnızca suçun failinin cezadan etkilenmesini ifade etmektedir.
Tüzel Kişilerde Cezai Sorumluluk Nedir?
Suç ve cezanın şahsiliği ilkesi maddesi gereği, tüzel kişilerde cezai sorumluluk için herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır. Tüzel kişilik, soyut olduğu için, hukuka aykırı eylem yapılsa bile cezalandırma durumu oluşmamaktadır.
Tüzel kişilerde cezai sorumluluk ancak; tüzel kişinin çıkarına hareket edecek organ ya da temsilcilerin eylemlerinden bahsedilebilmektedir.
Türk Ceza Kanunu’nun 20/2 maddesine göre; tüzel kişilere ceza yaptırımı uygulanamamaktadır. Tüzel kişilerde cezai sorumluluk, ceza yaptırımı yerine, güvenlik tedbiri uygulanarak yapılabilmektedir.
Tüzel kişilerde uygulanan güvenlik tedbiri ise; Türk Ceza Kanunu’nun 60. Maddesinde belirtilen “el koyma (müsadere) ve izin iptali” olarak belirlenmiştir. Güvenlik tedbiri olarak alınacak olan el koyma (müsadere) ve izin iptali dışında herhangi başka bir güvenlik tedbiri bulunmamaktadır.
Kusursuz ceza olmaz ilkesi ne demektir?
Ceza hukukunun temel ilkelerinden olan kusur ilkesi, diğer bir ifadeyle “kusursuz ceza olmaz” ilkesi, sadece toplumsal düzeni ihlal eden ve kusurlu olan hareketin sahibinin cezalandırılabileceğini ifade eder.
Şahsilik sistemi nedir?
“Şahsilik ilkesi” devletin vatandaşının ülke dışında işlediği suçlardan dolayı onu cezalandırabilmesini ve yine ülke dışında vatandaşına karşı bir suç işlenmesi halinde faili cezalandırma yetkisini belirtir. Birinci hal “faile göre şahsilik”, ikinci hal ise “mağdura göre şahsilik” olarak adlandırılır.
