İdareye Karşı Tazminat Davası Açılabilir Mi
İdare tarafından yapılmış olan işlem ve eylemlerden dolayı maddi ve manevi zarara uğrayan kişiler, zararlarının giderilmesi için idareye karşı tazminat talepli tam yargı davası açabilir. Anayasanın 125. maddesi gereği; “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” ve yine aynı maddenin 7. fıkrası gereği; “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” Bu yolla idarenin işlem ve eylemlerinden zarar gören kişiler İdare Mahkemelerinde idareye karşı tazminat talepli tam yargı davası açarak, zararlarının giderilmesini isteyebilirler. Örneğin idare tarafından yapılan bir yol çalışmasında açıkta bırakılan çukur nedeniyle bir kimsenin ölmesi halinde ölenin yakınları idareye karşı tazminat talepli tam yargı davası açabilir.
İdareye karşı tazminat talepli tam yargı davası açılabilmesi için; İdarenin hukuka aykırı ve hizmet kusuru olarak nitelendirilebilecek bir eylemi yahut işlemi olması gerekir. Hukuka aykırılığa idare kusuruyla sebep olabileceği gibi kusuru olmadan da sebep olmuş olabilir.
İdarenin işlem veya eylemlerinden dolayı zarara uğrayanlara karşı; idarenin tazmin yükümlülüğü 2 temel nedene dayanır:
İdarenin Hizmet kusuru: İdare sağlık, eğitim, güvenlik gibi kamu hizmetlerini uygun olarak yerine getirmek zorundadır. Hizmetin geç, kötü yahut eksik olarak işletmesinden idare sorumludur. Ve buna idarenin hizmet kusuru denir. İdarenin kusur sorumluluğu için meydana gelen zarar ile idarenin işlem veya eyleminden kaynaklı olmalıdır.
İdarenin Kusursuz Sorumluluğu: İdare kamu hizmetlerini yürütürken kusuruyla sebep olduğu zararlardan sorumlu olurken bazı hallerde de kusursuz olsa bile sorumlu olabilir. İdarenin kusuru olmasa dahi sorumlu tutulduğu hallerde idarenin kusursuz sorumluluğu vardır. Dolayısıyla tazmini gerekir.
Tam Yargı Davasının Şartları
- İdarenin hukuka aykırı bir işlemi veya eylemi bulunmalıdır.
- İdarenin yapmış olduğu eylem veya işlem nedeniyle bir zarar doğmuş olmalıdır. Bu zarar maddi olabileceği gibi kişilik haklarının ihlalinden kaynaklı manevi bir zararda olabilir.
- Hukuka aykırı işlem veya eylem ile ortaya çıkan zarar arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Yani ortaya çıkmış olan zararın sebebi idarenin yapmış olduğu eylem veya işlem neden olmuş olması gerekir.
- Tam yargı davasını açabilecek kişiler: idarenin eylem veya işleminden dolayı hakkı ihlal edilen kişiler tarafından açılabilir. Menfaat ihlali olan kişiler tam yargı davası açamaz. Menfaat ihlalinde idari eylem ve işlemin iptali istenebilir.
Tam Yargı Davası Açmadan Önce İdareye Başvurulması Zorunluluğu
İdari eylem ve işlem nedeniyle hakkı ihlal edilen kişi tam yargı davası açmadan önce idareye başvurmalıdır. İdare tarafından yapılan işlemin yazılı bildiriminden veyahut başka bir yola öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve herhalde 5 yıl içerisinde idareye başvuruda bulunmalıdır. Kişi idareye yaptığı bu başvuruda idari eylem nedeniyle hakkı ihlal edilen kişi haklarının yerine getirilmesini talep etmelidir.
İdare hakkı ihlal edilen kişinin yaptığı başvuruya 60 gün içerisinde cevap verilmelidir.
İdare 60 gün içerisinde cevap vermezse; sürenin bitimiyle birlikte 60 gün içerisinde dava açılmalıdır.
İdare hakkı ihlal edilen kişinin başvurusunu reddederse; reddedildiğine dair verilmiş olan kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde dava açılabilir.
İdareye Karşı Tazminat Davası Açılabilir Mi
Tam Yargı Davalarında Yetkili Ve Görevli Mahkeme
İdari sözleşmelerden dolayı açılacak olan tam yargı davaları; idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesinde açılabilir.
Bunlar dışındaki kalan tam yargı davaları:
- Zararı doğuran idari uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili, ,
- Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir eyleminden doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yer,
- Diğer hallerde davacının ikametgahının bulunduğu yerdeki İdari mahkemelerinde dava açılabilir.
Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süresi
Zarara yol açan işlem veya eylemin idareden kaynaklandığının ve zararın öğrenildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde tam yargı davası açılabilir.
Aynı zamanda hakları ihlal edilen kişiler söz konusu idari işlemin iptali davasını ve tam yargı davasını birlikte açabilecekleri gibi doğrudan tam yargı davası da açılabilir.
Önce İdari işlemin iptali için İdare Mahkemesinde dava açılmışsa; yapılmış olan idari işlem için özel bir süre öngörülmemişse idari işlemden itibaren genel dava açma süresi 60 gündür. İptal davasının karara bağlanmasının ardından 60 gün içerisinde tam yargı davası açılabilir.
İdareye Karşı Tazminat Davası Açılabilir Mi
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
