Müşterek Konut ve Ev Eşyası Üzerinde Sağ Kalan Eşin Talep Hakkı
Eş, ölenin yasal mirasçısıdır. Hangi zümreyle mirası paylaşıyorsa buna göre miras payı değişir. Aynı zamanda sağ kalan eş, mirasçı olmanın yanı sıra evlilik nedeniyle sahip oldukları mallar üzerinde de alacak hakkına sahip olur. Bu nedenle öncelikle eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi yapılır. Eşler herhangi bir mal rejimine bağlı değillerse kanuni mal rejimine tabi olurlar. Kanuni mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir.
Edinilmiş mallara katılma rejimi: Bu mal rejiminde ikili bir ayrıma gidilir. Eşlerin kişisel malları kendilerine aittir. Bu nedenle mal rejiminin tasfiyesine konu olmaz. Ancak edinilmiş mallar eşler arasında paylaştırılır.
Eşlerin kişisel malları:
- Eşlerden yalnızca birinin kullanımına yarayan eşyalar. (ör. Giysi, takı)
- Evlilik öncesi eşlerden yalnızca birine ait olan mal, eşya
- Sonrada miras veya karşılıksız kazandırma yoluyla elde edilmiş mal varlığı,
- Manevi tazminat alacakları,
- Kişisel mal yerine geçen değerler.
Eşlerin Edinilmiş Malları
- Çalışma karşılığı edimler (maaş, ikramiye vb.)
- Sosyal güvenlik, sosyal yardım gibi kuruluşlar tarafından yardım amacı ile kurulan sandık veya benzerlerinin yaptığı ödemeler (emeklilik ikramiyesi vb.)
- Çalışma gücü kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar
- Kişisel malların gelirleri (evin kirası gibi)
- Edinilmiş mal yerine geçen değerler (eşlerden birinin maaşıyla alınmış araç)
Eşlerden birisinin ölmesi halinde önce mal rejiminin tasfiyesi yapılır. Böylece diğer mirasçıların miras payı da belirlenebilir hale gelir.
Sağ Kalan Eşin Miras Payı
Sağ kalan eş, ölen eşin yasal mirasçısıdır. Sağ kalan eşin miras, mirası paylaştığı zümreye göre değişiklik gösterir. Mirasın paylaşımı zümre sistemine göre yapılır. Mirastan pay alma hakkı 3. zümreye kadardır. 3. zümrenin dışında kalanlar mirastan pay alamaz. Aynı zamanda mirastan pay alma 1. zümre sisteminden başlar ve aşağıya doğru iner. Eğer 1. zümredeki mirasçılar hayatta ise 2. ve 3. zümredeki mirasçılar mirastan pay alamaz. Yani üst zümredeki mirasçılar, alt zümrenin mirasçılığını keser. Sağ kalan eş ise bütün zümrelerle mirasa girebilir. Sadece hangi zümreyle mirasa girdiğine göre miras payında değişiklik olur.
- Sağ kalan eş, miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olmuşsa:
Eş: mirasın 1/4’ünü alır.
Çocuklar: 3/4’ünü alır.
- Sağ kalan eş, miras bırakanın anne ve babasıyla birlikte mirasçı olmuşsa:
Eş: mirasın 1/2’sini alır.
Miras bırakanın anne ve babası: 1/2’sini eşit olarak paylaşır.
- Sağ kalan eş, miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası ile mirasçı olmuşsa:
Eş: mirasın 3/4’ünü alır.
Miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası : mirasın 1/4’ünü eşit olarak paylaşır.
Müşterek Konut ve Ev Eşyası Üzerinde Sağ Kalan Eşin Talep Hakkı
Madde 652- Eşlerden birinin ölümü hâlinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan
eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya mirasbırakanın diğer yasal mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir.
Sağ kalan eş miras payına karşılığında ev eşyalarının ve miras bırakanla birlikte yaşadıkları konutun kendisinde kalmasını talep edebilir.
- Taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ait davalarda sulh hukuk mahkemesi görevlidir.
Sağ kalan eş mirasçı ise; miras paylaşımında, aralarındaki mal rejimi ister edinilmiş mallara katılma rejimi, ister mal ayrılığı, ister paylaşımlı mal ayrılığı, ister mal ortaklığı olsun, katılma olanağı bulunsun veya bulunmasın mal rejimindeki hakları dışında, mirasın paylaşımında aile konutu ve ev eşyalarının kendisine özgülenmesini isteyebilecektir. Ancak bu özgüleme ve alım hakkı bedelsiz değildir.
Türk Medeni Kanununun 652. maddesinde yer alan tereke mallarından birinin mirasçılardan birine miras hakkına mahsuben özgülenmesi, paylaştırma niteliğinde olup, özgüleme kararı, o mal üzerindeki mirasçıların “elbirliği” şeklindeki ortaklığının izalesi sonucunu hasıl eder. Bu nedenle, Türk Medeni Kanununun 652. maddesine dayanan isteklerde görevli mahkeme, paylaşma isteklerindeki görev kurallarına göre belirlenmelidir. Her mirasçı, terekedeki belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasını sulh mahkemesinden isteyebilir. (7. Hukuk Dairesi 2021/720 E. , 2021/2217 K.)
Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
