Mobbing nedir?
Mobbing; mevcut gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılarak; sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, aşağılama, tehdit gibi şekillerde tecelli eden duygusal bir saldırı olarak nitelendirilebilir.
Mobbing, ülkemizde yeni bir kavram olmasına rağmen sıkça duyulmaktadır. İş, bireylerin yaşamlarında en önemli parçalardan bir tanesidir. Bu sebeple bireylerin iş yerindeki çalışma arkadaşlarının tavırları büyük öneme sahiptir.
Aslında iş yaşamında kişilerin adil ve uygun çalışma koşullarına sahip olması aynı zamanda bir insan hakkıdır. İş yerinde bir çalışana nasıl davranıldığı, insan hakları konusudur ve iş yerinde mobbing insan haklarını ihlal niteliğindedir.
Öncelikle mobbing sorununun varlığını tespit etmek gerekir. Yaygın işsizlik ortamlarında mobbingin arttığı bilinmektedir.
Mobbing tek bir eylem değildir. İş yerlerinde yaşanan her bir olumsuzluğu da psikolojik taciz olarak kabul etmemek gerekir. Psikolojik taciz, tekrarlanan, sürekli, sistematik ve uzun süreli bir saldırıdır.
Ancak kurumların yapmış olduğu uygulamaların mobbingi artırma veya azaltmada çok önemli bir yere sahip olduğu da unutulmamalıdır. Bu kapsamda, psikolojik tacizi önleyici politikalar geliştirilmeli, başta yöneticiler olmak üzere tüm çalışanlara mobbing konusunda eğitimler verilmelidir.
Eğitimler kurum içinde mobbinge yönelik farkındalığı artıracak, çatışmaların başladığı ilk aşamada durdurulmasını sağlayacaktır. Kurumlarda ayrıca herhangi bir mobbing vakasında çalışanlara rehber niteliğinde kılavuzlar hazırlanmalı, herhangi bir çalışan mobbinge maruz kaldığını bildirdiğinde herhangi bir yaptırımla karşılaşmayacağı konusunda güvence verilmelidir.
Yine herhangi bir mobbing iddiası titizlikle araştırılmalı, bu konuda soruşturma açılarak gerçek sonuca ulaşma konusunda irade gösterilmelidir. Mobbingin varlığında da gerekli hukuksal süreçlerin yürütülmesinden çekinilmemelidir.
Gerçek mobbing vakasına maruz kalan mağdura destek olunmalıdır. İş yerinde psikolojik tacizi önlemek için alınacak tedbirlerde, bu yöndeki iddiaların araştırılması ve soruşturulmasında “gizliliğin korunmasına” özel önem verilmelidir. Bu hususlar aynı zamanda işverenin sorumluluğudur.
Bilindiği üzere mevzuatımıza ilk kez Türk Borçlar Kanunu ile giren “psikolojik taciz” ifadesi “İşçinin kişiliğinin korunması” başlığı altında düzenlenmiştir.
Bu hükümle, işçinin iş yerindeki psikolojik tacizlere karşı hukuki güvence altına alınması konusunda önemli bir adım atılmıştır. İşverenin bu maddeye aykırı davranışları sonucu ortaya çıkan zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabi tutulmuştur.
Mobbing Nedir?
Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlayıp; işverenin ima ve alay ile karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeyi de içeren saldırgan bir ortam yaratarak onu işten çıkmaya zorlamasıdır.
Yaş, cinsiyet, ırk ayrımı olmaksızın kişiyi iş yaşamından dışlamak amacı ile kasıtlı olarak yapılır.
Mobbing uygulayan kişiye “tacizci”, mobbinge maruz kalan kişiye ise “mağdur” denir.
Psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermektir,
Mobbing kapsamına neler girer?
Mobbing Davranışları
İşletmelerde sıklıkla görülen mobbing davranışları olarak şunlar sıralanabilir;
Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkileyen davranışlar:
Üstü tarafından mağdurun kendisini gösterme olanakları kısıtlanır.
Sürekli sözü kesilir.
Meslektaşları veya birlikte çalıştığı kişiler tarafından kendini gösterme olanakları kısıtlanır.
Yüzüne bağırılır ve yüksek sesle azarlanılır.
Yaptığı iş sürekli eleştirilir.
Sözlü tehditler alır.
Yazılı tehditler gönderilir.
Jestler ve bakışlarla ilişki reddedilir.
Sosyal ilişkilere saldırılar:
Çevresindeki insanlar onunla konuşmaz.
Kimseyle konuşturulmaz; başkalarına ulaşması engellenir.
Ona diğer çalışanlardan ayrı yer verilir.
Meslektaşlarının onunla konuşması yasaklanır.
Sanki orada değilmiş gibi davranılır.
İtibara saldırılar:
İnsanlar arkasından kötü konuşur.
Hakkında söylentiler çıkar.
Komik durumlara düşürülür.
Psikolojik sorunları varmış gibi davranılır.
Psikolojik değerlendirme / inceleme geçirmesi için ona baskı yapılır.
Bir özrüyle alay edilir.
Davranışları, onu gülünç duruma düşürmek için taklit edilir.
Dini veya siyasi görüşleriyle alay edilir.
Özel yaşamıyla alay edilir.
Etnik kökeniyle alay edilir.
Özgüvenini olumsuz etkileyen bir iş yapmaya zorlanır.
Çabaları küçültücü bir şekilde yargılanır.
Kararları sürekli sorgulanır
İsim takılır.
Cinsel içerikli imalarla karşılaşır.
Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki duruma saldırılar:
İşyerinde ona özel bir görev yoktur.
Ona verilen işler geri alınır, kendisine yeni bir iş alanı bile oluşturamaz.
Anlamsız işler verilir.
Kapasitesinin altında işler verilir.
İşi sürekli değiştirilir.
Özgüvenini etkileyecek işler verilir.
İtibarını düşürecek şekilde, niteliklerinin dışındaki işler verilir.
Mali yük getirecek genel zararlara sebep olunur.
Evi veya işyerine zarar verilir.
Kişinin sağlığına doğrudan saldırı:
Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanır.
Fiziksel şiddet tehditleri yapılır.
Gözünü korkutmak için hafif şiddet uygulanır.
Fiziksel olarak zarar verilir.
Doğrudan cinsel tacizle karşılaşır.
Uygulanan bu mobbing davranışları muhatabında meydana getirdiği psikolojik olumsuzlukların yanında aynı zamanda örgütsel çatışmaya, güvensizliğe, kurum kültürünün yok olmasına, verimsizliğe ve motivasyon eksikliğine de neden olmaktadır.
Mobbingin olumsuz etkilerinden sadece muhataplar değil çoğu zaman buna şahit olan ve duyan diğer çalışanlar da etkilenmekte, hatta bazen mobbing hadiseleri gözdağı aracı olarak kullanılmaktadır.
Mobbing, ülkemizde tüm kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda az veya çok olarak uygulanan ancak derecesi ve sonuçları tam olarak belirlenemeyen bir olgudur.
Mobbing Nedir?
