Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi*2022
Kabahatler Kanunu uyarınca; kabahatin konusunu eşyanın oluşturması halinde söz konusu eşyaya idare tarafından el konulabilir. Kanunu’nun 18. maddesinde düzenlenmiştir. Mülkiyetin kamuya geçirilmesi; toplumun düzenini, sağlığını ve güvenliğini korumak için kanuna aykırı fiilin konusunu oluşturan veya fiilin işlenmesiyle elde edilen eşyaya el konulmasıdır. İdare bu kararı alırken herhangi bir yargı kararına ihtiyaç duymadan doğrudan alabilir.
Mülkiyetin kamuya geçirilmesi
Madde 18- (1) Kabahatin konusunu oluşturan veya işlenmesi suretiyle elde edilen eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, ancak kanunda açık hüküm bulunan hallerde karar verilebilir.
Mülkiyet hakkı, Anayasa’nın 35. maddesinde koruma altına alınmıştır. Anayasa hükmüne göre; “Herkes mülkiyet hakkına sahiptir ve bu hakkın sınırlanması kamu yararı amacıyla ancak kanunla yapılabilir.” Mülkiyet hakkı; Anayasa’da düzenlenmiş bir temel hak ve hürriyettir. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması ancak kanunla yapılabilir.
II. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması
Madde 13 –
Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanmasının da ölçüsü de belirlenmiştir. Sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz. Bu durumda “mülkiyetin kamuya geçirilmesi” işlemi kamu yararı için yapılması gerekir. Bununla birlikte Anayasa’da öngörüldüğü şeklinde orantılılık ilkesine uygun olması gerekir. Kabahatler Kanunu’nun mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin maddesinde, her ne kadar orantılılık ilkesinden bahsedilmemiş olsa da bu ilkeye aykırı işlem yapılamaz.
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi*2022
Yargıtay’ın vermiş olduğu bir kararda;
1) Sanığın emvali temin ettiği yerde keşif yapılarak emvalin ormandan temin edilip edilmediği, kesim şekli ve emvalin niteliği değerlendirilerek eylemin 6831 sayılı Kanunun 108/1. maddesi kapsamında kalıp kalmadığına dair bilirkişi raporu alındıktan sonra sanığın hukuki durumunun tespiti gerekirken eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması,
2) Kabule göre de;
Emvalin mülkiyetinin kamuya geçirilmesi yerine müsaderesine karar verilmesi, Bozmayı gerektirmiş, katılan idare vekilinin temyiz itirazı bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün bu sebepten 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi ile yürürlükte bulunan 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi uyarınca istem gibi BOZULMASINA, 23.01.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi. (3. Ceza Dairesi 2013/23506 E. , 2014/2179 K.)
Orman Kanunu’nun 108. maddesine göre suça konu olan eşyaların TCK uyarınca müsaderesine karar verilebileceği düzenlenmiştir. Ancak Orman Kanunu uyarınca bu kararın verilebilmesi için söz konusu eşyanın bu kanun uyarınca suçun konusunu oluşturması gerekir. Bu nedenle Yargıtay vermiş olduğu kararda gerekli inceleme ve tespit yapılmadan karar verilemeyeceğini ve “müsadere” yerine “mülkiyetin kamuya geçirilmesi” gerektiği yönünde karar verilmiştir.
Orman Kanunu madde 108/son- Bu Kanunda yazılı suça konu olan her türlü orman emvali, nakil vasıtaları ve suç aletleri Türk Ceza Kanunu
hükümlerine göre müsadere edilir.
- Kasten veya taksirle işlenen kabahatler nedeniyle mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilebilir. Kabahatler Kanunu2nun 13. maddesinde kabahate teşebbüsün cezalandırılmayacağı düzenlenmiştir. Bu halde teşebbüs aşamasında kalan fiiller hakkında mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilemez.
Kabahatler Kanunu Madde 13- (1) Kabahate teşebbüs cezalandırılmaz.
- Sadece taşınır eşyalar için mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilebilir. Taşınmazlar kabahatin konusunu oluştursa dahi mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilemez. Zira kabahat niteliğindeki bir fiil nedeniyle taşınmazın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilmesi halinde Anayasa’nın ölçülülük ilkesine aykırılık oluşturur.
- İdare, mahkeme kararı olmaksızın mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verebilir.
- İdarenin , mülkiyetin kamuya geçirilmesine dair kararı verebilmesi için kanunda açık bir düzenleme bulunması gerekir.
- Mağdura veya kamuya ait eşya hakkında mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilemez. Ancak iyiniyetli olmayan kişilere ait eşya hakkında bu karar verilebilir.
- Kanunda kabahat oluşturan fiillerin kanunda düzenlenebileceği düzenlenmeyenlerin ise idarenin düzenleyici ve genel işlemleriyle doldurabileceği belirtilmiştir. Ancak kabahatin karşılığı olan yaptırımların türü ancak kanunla belirlenebilir. Bu nedenle idare genel ve düzenleyici işlemleri ile mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar veremez. Aynı zamanda mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımı ile mülkiyet hakkına müdahale edildiği için düzenleyici işlemlerle mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilemez.
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi*2022
Mülkiyetin kamuya geçirilmesi
Madde 18- (1) Kabahatin konusunu oluşturan veya işlenmesi suretiyle elde edilen eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, ancak kanunda açık hüküm bulunan hallerde karar verilebilir.
(2) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar, eşyanın;
a) Kullanılmaz hale getirilmesi,
b) Niteliğinin değiştirilmesi,
c) Ancak belli bir surette kullanılması,
Koşullarından birinin yerine getirilmesine bağlı olarak belli bir süre geciktirilebilir. Belirlenen süre zarfında koşulun yerine getirilmemesi halinde eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.
Kabahatler Kanunu’nun 18/2’de eşyanın kullanılmayacak duruma getirilmesi, niteliğinin değiştirilmesi veya belirli bir şekilde kullanılması koşullarından birinin yerine getirilmesi halinde eşya hakkında mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilmez. Ne kadar süre içerisinde bu koşulların yerine getirileceği ise idarenin takdirindedir.
- Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar kesinleşinceye kadar ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından eşyaya el konulabileceği gibi; eşya, kişilerin muhafazasına da bırakılabilir.
- Eşyanın mülkiyeti, kanunda açık hüküm bulunan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşuna, aksi takdirde Devlete geçer.
- Eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilebilmesi için fail hakkında idarî para cezası veya başka bir idarî yaptırım kararı verilmiş olması şart değildir.
- Kaim değerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilebilir.
- Mülkiyeti kamuya geçirilen eşya, başka suretle değerlendirilmesi mümkün olmazsa imha edilir.
- Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi halinde yerine getirilir.
Yargıtay Kararı
Ateşlenebilen bir silahın işlevine uygun ve sonuç doğurmaya elverişli bulunmayan “kuru-sıkı” olarak tabir edilen tabanca ile yerleşik yerde ateş etme şeklindeki eylem, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 36/1. madde ve fıkrasında tanımı yapılan gürültüye neden olma kapsamında olup, idari yaptırımı gerektirdiği ve anılan Yasa’nın 18/1. madde ve fıkrası hükmü gözönüne alındığında mülkiyetin kamuya geçirilmesinin de mümkün olmadığı gözetilmeden, eylemin nitelendirilmesinde yanılgıya düşülerek sanığın 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 170/1-c maddesi uyarınca cezalandırılmasına ve “kuru-sıkı” mermilerin de iadesi yerine müsaderesine karar verilmesi,
Bozmayı gerektirmiş, sanık müdafıinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün bu sebepten dolayı istem gibi (BOZULMASINA), 09.03.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi. (8. Ceza Dairesi 2008/6539 E., 2009/3413 K.)
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi*2022
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
