Rekabet Kurumu Etki Analizi Raporu Yayımlandı (5.3.2021)
Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi Başkanlığı
eadbm@rekabet.gov.tr
Rekabet Kurumu
2021-Ankara
1 GİRİŞ
(1) Son yıllarda giderek artan sayıda rekabet otoritesi, faaliyetlerinin ekonomik etkilerini
ortaya koymaya yönelik çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Etki analizi olarak tanımlanan
bu çalışmalar bir yandan rekabet otoritelerinin şeffaflık ve hesap verebilirlik prensipleri
çerçevesinde faaliyetlerini sürdürme isteğine hizmet ederken diğer taraftan alınan
kararların yerinde olup olmadığının değerlendirilmesi ve bu anlamda kalite kontrolünün
sağlanması gibi faydalar sağlamaktadır.
Ayrıca bazı rekabet otoritelerinin kamuya
maliyetlerinden daha fazla fayda ortaya çıkarmak gibi bir kanuni yükümlülükleri
bulunması nedeniyle düzenli olarak etki değerlendirmesi yapmaktadırlar
(2) Bu yöndeki eğilim dikkate alınarak Kurumumuz bünyesinde de etki analizine yönelik
çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.
İlki Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesince 2017
yılı Temmuz ayında tamamlanarak Kurumuzun kuruluşunun 20. yılında düzenlenen
sempozyumda sunulmuştur.
Söz konusu çalışmada 2014-2016 yılları arasındaki üç
yıllık dönemde Rekabet Kurulu tarafından ihlaline son verilen kartel ve hâkim
durumun kötüye kullanılması uygulamaları ile izin verilmeyen yahut belirli şart ya da
yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla izin verilen birleşme/devralma işlemlerine
(düzeltilmiş birleşme/devralma işlemleri) yönelik kararların etkileri değerlendirilmiştir.
(3) Ardından Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi Başkanlığınca 2017-2018 yılları
arasındaki iki yıllık dönemi içeren bir etki analizi çalışması yapılmıştır. Söz konusu
çalışmada da Rekabet Kurulu tarafından ihlaline son verilen kartel ve hâkim durumun
kötüye kullanılması uygulamaları ile düzeltilmiş birleşme/devralma işlemlerinin etkileri
değerlendirilmiştir.
(4) Son olarak Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi Başkanlığınca hazırlanan ve 2019-
2020 yılları arasındaki iki yıllık dönemi içeren etki analizi çalışması daha önce
yapılan çalışmaların devamı niteliğinde olup, 2019-2020 yıllarında alınan Rekabet
Kurulu kararlarının tüketici faydası üzerindeki ölçülebilir ekonomik etkilerin tahminine
yönelik olarak hazırlanmıştır.
Tutarlılığın sağlanması ve sağlıklı bir karşılaştırmaya
imkân tanıyabilmek adına çalışmada önceki çalışmalarda kullanılan metodolojiye sadık
kalınmıştır.
Bu çerçevede, çalışmada öncelikle kartel, hâkim durumun kötüye
1Etki Değerlendirmesi 2014-2016, Temmuz 2017.kullanılması ve birleşme devralma işlemleri için çeşitli rekabet otoritelerince etki
analizine dönük raporlarında esas alınan hesaplamalar ile Ekonomik Kalkınma ve
İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından benzer çalışmaları yürütmek isteyen otoritelere yol
gösterici nitelikte tavsiye edilen hesaplama yöntemlerine yer verilecektir.
Devamında
bu uygulamalar ışığında oluşturulan varsayımlar altında 2019-2020 dönemi için tüketici
faydası üzerindeki etki tahmini yapılacaktır.
2 METODOLOJİ
(5) Pek çok rekabet otoritesi benzer bir çerçevede ve birbirine yakın şekilde etki
değerlendirme analizi yapmakla birlikte standart bir hesaplama yönteminden
bahsetmek mümkün değildir.
Esas itibariyle tüm hesaplamalar rekabet otoritelerinin
kararlarının piyasadaki ihlale son vermek açısından yerinde bir karar olduğu ve bu
karar alınmamış olsaydı tüketicilerin bu durumdan olumsuz etkileneceği varsayımına
dayanmaktadır.
Tüketiciler bakımından ortadan kaldırılan olumsuzluğun tüketiciler
bakımından ortaya çıkarılan faydaya eşit olduğu kabul edilerek bu faydanın ne olduğu
bulunmaya çalışılmaktadır.
(6) Etki analizinin yapılabilmesi adına ihtiyaç duyulan üç temel veri:
(i) karardan etkilenen ciro,
(ii) karar sayesinde önlenen tahmini fiyat artış oranı
(iii) ihlalin engellenmemiş olması durumunda fiyat artışının etkili olacağı
süreden
oluşmaktadır.
(7) Hangi cironun esas alınacağı, rekabet otoritesinin yerinde müdahalesi sonucunda
önlendiği tahmin edilen fiyat artış oranının ne olacağı ve ihlalin engellenmemiş olması
durumunda ne kadar süreyle devam edeceği hususları müdahale edilen ihlalin türüne
göre değişmektedir.
Aşağıda her bir ihlal türü bakımından esas alınan süre ve oranlara
yer verilmektedir:
2.1 Karteller
(8) Bir rekabet otoritesinin herhangi bir kartel anlaşmasına yönelik müdahalesi neticesinde
sağlanan tüketici faydasının büyüklüğü, söz konusu müdahale gerçekleşmemiş..
