Alacağın Devri Türleri | Temlik Sözleşmesi 2023
ALACAĞIN TEMLİKİ NEDİR?
“Temlik” mülk olarak verme, bir hakkın diğer bir kişiye devredilmesidir. Alacağın temliki alacaklı ile üçüncü kişi arasında karşılıklı iradelerin uyuşması ile, tek tarafa kazandırıcı, ivazlı ya da ivazsız (yani para gibi bedelli ya da bedelsiz) yapılabilen, şekle bağlı, genel olarak borçlunun rızasının aranmadığı (istisnai durumlar hariç: kanun, sözleşme, işin niteliği) bir tasarruf işlemidir. Alacağın temlikinin yazılı yapılması gerekmekle birlikte “temlik verme sözü” şekle tabi değildir.
Temlik verilmesi için;
Alacağın devrini yapan kişilerin hak ve fiil ehliyetine sahip olması
Alacak senedi ve alacağı ispatlayan diğer belgeler eksiksiz ve doğru bir biçimde devredilmeli
Alacak edim karşılığı devredildiğinde borcun varlığı ve borçlunun ödeyecek güçte olduğu garanti edilmelidir
Bu unsurların gerçekleştirilmesi halinde alacağın temliki verilebilir. Doğmamış alacağın temliki mümkün değildir. Devir için ortada herhangi bir alacağın olması ve kanunen borç ilişkisinin doğmuş olması gerekmektedir.
Alacağın temliki hangi şekle tabidir?
Alacağın devri sözleşmesi, TBK md. 184 uyarınca yazılı şekle tabidir. Yazılı şekilde yapılmayan alacağın devri sözleşmesi geçersizdir. Ancak buradaki yazılı şekil şartı, adi yazılı şekildir.
Alacak Temlikinin Özellikleri
Alacak temliki, alacakların üçüncü bir kişinin üzerine aktarılması özelliğini taşır. Bu devir aynı anda tasarruf yetkisini ve borç sözleşmesini içerir. Tasarruf yetkisi, alacağı devretmek isteyen tarafın bu alacak üzerinde hakkı olmasını, borç sözleşmesi olması ise alacağı temlik eden kişinin devrettiği alacak üzerinde artık hak iddia etmemesini ifade eder. Ayrıca, devir için borçlunun rızasına ya da haberdar olmasına gerek yoktur.
Alacak Temlikinin Şartları
Borçluya karşı alacaklı tarafın değiştiği alacağın temliki işleminin esasa ve şekle ilişkin şartları vardır. Esasa ilişkin şartlardan ilki, devreden ve devralan tarafın hak ve fiil ehliyetine sahip olması olarak özetlenebilir. Bu tarafların karşılıklı irade beyanları uyumlu olmalıdır. Şekle ilişkin şartlar ise sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve sözleşmede alacağını temlik edenin imzasının bulunması sayılabilir.
Alacağın Temliki Nasıl Yapılır?
Yapılacak alacak temliki yazılı bir şekilde sözleşme olarak yapılmalıdır. Sözleşmede alacağını temlik eden kişinin imzası bulunmalıdır. Alacağın temliki yapılması konusunda tarafların arasında kanun veya sözleşme hukuku uyarınca bir yasağın olmaması gerekmektedir.
Yapılacak sözleşmede tüm ifadelerin açık ve net olması ile alacağı temlik eden kişinin bu konudaki ifadeleri net olmalıdır. Yapılacak olan alacağın temliki sözleşmesi bir hukuki sözleşme olduğu için yasalara, genel ahlaka, kamu düzenine ve kişi haklarına uygun şekilde düzenlenmelidir.
Alacağın Devri Türleri | Temlik Sözleşmesi 2023
Alacağın Devri (Temliki) Türleri
Alacağın temliki türleri kanuni, kazai ve iradi temlik olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
-İradi Temlik: Alacağı devredenle devralan arasındaki bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleşen bir temlik yöntemidir.
-Kanuni Temlik: Alacağın belli olayların gerçekleşmesi halinde kanun yoluyla üçüncü bir kişiye geçmesidir. Örnek olarak ölümden sonra ölen kimseye ait alacakların kanun yolu ile mirasçılarına geçmesi verilebilir. Burada alacaklar iradi temlikteki gibi hukuki bir yol ile değil kanun yolu ile kendiliğinden devir edilmektedir. Kanuni temlikte alacaklının rızasına ve herhangi bir hukuki işlem yapılmasına gerek yoktur.
-Yargısal Temlik: Alacağın bir mahkeme emriyle devir edilmesidir. Kanuni temlikte olduğu gibi yargısal temlikte de alacaklının rızasına gerek yoktur, ayrıca bir hukuki işlem yapılmasına da gerek yoktur.
Hangi alacaklar temlik edilemez?
Bu maddeye göre temliki yasa tarafından yasaklanmış alacaklar, temliki sözleşme ile menedilmiş alacaklar ve temlikin işin niteliğine göre caiz olmayan alacakların temliki mümkün değildir.
İCRA DOSYASINDAN ALACAĞIN TEMLİKİ NASIL YAPILIR
İcra müdürlüğünde alacaklı olan taraf icra müdürlüğüne müracaat ederek alacağını temlik ettiğini ve Dosya borcundan kaynaklanan alacağımızın temlikinin ilgili kişilere bildirilmesini isteyebilir. Temlik alacaklısı ve icra dosyası alacaklısı icra müdürlüğü dosyasına gerekli harçlar yatırılarak temlik işlemi tamamlanır. Daha sonra İcra müdürlüğü dosya borçlularına temlik alacaklısının kabulü ve temlik hakkında bilgi için müzekkere gönderir ve işlem tamamlanmış olur.
Alacağın Temliki Sözleşmesiyle Devralana Geçen Haklar
(Yargıtay 3HD-K.2021/8606)
Alacağın temliki, alacak hakkını devredenin mal varlığından çıkararak devralanın mal varlığına dahil eden, sözleşmeye dayalı bir tasarruf işlemidir. Böylece temlik ile devreden borç ilişkisinden çıkar ve onun yerine alacaklı sıfatı ile devralan kişi geçer. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 189. maddesine göre (818 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 168. maddesi), alacağın devri ile devredenin kişiliğine özgü olanlar dışındaki öncelik hakları ve bağlı haklar da devralana temlik olur.
Temlik ile devralana geçen hakların kapsamına kefalet ve rehin gibi teminat hakları dahil olduğu gibi, kanuni ipotek hakkı, hapis hakkı, mülkiyeti saklı tutma hakkı, dava açma ve icra takibinde bulunma hakkı da dahildir. TBK’nın 189/2. maddesinde zikredildiği üzere, işlemiş faiz de asıl alaca bağlı yan (feri) hak olarak devralana geçecektir. O halde, temlik sonrasında işleyen temerrüt faizinin de asıl alacağa bağlı yan (feri) hak olarak devralana geçtiği kabul edilmelidir.
Temlik Sözleşmesi Nerede Yapılır?
Temlik sözleşmesinin nerede gerçekleştirilmesine dair zorunlu ve geçerlilik şartı yoktur.Ancak taraflar tarafından gerçekleştirilen temlik sözleşmesini noterde onaylattırmanın faydası vardır.
Temlik Beyanı Nerede Verilir ?
Alacağın temliki sözleşmesinin kanunen noterde düzenlenmesi zorunlu değildir, adi yazılı şekilde de düzenlenebilir. Ancak oluşabilecek itirazları önlemek amacıyla temlik sözleşmelerini noter tarafından tasdik ettirmek hukuki olarak daha sağlam olacaktır. İpotekli alacağının temlikinde taraflar kendi aralarında temlik sözleşmesi hazırlayarak notere başvururlar. Taraflar şirket ise yetkili kişiler yetki belgesi, vekalet, imza ile noterde bizzat bulunmalılar. Temlik tek taraflı veya karşılıklı çift taraflı olabilir. Çift taraflı ise her iki tarafta noterde bulunur.
Alacağın Devri Türleri | Temlik Sözleşmesi 2023
