Dernek Tüzüğü Nedir?
Derneklerin kuruluşu önceden izin alma koşuluna bağlı değildir. Dolayısıyla herkes önceden izin almaksızın hukuka ve ahlaka aykırı amaçla hareket etmediği mühletçe dernek kuruluşu yapabilecektir. Dernek kurucularının fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu, Dernekler Kanunu ve Yönetmeliği derneklerin kuruluş ve işleyiş esaslarını düzenlemektedir.
Dernek tüzüğü nedir?
Her dernek kuruluş amacını, derneğin adını, hangi kaynaklardan gelir elde ettiğini, derneğe üye olmanın hangi koşullarla gerçekleşebileceğini, organ, örgüt ve geçici yönetim kurulunun kimlerden oluştuğunu gösteren bir tüzük hazırlamak zorundadır.
Yasalarla belirlenen emredici hükümlere aykırılık taşıyan hususların tüzükte yer alması mümkün değildir. Ayrıca, dernek tüzüğünde özel olarak düzenlenmemiş olan hususlarda kanun hükümleri uygulanacaktır.
Dernek Kuruluşu İçin Gerekli Belgeler
kuruluşu için gerekli belgeler ile birlikte tüzük ve kuruluş bildiriminin yerleşim yerindeki en büyük mülki amire teslim edilmesi anında dernek kuruluşu gerçekleşmiş olacaktır. İllerde valiler, ilçelerde ise kaymakamlar en büyük mülki amirdir. Dernek kuruluşu için gerekli olan belgeler Dernekler Yönetmeliği’nin 5. Maddesinde detaylı olarak listelenmiştir.
Buna göre dernek kuruluşu için gerekli evraklar:
Her sayfası kurucular tarafından imzalı olan dernek tüzüğü,
Kurucular arasında tüzel kişilik varsa bu tüzel kişilerin unvanı, ikamet adresi, kuruluş belgesi ile tüzel kişilerin organlarınca yetkilendirilen kişinin de belirtildiği ve bu konuda alınan kararın bir örneği,
Yabancı derneklerin veya dernek ve vakıf haricinde kar amacı gütmeyen kişilerin kurucu olması halinde buna izin verildiğini gösteren ve İçişleri Bakanlığından alınan yazılı beyan,
Türk vatandaşı olmayan kişilerin kurucu olması halinde Türkiye’de yerleşme hakkı olduğunu gösterir belgedir.
Derneğin Kuruluş Süreci
Dernekler belgelerini yerleşim yerlerinin bulunduğu yerdeki en büyük mülki amire teslim ile kurulurlar. Belgelerin teslim tarihi itibariyle 60 gün içerisinde mülki amir tarafından bu belgeler incelenmektedir.
Dernek tüzüğünde, kurucuların hukuksal durumlarında veya diğer belgelerde yasaya aykırı bir durum veya bir eksiklik tespit edilecek olursa bunların kurucular tarafından derhal giderilmesi veya tamamlanması istenecektir.
Bunun tebliği itibariyle 30 gün içerisinde eksiklikler veya yasaya aykırılıklar giderilmez veya tamamlanmazsa mülki amir yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi için dava açılması amacıyla Cumhuriyet savcılığına bildirimde bulunacaktır. Cumhuriyet savcısı derneğin feshini veya faaliyetlerinin durdurulmasını talep edebilecektir.
Derneklerin Tüzel Kişiliği Var Mıdır?
Peki, derneklerin tüzel kişiliği var mıdır?
Dernekler tüzel kişiliğe haiz topluluklardır. Bu nedenle kendi nam ve hesaplarına hukuki iş ve işlemler gerçekleştirebilirler, alacaklı ve borçlu sıfatı kazanabilirler. Tüzel kişilerin cezai sorumluluğu yoktur. Ancak tüzel kişiler aleyhine güvenlik tedbirine karar verilebilecektir. Ayrıca, dernek adına işlemleri organları aracılığıyla yapılmakta olup borç altına girme işlemleri de organlar tarafından gerçekleştirilir.
Dernek Üyeliği
Dernek üyeliği için hiç kimse derneğe üye olmaya zorlanamaz. Yine hiçbir dernek de üye kabulüne zorunlu değildir. Fiil ehliyetine sahip herkes derneklere üye olabilecektir.
Üyelik başvurusunun yazılı olarak yapılmasından sonra en geç 30 gün içerisinde dernek yönetim kurulunun üyeliğin kabulü veya reddi hususunda bir karar vermesi gerekmektedir. Verilen kararın başvurucuya yazılı olarak bildirilmesi gerekir. Şayet üyeliğe kabul kararı verildiyse karar bu amaçla tutulan deftere kaydedilecektir.
Her üye yazılı olarak bildirim yapıp dernekten çıkabilmektedir. Dernek üyeliğinde kalması için kimse zorlanamaz. Bununla birlikte yasalarda veya tüzükte yer alan üyelik niteliklerinin kaybedilmesi halinde dernek üyeliği kendiliğinden sona erecektir.
Dernek üyeliği çıkarma ile de son bulabilmektedir. Tüzükte çıkarma sebepleri gösterilmişse bu sebeplerin varlığı halinde çıkarma kararı verilebilecektir. Üyenin daha sonra bu kararın haksız olduğu iddiasıyla itiraz etmesi mümkün değildir. Ancak tüzükte çıkarma sebepleri yer almıyorsa üyelikten çıkarma ancak haklı sebeple yapılabilir.
Dernek Üyelerinin Hakları
Dernek üyeleri eşit haklara sahiptir ve üyeler arasında ayrımcılık yapılamayacaktır. Ayrıca dernek faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı her üyeye tanınmıştır. Genel kurulda oy kullanma hakkı her üyeye tanınmaktadır ve bununla birlikte bu hakkın şahsen kullanılması gerekmektedir.
Onursal üyeler oy hakkına sahip olmazlar.
Ödenti yani üyelik aidatı tüzükle belirlenmektedir. Böyle bir düzenleme yapılmamış olması halinde dernek amacının gerçekleşmesi maksadıyla yapılan işlemlerin maliyeti ve borçların karşılanması için gereken meblağ üyeler arasında eşit olarak karşılanmaktadır.
Dernek ticari faaliyette bulunabilir mi?
Diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin unsurları, ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı ya da hizmet ifaları gibi faaliyetlerdir. Dernek ve vakıflar kazancın vergisini vermek şartıyla ticaret yapabilirler.
Dernekler nasıl gelir elde eder?
Dernekler de vakıflar gibi bağış ve yardım alabilir, iktisadi işletmeler yoluyla da gelir elde edebilirler. Cemaatler kurdukları vakıflara ve derneklere bağış ve yardım toplarlar. Bu bağışlar gönüllü, zorunlu ve vergi gibi belli dönemlerde alınan katkı paylarıdır.
Dernekler gelir elde eder mi?
Dernekler mevzuatı açısından bakıldığında dernekler, kar ya da kazanç elde etmek amacıyla kurulamazlar. Uygulamada birçok derneğin tüzüğünde iktisadi işletme kurar işletir vb. hükümler bulunuyor olsa da fiiliyatta çok az derneğin iktisadi işletmesi vardır.
Dernek kredi alabilir mi?
Madde 72 – Dernekler; üyelerine kar payı dağıtmamak, gelir, faiz veya başka adlarla üyelerine para aktarmamak şartıyla, üyelerinin yiyecek, giyecek gibi zaruri ihtiyaç maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli kredi ihtiyaçlarını sandık kurarak karşılayabilirler.
Dernekler kasada ne kadar para bulundurulabilir?
Derneklerin banka hesabı açmasına dair herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu nedenle dernek kasasında bulundurulması gereken nakit miktarı ile ilgili herhangi bir sınır bulunmaz.
Dernek Tüzüğü Nedir?
