Dünyada ve Türkiye de Çocuk Hakları *2023
Çocuk Hakları Nedir?
Dünya üzerindeki tüm çocukların yaşama, barınma, sağlık ve eğitim gibi temel haklarının korunması sağlayan evrensel bir kavramdır.
Çocuk Hakları Sözleşmesi Nedir?
Çocuk hakları sözleşmesi, Dünya üzerindeki tüm çocukların cinsiyetlerine, etnik kökenlerine ve dinlerine bakılmaksızın, onların haklarını korumayı amaçlayan ve taraf devletlerin, sözleşmede yer alan yükümlülüklere uymak üzere anlaştıkları bildirgedir.
Ülkemizde çocuk hakları sözleşmesi 1990 tarihinde imzalanmış, 4 Mayıs 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Çocuk Hakları Sözleşmesinin maddeleri Nelerdir?
- Yaşama ve gelişme hakkı,
- Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı,
- Sağlık hizmetlerinden faydalanabilme hakkı,
- Eğitim hakkı,
- İnsani şartlarda yaşam hakkı,
- İstismar ve ihmalden korunma hakkı,
- Ekonomik sömürüden korunma hakkı (çocuk işçiler),
- Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı,
- Düşünce özgürlüğü hakkı,
- İfade özgürlüğü hakkı,
- Engelli çocukların hakkı,
- Dinlenme, eğlence ve kültürel faaliyetler için zamana sahip olma hakkı.
Çocuk İşçiliği
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde çocuk işçiliği yasaklanmaktadır. Çocuk işçiliği ve sömürüsü dünyada yaygın olarak devam etmektedir. Çocuğun işçi olarak çalıştırılması çocuğun gelişimi, eğitimi, fiziksel ve psikolojik gelişimine zarar verilmektedir. Aynı zamanda çoğu zaman bu çocuklar cinsel istismar ve sömürüye de maruz kalmak zorunda olmaktadır.
Dünyada ve Türkiye de Çocuk Hakları *2023
Çocuk Asker
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 38. ve 39 maddesinde buna ilişkin olarak düzenleme yapılmıştır. Bu sözleşmeye taraf devletler, 15 yaşından küçüklerin çatışmalara doğrudan katılmaması için uygun olan bütün önlemleri almaları gerekir. Aynı zamanda 15 yaşını tamamlamamış olan çocukların askere alınmaması gerekir. 15- 18 yaş arasındaki çocuklarında silah altına alınması gereken durumlar olması halinde öncelikle yaş olarak büyük olan çocukların alınması gerekir.
Yine sözleşmenin 39. maddesine göre; Taraf Devletler, her türlü ihmal, sömürü ya da suistimal, işkence ya da her türlü zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ya da ceza uygulaması ya da silahlı çatışma mağduru olan bir çocuğun, bedensel ve ruhsal bakımdan sağlığına yeniden kavuşması ve yeniden toplumla bütünleşebilmesini temin için uygun olan tüm önlemleri almakla yükümlüdür.
Dünyada ve Türkiye de Çocuk Hakları *2023
Çocuğun Eğitim Hakkı
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 28. maddesinde düzenlenmiştir. Bu sözleşmeye taraf olan bütün devletler çocuğun eğitim hakkını kabul eder. Sözleşmeye göre, İlk öğretimi herkes için zorunlu ve parasız hale getirilmesi gerekir. Orta öğretim sistemlerinin genel olduğu kadar mesleki nitelikte de olmak üzere çeşitli biçimlerde örgütlenmesini teşvik edilmesi ve bunların tüm çocuklara açık olması gerekir. Aynı zamanda gerekli durumlarda mali yardım yapılması ve öğretimi parasız kılmak gibi önlemler alınması gerektiği düzenlenmiştir.
Sözleşmeye göre, çocuğun okula bağlı kalması ve okulu terk etmemesi için önlemler alma yükümlülüğü devlettedir. Aynı zamanda okul disiplinin sağlanması sırasında çocuğun saygınlığına zarar verilemeyecek şekilde yürütülmesi gerekir.
Çocuk Hakları Nasıl Korunuyor?
Sözleşmeyi imzalayan taraf devletlerin üstlendikleri bu yükümlülükleri yerine getirip getirmediğini denetlemek amacıyla Çocuk Hakları Komitesi(ÇHK) vardır. Bu komitede sözleşmeyi imzalayan devletleri korumak için 180 farklı bağımsız uzman bulunuyor.
Dünyada ve Türkiye de Çocuk Hakları *2023
Stajyer İrem ÇELİK
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
