Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
Yürürlük tarihi 1 Ocak 2002 olan Türk Medeni Kanunumuza göre eşler arasındaki yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.
Mal rejimi sözleşmesi ne zaman ve ne şekilde yapılabilir?
Evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler. (M.K.Md.203) – Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır.
Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
Edinilmiş mallara katılma rejimi neyi kapsar?
“Edinilmiş mallar” ile eşlerden her birinin “kişisel mallarını” kapsar.
Edinilmiş mal ne demektedir?
Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, mal ayrılığı rejimine oranla edinilmiş mallara katılma rejimine daha çok benzemektedir. Burada da eşlerin kendi kişisel malları bulunmaktadır.
Ancak TMK’nın 250. maddesi uyarınca, paylaşmalı mal ayrılığı rejimin kurulmasından sonra edinilmiş olup ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallar ile ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi halinde eşler arasında eşit olarak paylaştırılacaktır.
Bir nevi bu mallar ve yatırımlar edinilmiş mal olarak kabul edilecek ve tasfiye sırasına eşit olarak paylaştırılacaktır.
Manevi tazminat alacakları,
Miras yoluyla edinilen mallar,
Karşılıksız kazandırmalar,
Sağlar arası veya ölüme bağlı tasarruflardan elde edilen mallar hakkında bu hüküm uygulanmayacaktır.
Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. Eşler, kendi borçlarından bütün malvarlıkları ile sorumludurlar. Bu mal rejiminde belirli bir malın kendisine ait olduğunu iddia eden eş, iddiasını ispatla yükümlüdür. Aksi takdirde eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mal paylı mülkiyette sayılacaktır.
Bu mal rejiminin tasfiyesi sırasında her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Ancak paylı mülkiyete tabi bir malı kullanmakta ve yararlanmakta üstün yararı olduğunu ispat eden eş, diğer eşe payının ödeme günündeki karşılığını vererek, bu malın kendisine verilmesini isteyebilir.
Eşlerden birisinin kişisel malı olup, diğer eş bu malın edinilmesinde, iyileştirilmesinde veya korunmasında hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa; mal rejimin sona ermesi halinde, katkısı oranında hakkaniyete uygun bir bedel ödenmesini isteyebilir.
Kişisel mal ne demektir?
Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla
ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği mal varlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler. (M.K.Md.220)
Türk Medeni Kanun’un 222. Maddesine göre “Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse iddiasını ispatla yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır.
Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir.” Görüldüğü üzere malların edinilmiş mal ya da kişisel mal olarak sınıflandırması önem teşkil etmektedir.
01.01.2002 Öncesi Ve Sonrası Mal Rejimi
01.01.2002 tarihinde 4721 sayılı TMK’nın yürürlüğe girmesi ile birlikte yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Ancak bu tarihinden önce gerçekleşmiş evlilikler de mevcut olduğu için hangi mal rejiminin uygulanacağı konusunda tereddüt yaşanmaktadır. 01.01.2002 tarihinden sonraki dönemde, aksine sözleşme yapılmamışsa yasal mal rejiminin uygulanacağı konusunda kuşku bulunmamaktadır.
Ancak, 01.01.2002 tarihinden önce gerçekleşen evlilikler için 31.12.2001 tarihine kadar “Mal Ayrılığı Rejimi” geçerli olacaktır. Bu tarihten sonra “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” geçerli olacaktır. 31.12.2002 tarihe kadar eşlerin üzerlerinde olan mallar, aksine sözleşme yapılmamışsa o eşin kişisel malı sayılmaktadır. Bu mallar kişisel mal olarak kabul edildiğinden mal rejimin tasfiyesi aşamasında, artık değer hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Mal Rejimi Türleri
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı olmak üzere 4 çeşit mal rejimi hakkında düzenlemeler yapılmıştır. Kural olarak taraflar aksine bir sözleşme yapmadıkça, edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Ancak yukarıda açıkladığımız üzere taraflar mal rejimi sözleşmesi ile diğer mal rejimlerini seçebilir.
Mal Ayrılığı Rejimi
Mal ayrılığı rejiminde kişisel mal, edinilmiş mal ayrımı bulunmamaktadır. Eşlerin elde ettikleri gelirler kişisel malları olarak kabul edilmektedir. Bu mal rejiminin kabul edildiği evlilik birliğinin sona ermesi halinde eşler arasında mal paylaşımı yapılmamaktadır.
Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. Bu mal rejimi türünde belirli bir malın kendisine ait olduğunu iddia eden eş, iddiasını ispatla yükümlüdür. Aksi takdirde eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mal paylı mülkiyette sayılacaktır.
TMK’nın 246. maddesine göre “Eşlerden her biri kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur”. Bu hüküm, evlilik birliği devam ettiği sürece eşlerden birinin kişisel borcundan dolayı diğer eşin mallarına haciz gelmesini engellemektedir.
