İhtiyati Haczin Teminat Karşılığı Kaldırılması
İhtiyati haciz, borçlunun borcunu alacaklıya zamanında ödemesini garanti altına almak için borçlunun mallarına mahkeme kararıyla önceden el konulmasıdır. İhtiyati haciz kural olarak vadesi gelmiş olan alacaklarda istenebilmektedir.
Vadesi gelmemiş alacaklar için borçlunun malları üzerine ihtiyati haciz konulabilmesi, ancak borçlunun kaçma veya mal kaçırma amaçlı işlemlerde bulunmuş olması halinde veya borçlunun belli bir yerleşim yerinin bulunmaması durumunda mümkündür. Alacaklı, rehinle güvence altına alınmamış ve vadesi gelmiş bir alacağının ödenmediğini ortaya koyarak ihtiyati haciz talebinde bulunabilir.
Vadesi gelmemiş alacağı için ihtiyati haciz talebinde bulunacak borçlunun yerleşim yerinin bulunmamasını veya kaçma ya da mal kaçırma amacıyla hareket ettiğini ortaya koymalıdır. Hâkim tüm bu olguların tam olarak değilse de yaklaşık olarak ispat edilmesi halinde borçlunun mallarının ihtiyati haczine karar verecektir.
Burada yaklaşık ispattan anlaşılması gereken, bir olgunun tam ve kesin olarak ispatlanması olmayıp, söz konusu olay veya olguların gerçekleştiğinin muhtemel olduğunu ispat etmektir. Yaklaşık ispatın gerçekleştiğinin kabulü için, olay veya olguların gerçekleştiği yönündeki ihtimalin, gerçekleşmediği yönündeki ihtimalden daha ağır basması gerekecektir.
Alacaklının yapacağı “yüksek ihtimal” düzeyinde bir ispat faaliyetinin borçlunun malları üzerine ihtiyati haciz konulması için yeterli kabul edilmesi, borçlunun mağduriyetine sebep olabilmektedir. Borçlu ve alacaklı arasındaki dengeyi kurabilmek için kanun koyucu borçluya ihtiyati hacze itiraz ederek veya teminat göstererek malları üzerindeki ihtiyati haczin kaldırılması imkânını tanımıştır.
İhtiyati hacze itiraz, borçlu dinlenmeden alacaklının talebi üzerine verilen ihtiyati haciz kararlarında ihtiyati haczin dayandığı sebeplere, teminata ve mahkemenin yetkisine itiraz edilmesi şeklinde yapılmaktadır. Bu husus İcra İflâs Kanunu’nun 265. maddesinde düzenlenmiştir. Bu bültende ise konumuz, borçluya teminat göstererek malları üzerindeki ihtiyati haczi kaldırması imkânını tanıyan İcra ve İflâs Kanunu’nun 266. maddesidir.
İhtiyati Haczin Teminat Karşılığı Kaldırılması
İhtiyati haciz kaldırma şartları
İhtiyati Haciz Kararının İcrası: İhtiyati haciz kararı borçlu tarafından istinaf edilemeyeceğinden ihtiyati haciz kararını alan alacaklı, on gün içinde, hemen bu kararın icrasını icra dairesinden istemeye mecburdur. On gün içinde kararın icrası istenmezse ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar (m.261/1)
İhtiyati Haciz Kararına İtiraz: İhtiyati haciz kararına karşı borçlu, istinaf yoluna yasada düzenlenmediğinden gidemez. İstinaf ancak ihtiyati haciz talebinin reddi halinde söz konusu olabilir. Talebin kabulü halinde, borçluya ihtiyati haciz kararının kaldırılması için kanunda iki imkân verilmiştir.
Biri teminat yoluyla ihtiyati haczin kaldırılmasıdır (İİK md. 266) ki, bu gerçek anlamda ihtiyati haciz kararının ortadan kalkması anlamına gelmemektedir. Bir diğeri ise, ihtiyati haciz kararını hukuken ve fiilen kaldırabilen itiraz yoludur.
(İİK md. 265) İtiraz üzerine verilen kararlara karşı da istinaf yoluna başvurulabilme imkânı getirilmiştir. İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için ihtiyati haciz sebeplerinin varlığı hakkında mahkemeye kanaat verecek delillerin gösterilmesi yeterli olmakta ve esas davadaki gibi tam bir ispat aranmamaktadır (İİK md. 258/1).
Bu nedenle kanun koyucu ihtiyati haciz kararı verilmesi sırasında borçluya, hakkında verilen ihtiyati haciz kararına karşı savunmasını yapabilmesi için bu karara itiraz imkânı getirmiştir. İhtiyati haciz kararının yeniden gözden geçirilmesini sağlayan itiraz müessesine; borçlu ve ihtiyati haciz kararı ile menfaati ihlal edilen üçüncü kişiler de başvurabilir. Borçlu veya üçüncü kişi ihtiyati haciz kararını vermiş olan mahkemede itiraz edebilir. İhtiyati haciz sebepleri tahdididir.
(İİK md. 265/1): yetki itirazı, görev itirazı, teminat itirazı, ihtiyati haciz sebebine itiraz. Borçlu, İİK’ nun 257.maddesinde düzenlenen ihtiyati haciz sebeplerinin bulunmadığını bildirerek ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir (İİK md. 265/1).
Buna göre;
Borçlu, alacağın rehinle temin edilmiş olduğunu bildirerek ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir.
Borçlu, alacağın muaccel olduğu gerekçesiyle verilen ihtiyati haciz kararına, alacağın muaccel olmadığı (müeccel olduğu) gerekçesiyle itiraz edebilir.
Borçlu, müeccel bir alacak için verilmiş olan ihtiyati haciz kararına, ihtiyati haciz kararında, ihtiyati haciz sebebi olarak gösterilen İİK 257/2. maddesindeki sebeplerden hiçbirinin mevcut olmadığı gerekçesiyle itiraz edebilir.
Aynı borç hakkında iki defa ihtiyati haciz kararı verildiği itirazı.
Borçlu, kendisi dinlenmeden verilen ihtiyati haczin dayandığı sebeplere, huzurunda ihtiyati haciz yapılmışsa ihtiyati haczin konulduğu, yokluğunda ihtiyati haciz icra edilmişse ihtiyati haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde ihtiyati haciz kararı vermiş olan mahkemeye itiraz edebilir (İİK m.265/1).
Aynı şekilde menfaati ihlal edilen üçüncü kişiler de ihtiyati haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyati haczin dayandığı sebeplere itiraz edebilir (İİK m.265/1,2).
İhtiyati haciz kararına itiraz, ihtiyati haciz kararını vermiş olan mahkemeye yapılır ve o mahkeme tarafından karara bağlanır (İİK md. 265). Borçlu ihtiyati haciz kararını veren mahkemeye itirazına dayanak yaptığı tüm belgelerini de eklediği bir dilekçe ile başvurur (İİK md. 265/3).
Borçlu açıklamalarında, ihtiyati hacze itiraz sebeplerini ve bunun gerekçelerini göstermelidir.
Dayandığı delilleri ve hukuki sebepleri de dilekçesinde belirtir. Sonuç ve talep kısmında ihtiyati haczin kaldırılması veya teminata ilişkin ise eksikliğin giderilmesi istenir. Şartları bulunuyorsa birden fazla itiraz sebebine dayanabilir veya bunları terditli olarak ileri sürebilir.
Dilekçeyi alan mahkeme, alacaklı ve borçluyu duruşmaya çağırır; Alacaklı ve borçlu belirli günde gelmeseler bile mahkeme evrak üzerinde inceleme yaparak karar verir (İİK md. 265/4). Taraflardan biri duruşmaya gelmişse mahkeme onun dinlenmesi ile yetinir. İki taraf da gelmemiş se dosya üzerinde inceleme yaparak kararını verir.
Mahkeme itirazı yerinde (varit) görürse itirazı kabul ederek ihtiyati haciz kararını değiştirebilir veya kaldırabilir; Müeccel bir alacak için ihtiyati haciz kararı vermiş olan mahkeme, İİK madde 257/2’deki sebeplerden hiçbirinin mevcut olmadığı itirazını yerinde görürse ihtiyati haciz kararının kaldırılmasına karar verir.
Mahkeme, ihtiyati haciz kararına itirazın kabulüne karar vermesi halinde borçlunun malları üzerine konulmuş olan ihtiyati hacizler kalkar. Alacaklı bu kararı istinaf edebilir. Mahkeme, ihtiyati hacze itirazı yerinde görmez ise itirazın reddine karar verir (İİK md 265/3). İhtiyati haciz devam eder. Bu durumda borçlu bu kararı istinaf edebilir.
İstinaf mahkemesinin kararı kesindir (İİK m.265/5), temyiz edilemez.
İhtiyati Haczin Teminat Karşılığı Kaldırılması
