Tanıma Tenfiz Davasında Zorunlu Belgeler
Yabancı Ülke Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
Tanıma ve tenfiz, Yabancı ülkede verilmiş olan mahkeme kararının Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi ve uygulanabilmesi için yapılması gereken işlemlerdir. Bunun dağlanması için Türkiye’de görevli ve yetkili mahkemede tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir. Tanıma ve tenfiz, Millelerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümlerine göre yapılır.
Tanıma;
yabancı ülkede verilmiş olan bir mahkeme kararının kesin hüküm olarak tanınması demektir. Tanınan yabancı ülke mahkeme kararı, Türkiye mahkemeleri nezdinde kesin delil niteliğine sahip olmaktadır.
Tenfiz;
bir yabancı ülke mahkeme kararının Türkiye’de icra edilebilmesini sağlamak için başvurulan bir yoldur. Sadece tanınmış olan bir yabancı ülke mahkeme kararı, Türkiye’de icra edilebilirlik niteliği kazanamaz. Bunun için bu kararın tenfizi gerekir.
Tenfiz, tanıma işlemini de kapsayan, ancak onun ötesinde yabancı ülke mahkeme kararını Türkiye mahkemelerince verilmiş bir karar niteliğine kavuşturan ve onun icrasını sağlayan bir işlemdir.
Tenfiz MÖHUK 50. Maddede “(1) Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilamların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır.
Yabancı mahkemelerin ceza ilamlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararı istenebilir” şeklinde düzenlenmiştir. Tanıma için de aynı düzenleme geçerlidir.
MÖHUK 50 ve devamı maddelerinden anlaşılabileceği gibi bir yabancı ülke kararının tanınması ve tenfizi için bazı şartları haiz olması gerekir.
1- Kesinleşmiş bir hukuk davası kararı olmalıdır:
Öncelikle tanıma veya tenfizi istenen yabancı ülke mahkeme kararı hukuk davalarına ilişkin olmalıdır. Yabancı ülkede verilmiş bir ceza kararının tanınması veya tenfizi mümkün değildir. Ancak ceza kararında yer alan kişisel haklara ilişkin hükümlerin tenfizi istenebilir.
Tenfizi istenen karar, verildiği ülkenin kanunlarına göre kesinleşmiş olmalıdır.
2- Karşılıklılık esası:
Hükmü veren mahkemenin bağlı olduğu devlet ile Türkiye arasında karşılıklı olarak birbirlerinin mahkeme kararlarını tanıyacaklarına dair yapılmış bir anlaşma ya da o devletin kanunlarında Türkiye’de verilmiş olan mahkeme kararlarının tanınmasına olanak veren bir düzenleme olmalıdır. (MÖHUK m.54/a)
Görüldüğü gibi Türkiye tenfiz kararının verilebilmesini karşılıklılık esasına dayandırmıştır. Ancak tanıma kararı için bu şart aranmaz. MÖHUK m. 58/1. “Tanımada 54 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi uygulanmaz” şeklindedir.
Uygulamada tenfizi istenen mahkeme kararının, o yer yetkili makamlarınca Apostille* şerhini ihtiva etmesi aranmaktadır. Bu şerh, iki ülke arasında karşılıklılık esasına dayalı bir anlaşmanın varlığını gösteren bir işlemdir.
Tanıma ve tenfiz davası açmak için gerekli evraklar nelerdir?
Yabancı bir ülkede verilen boşanma kararı, Türkiye de kendiliğinden geçerli olmaz. Yurt dışında yaşayan Türkiye vatandaşlarının, yurt dışında açtıkları boşanma davası kararının, ülkemizde geçerli olabilmesi için, açılması gereken dava türü Tanıma ve Tenfiz davasıdır.
Tanıma Davası: Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının kesin hüküm gücünün Türkiye’yi de kapsaması anlamına gelir. MÖHUK (Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Md. 59 hükmüne göre “Yabancı ilamın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder”.
Yani yabancı ülke mahkemesinin verdiği kararın kesinleştiği tarihte, boşanmış sayılırsınız. Türkiye’de açılan tanıma-tenfiz davasında verilen kararın kesinleştiği tarihte değil.
MÖHUK Md. 58 ve 54 de yazılı şartları taşımadığı için tanınmayan yabancı mahkeme kararı, ilam niteliğinde bir hukuki etkiye sahip olamaz. Bununla beraber hukuki bir anlamdan da bütünüyle mahrum sayılamaz, özellikle herhangi bir ihtilafta ispat vasıtası olarak değer ifade edebilir.
Tenfiz Davası: Yabancı bir mahkemece verilen boşanma kararının tenfizi denildiğinde ise, onun Türkiye’de icra edilebilirliği kastedilmektedir. Tenfiz kararı tanımadan farklı olarak, ilamın Türkiye’de yerine getirilmesini mümkün kılmaktadır.
Örneğin yabancı mahkemece verilen boşanma kararında, nafaka ve tazminata ilişkin hükümler varsa, ilamın bu kısımlarının Türkiye’de infazı tenfiz kararı ile mümkün olabilmektedir.
Boşanma Davaları için açılacak Tanıma ve Tenfiz davasına Aile mahkemeleri bakmakla görevlidir.
Tenfiz kararı vermeye yetkili mahkemeler; MÖHUK 51(2). Maddesinde kademeli olarak sayılmıştır. Bu maddeler gereği, tanıma veya tenfiz davası “kendisine karşı tanıma istenen kişinin, Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değil ise Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinden istenebilir.
Davayı açarken dilekçeye eklenecek belgeler MÖHUK Madde 53 belirtilmiştir.
a) Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
b) İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi
Bu sayılan belgeler dilekçeye eklendikten sonra dava açılarak karar alınır. Bu karar yukarıda belirttiğimiz gibi Türkiye’de ki tanıma ve tenfiz kararından itibaren değil de Yabancı mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren geçerli olur.
‘’Tanıma-Tenfiz Davaları ile ilgili dava süreci bakımından bizimle doğrudan iletişime geçebilirsiniz.’’
Tanıma Tenfiz Davası Açmak İçin Hangi Evraklar Gerekiyor?
Yabancı mahkeme kararının (boşanma kararı) aslı
Yabancı mahkemenin boşanma kararının kesinleşmiş olduğunu gösterir şerh veya belge ve apostille
Yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının Türkçe’ ye yeminli tercüman tarafından tercüme edilmesi ve bu tercümenin Noter veya Konsolosluktan onaylatılması
Pasaport ve nüfus cüzdanı fotokopisi
Avukata vekâlet verilecek ise resimli boşanma vekâletnamesi ve vekâletnamede ‘’yurtdışında verilmiş boşanma kararına ilişkin tanıma ve tenfiz davası açmaya yetki’’
Tanıma Tenfiz Davasında Zorunlu Belgeler
Aleyhine tenfiz istenenin savunma hakkı kullandırılmış olmalıdır:
MÖHUK m. 54/ç; “O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması” şeklindedir.
Buna göre tanıma – tenfiz davasının davalısı, hükmü veren mahkemenin bağlı olduğu devletin kanunları uyarınca; bu ülkede yapılan yargılamada usulüne uygun şekilde mahkemeye çağrılmış ve savunmasını yapmasına olanak sağlanmış olmalıdır.
Burada dikkat edilmesi gereken iki husus vardır. Birincisi, savunma hakkının kullandırılıp kullandırılmadığı Türkiye kanunlarına göre değil; hükmü vermiş olan mahkemenin bağlı olduğu kanunlara göre incelenecektir.
İkincisi, bu husus, mahkemenin resen dikkate alacağı bir husus olmayıp aleyhine tenfiz istenenin itirazına bağlıdır. Yani tenfizde yetkili mahkeme, savunma hakkının kullandırılıp kullandırılmadığını ancak bu konuda bir itiraz olması durumunda inceleyecektir.
Tanıma ve Tenfiz Davasında Yetkili Mahkeme
Tanıma ve tenfiz davalarında basit yargılama usulü uygulanır. Yetkili mahkeme MÖHUK m.51/2’de “Bu kararlar kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir” şeklinde düzenlenmiştir.
Tanıma Tenfiz Davasında Zorunlu Belgeler
