Türk hukukunda tanıma ve tenfiz şartları Ankara
Yurtdışında Alınan Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Tanıma Tenfiz Davası
Devletlerin egemenliği ilkesi kuralı ve diğer devletlere karşı bağımsızlıklarının sonucu olarak, her devlet kendi ülkelerindeki yargısal faaliyetleri bizzat yürütmektedirler. Yabancı bir devletin yargı organlarının vermiş olduğu kararların diğer devlet üzerinde de etki doğurması gerekir. Aksi halde uluslararası ilişkilerde tıkanıklar meydana gelebilir.
Dolayısıyla yabancı bir devletin mahkemesi tarafından verilen bir karar, diğer ülkelerde belli şartlarda sonuç doğurması, uluslararası hukukta kabul edilmektedir. İşte yabancı bir ülkede alınan mahkeme kararlarının, diğer bir ülkede etki doğurması için yapılan işlemlere tanıma ve tenfiz denir. Yabancı bir mahkemede verilen kararın, diğer ülkede tanıma ve tenfizinin yapılarak kabul edilmesini her devlet kendi iç hukukuna göre düzenleme yaparak belli şartlar altında kabul eder.
Yabancı mahkeme kararında devletin icra organları harekete geçecekse açılacak dava tenfiz davasıdır. Eğer böyle bir durum yoksa tanıma davası açılır.
Tenfiz davası açılması gerekirken tanıma davası açılacaksa; o halde tanıma istemenin haklı bir menfaati bulunmalıdır.
Türk hukukunda tanıma ve tenfiz şartları:
MÖHUK m. 50’ye göre tanıma ve tenfizin ön koşulları :
- yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş mahkeme kararının olması
- verilen bu kararın hukuk davalarına yönelik olması
- yabancı mahkeme tarafından verilen karar kesinleşmiş olmalıdır.
MÖHUK m. 54’e göre tenfizin esasa ilişkin şartları:
- Tenfiz davası açılacaksa kararın verildiği yabancı ülke ile Türkiye arasında karşılıklılık ilkesi olmalıdır.
- yabancı mahkemeden alınan kararın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmemiş olması gerekir veya dava konusu veyahut taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması durumunda davalının itiraz etmesi şartı aranır.
- yabancı mahkeme tarafından verilen kararın kamu düzenine açıkça aykırı olmaması
- yabancı mahkeme kararı verirken davalının savunma hakkını elinden almayarak vermiş olmalıdır.
Türk mahkemeleri yabancı mahkemede verilen kararı tanıma veya tenfiz şartlarının bulunup bulunmadığına hususunda inceleyecektir.
Yurtdışında Alınan Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Tanıma Tenfiz Davası
Türk hukukunda tanıma ve tenfiz şartları Ankara
MÖHUK M. 58’e göre tanımaya ilişkin şartlar:
- Yabancı mahkemeden verilen kararın önce tenfiz şartlarını taşıyıp taşımadığına bakılır. Tenfiz şartlarını taşıyorsa yabancı mahkeme tarafından verilen karar kesin delil veyahut kesin hüküm olarak kabul edilir.
- Tanıma taleplerinde kararın verildiği yabancı ülke ile Türkiye arasında karşılıklılık ilkesi olması kuralı aranmaz.
- Çekişmesiz yargı kararlarının tanınması da tenfiz şartlarını taşıyıp taşımadığına bakılır.
- Yabancı mahkeme tarafından verilen karar ile Türkiye’de idari işlem yapılmasında da kararın tenfiz şartlarını taşıyıp taşımadığına bakılır.
Tanıma ve Tenfiz Davalarında Görevli Mahkeme
Yabancı bir ülkede verilen mahkeme kararının Türk hukukuna göre tanıma ve tenfizinin yapılması için Asliye Mahkemesi görevlidir..
Ancak yabancı mahkemeden alınan karar aile hukukuna ilişkin ise tanıma ve tenfiz talepleri için Aile Mahkemeleri görevlidir.
Yabancı mahkemeler tarafından verilen ticari davalara ilişkin kararların, tanıma ve tenfizi için Asliye Hukuk Mahkemesi mi yoksa Asliye Ticaret Mahkemesi mi bakacağı konusunda doktrinde tartışmalar olmakla birlikte Yargıtay’ında vermiş olduğu kesin bir karar yoktur.
Tanıma Ve Tenfiz Davasında Yetkili Mahkeme
MÖHUK M. 51’de düzenlenmiştir.
- Yabancı mahkeme tarafından verilen kararın Türkiye’de tenfizi isteniyorsa; Tenfiz davalarının kararları hakkında görevli mahkeme asliye mahkemesidir.
- Bu kararlar kendisine karşı tenfiz istenen kişi Türkiye’deki yerleşim yeri,
- Türkiye’de yerleşim yeri yoksa sâkin olduğu yer mahkemesinden,
- Türkiye’de hem yerleşim yeri hemde sâkin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir.
Yurtdışında Alınan Boşanma Kararının Türkiye’de Geçerli Olması İçin Ne Yapılmalı?
Yabancı ülkeden alınan boşanma kararının Türk mahkemelerinde tanınması veyahut tenfiz edilmesi gerekiyordu. Ancak bu sürecin çok uzun olması, yurtdışından tebligatların yapılması çok uzun sürmesi sebebiyle Nüfus Hizmetleri Kanunu’na 27/A maddesi eklenerek boşanma kararlarının idari yoldan nüfusa tescili mümkün hale gelmiştir. Böylece Tanıma davası açmaya gerek olmadan; yabancı mahkemeden verilen kararın Nüfus Müdürlüğü başvuru yapılarak tescili sağlanabilmektedir.
- Türkiye’de boşanma kararının geçerliliğini sağlamak için tanıma davası açmadan; yabancı mahkemelerden verilen boşanma kararlarının idari yoldan nüfusa tescili yapılabilir. Taraflar birlikte başvurabileceği gibi taraflardan biri tek başına da Nüfus Müdürlüğüne başvuruda bulunabilir. Aynı zamanda eşlerden birisi ölmüşse veyahut yabancı ise; Türk vatandaşı olan kişinin yahut vekilinin başvurusu ile de Nüfus Müdürlüğüne başvuru ile yapılabilir.
Boşanma kararının Nüfus Müdürlüğüne başvuru yoluyla tescil edilmesi için aranan şartlar:
- Türk vatandaşı olan kişinin veyahut vekilinin başvurması,
- Kararın alındığı ülkenin kanunlarına göre yetkili adli veya idari makam tarafından verilmiş olması,
- yabancı ülkeden alınan kararın usulen kesinleşmiş olması,
- Kararın Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.
Boşanma davasına ilişkin nafaka, velayet gibi konularında Türkiye’de geçerli olması isteniyorsa; boşanma işleminin tesciliyle birlikte bu konularında tenfizi talep edilmelidir.
Ancak boşanmanın tenfizine ilişkin kararların yani nafaka, mal paylaşımı, tazminat gibi verilen kararlar nüfus müdürlüğünde tenfizi sağlanamaz. Boşanmanın tanınması nüfus müdürlüğünden istenirken velayete ilişkin kararın verilmesi için; nüfus müdürlüğü Aile Mahkemesine ihbarda bulunur. İhbar üzerine Aile Mahkemesi çocuğa yasal temsilci atar ve re sen karar verir. Bu velayete ilişkin karar verilmesi sürecinin devam etmesi boşanmanın tanınmasına engel değildir.
Yurtdışında Alınan Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Tanıma Tenfiz Davası
Türk hukukunda tanıma ve tenfiz şartları Ankara
Yurtdışında Alınan Nafaka Kararının Türkiye’de Geçerli Olması İçin Ne Yapılmalı?
Tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken verilmiş bir nafaka türüdür. Bu nedenle kesinleşmiş mahkeme kararı yok demektir. O halde tedbir nafakası için Türkiye’de tenfizi istenemez.
Eşe verilen yoksulluk nafakası ve çocuğa verilen iştirak nafakası boşanmanın tenfizi ile Türkiye’de geçerli hale gelebilir. Yapılan tenfiz işleminde sonra nafaka kararı Türkiye’de icra edilebilir.
Yurtdışında verilen boşanma kararlarında genellikle velayete ilişkin hüküm bulunmaz. Boşanma sonrası çocuğun ortak kullanılacağı düşüncesi yaygındır. Dolayısıyla velayete ilişkin hüküm yoksa; nüfus müdürlüğü tarafından aile mahkemesine ihbar edilir. Bunun üzerine aile mahkemesi re sen velayet kararını veriri.
Mal Paylaşımı Kararının Tenfizi
Boşanma kararının tanınması ve mal paylaşımında tenfiz davasına konu edilmesi sağlanabilir. Ancak mal paylaşımının tenfiz davasında talep edilebilmesi için mal paylaşımına konu olan malların Türkiye’de olması gerekir. Bu halde malların paylaşımı Türk hukukuna göre icra edilerek gerçekleştirilebilir.
Yurtdışında Alınan Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Tanıma Tenfiz Davası
Türk Hukukunda Tanıma ve Tenfiz Şartları Ankara
Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
