Tutuklama Nedir
Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir
Tutuklama kararının iki temel amacı vardır:
- Şüpheli veya sanığın kaçmasını önlemek: Şüpheli veya sanığın davranışlarında, kaçacağına dair kuvvetli suç şüphesinin bulunması halinde tutuklama kararı verilebilir.
- Delillerin korunmasını sağlamak: Şüpheli veya sanığın davranışlarında; tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yaparak, delilleri yok edeceğine veya değiştireceğine ilişkin kuvvetli şüphe bulunuyorsa tutuklama kararı verilebilir.
Tutuklama Kararının Niteliği
- Tutuklama kararı geçicidir: tutuklama bir ceza veya cezanın infaz aracının sağlanması değildir. Tutuklama nedenlerinin ortadan kalkmasıyla birlikte bu karar son bulur.
- Tutuklama kişiseldir: Suç ve cezaların şahsiliği ilkesi gereği sadece suçun şüphesi altında bulunan kişi tutuklanabilir. Şüpheli veya sanık yakınlarının rahatsız edilmesi veya sebep olmaksızın sadece sanık/şüphelinin yakını olduğu için tutuklanması mümkün değildir.
- Tutuklama bir araçtır: Tutuklama kararının verilmesi amacı delillerin korunması ve şüpheli/sanığın kaçmasının önlenmesidir. Tutuklama kararı uyuşmazlığın çözümü için bir amaç haline dönüştürülerek verilemez.
- Tutuklamanın haklı olması: Tutuklama kararı verilmediği takdirde bir takım zararların doğacağı yüksek olarak muhtemelse verilmelidir.
- Tutuklama Orantılı/Ölçülü Olmalıdır: tutuklama en son başvurulması gereken bir yoldur. Kişinin yargılanacağı suç ile tutuklama kararının verilmesi orantılı olmalıdır. Eğer bu ölçü sağlanamıyorsa kişiye tutuklama yerine adli kontrol tedbirleri uygulanması gerekir.
Tutuklama Sorgusunda Şüphelinin Hakları
- Avukattan yararlanma hakkı.
- Susma hakkı: Bu kişiye verilmiş kanuni bir haktır. Açıklama yapmasını istemeden önce bu hakkın varlığı kişiye bildirilmelidir.
- Delillerin toplanmasını isteme hakkı: Şüpheli/sanık lehine olan delillerin varlığından bahsederek bunların toplanmasını talep edebilir.
Tutuklama Süresi En Fazla Ne Kadar?
- Soruşturmalarda tutukluluk süresi:
- Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde: 6 aydır.
- Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde: 1 yıldır.
- Terörle mücadele kanunu kapsamında olan ve toplu işlenen suçlarda: 1 yıl 6 aydır. Bu süre gerekçesiyle birlikte 6 ay daha uzatılabilir.
- Ağır ceza mahkemesinde tutukluluk süresi:
Yani ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve 10 yıldan fazla hapis cezalarında: 2 yıldır. Bu süre en fazla 3 yıl daha uzatılabilir.
- Asliye ceza mahkemesinde tutukluluk süresi:
Tutukluluk süresi en fazla 1 yıldır. En fazla 6 ay daha uzatılabilir.
- Terörle mücadele kanunu kapsamında tutukluluk süresi:
Terörle mücadele kanunu kapsamındaki suçlar ağır ceza mahkemesinin görevine girmektedir. Bu nedenle tutukluluk süresi 2 yıldır. Bu süre gerekçe gösterilerek en fazla 5 yıl uzatılabilir.
Tutuklama Nedir
Tutuklama Kararı Verilemeyecek Haller
Kanun bazı hallerde şüpheli/sanığın tutuklanmasını yasaklanmıştır.
- İşlenen suça göre verilecek olan cezanın, tutuklama kararı ile ölçülü olmaması halinde bu karar verilemez.
- Sadece adli para cezalarını gerektiren suçlarda tutuklama kararı verilemez.
- Hapis cezasının üst sınırı 2 yıldan fazla değilse tutuklama kararı verilemez.
- Ancak vücut dokunulmazlığına karşı işlenen suçlarda cezanın alt ve üst sınırı ne olursa olsun tutuklama kararı verilebilir. (ör. kasten yaralama)
Tutuklama Kararı Şartları
- tutuklama kararı verilebilmesi için şüpheli/sanık hakkında işlendiği düşünülen suça yönelik kuvvetli suç şüphesi ve buna yönelik somut delillerin varlığı olması gerekir.
- Kuvvetli suç şüphesi bulunması yetmez aynı zamanda tutuklama nedeni de olmalıdır.
tutuklama nedenleri ise şunlardır:
- Şüpheli veya sanığın hareketlerinin kaçma şüphesi uyandırması ve buna yönelik somut delillerin varlığı olması gerekir.
- Şüpheli veya sanığın hareketleri, delilleri karartacağına yönelik kuvvetli bir şüphe uyandırması gerekir.
- CMK’da tutuklama nedenleri olduğu kabul edilen bazı suç tipleri sayılmıştır. Bu suçların işlendiğine dair somut delilleri ışığında kuvvetli şüphe varsa tutuklama nedeni var kabul edilir.
Tutuklama Nedir
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
