Miras Sebebiyle İstihkak Davası
Miras Sebebiyle İstihkak Davası malvarlığının akıbetini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmaktadır.
Miras bırakanın ölümü ile sona ermeyen hak, borç ve alacakların tümünü teşkil eden bu malvarlığı değerine tereke de denilmektedir.
Özel bir malvarlığı niteliği taşıyan terekenin intikal edeceği iki tür mirasçı vardır; yasal veya atanmış mirasçı.
Yasal mirasçıların kimlerden oluştuğu ve hangi oranda tereke üzerinde hak sahibi olacakları medeni kanunumuz tarafından hüküm altına alınmıştır, söz konusu hükümlere göre bir kimsenin yasal mirasçıları onun altsoyu, üstsoyu ve eşidir.
Yasal mirasçıların kimlerden oluştuğunu düzenleyen kanunumuz çok doğaldır ki bunlar içerisinde de bir öncelik sıralamasına giderek altsoyu (çocuklar, torunlar) birinci dereceden mirasçı olarak kabul etmiştir.
Buna göre bir kimsenin ölümü halinde geride tek bir çocuğu veya torunu kalmış ise bu halde üstsoyu yasal mirasçılık sıfatını kazanamayacak ve miras hakkı söz konusu olmayacaktır.
Miras bırakanın ölümü anında sağ kalan eş için ise hangi zümreyle beraber mirasçı olmasına bağlı olarak miras hakkı üzerinde farklı oranlara tabi kılınmıştır.
Yine önemle belirtmek gerekir ki miras bırakanın çocukları, torunları, anne ile babası ve eşi saklı paylı mirasçılar olarak kabul edilmiş ve sözü geçen kişilerin miras bırakanın iradeleri hilafına miras haklarını elde edebilecekleri düzenlenmiştir.
Miras bırakan ölmeden önce yapabileceği ölüme bağlı tasarruflar ile (vasiyetname, miras sözleşmesi) bir kimseyi kendisine mirasçı olarak atayabilir, böyle bir durumda atanmış mirasçı söz konusu olur.
Yasal veya atanmış bir mirasçının terekenin tamamını veya bir kısmını ya da terekeye dahil bir malı haksız olarak elinde bulunduran bu kişiye karşı, bunun geri verilmesini sağlamak amacıyla mirasçılıktaki üstün hakkını ileri sürerek açacağı davaya, miras sebebiyle istihkak davası denir.
Miras sebebi ile istihkak davası bakımından görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkemenin tespiti; tereke malları başka bir yerde bulunsalar dahi, miras sebebi ile istihkak davası tek bir yerde yani miras bırakanın son ikametgah yeri mahkemesinde açılmalıdır.
Miras sebebiyle istihkak davası kaç yıl?
Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyi niyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her halde miras bırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Miras Sebebiyle İstihkak Davası, mirasçının mirasın açılmasından sonra terekenin tümü yahut bazı tereke unsurlarının fiilen zilyetliğini elde edemediği takdirde zilyetliği elinde bulundurana karşı açacağı eda davasına denir.
Miras Sebebiyle İstihkak Davasının Kanuni Dayanağı
Miras sebebiyle istihkak davası Türk Medeni Kanunumuzun 637-639 hükümleri arasında düzenlenmiştir.
Mülkiyet Hakkına Dayanan İstihkak Davası İle Farkları
Miras sebebiyle istihkak davası öncelikle mirasçılık sıfatına bağlı olması ve bundan doğması nedeniyle Türk Medeni Kanunu 683. maddesindeki mülkiyet hakkına dayanan istihkak davasından ayrılır.
Böylece bu davayı açacak olan kişinin öncelikle mirasçılık sıfatına sahip olduğunu ispat etmesi gerekecektir.
Miras sebebiyle istihkak davasına adi istihkak davasından farklı olarak taşınır ve taşınmaz eşyalar dışındaki tereke unsurları da girecektir. Yani terekede yer alan ayni haklar dışındaki haklar da miras sebebiyle istihkak davasına konu olabilecektir.
Türk medeni kanunu 638/2 hükmü gereğince bu davada davalı tarafın kazandırıcı zamanaşımıyla davaya konu malı iktisap ettiğini ileri süremeyecektir.
Ancak kazandırıcı zamanaşımı şartları miras bırakanın ölümünden önce gerçekleşmesi durumunda ilgili mal terekede yer alamayacağından bu davanın da konusu olamayacaktır.
Miras sebebiyle istihkak davasında kanun bazı zamanaşımı süreleri düzenlemişken mülkiyete dayanan istihkak davası süre ile sınırlı değildir.
Miras sebebiyle istihkak davasında Geri verilmesi talep edilen mal nerede ve kimin elinde bulunursa bulunulsun bu dava miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesinde açılır.
Her iki davanın da şartlarının gerçekleştiği durumda mirasçı talebini, seçiminin sonuçlarını da göz önüne alarak dilediğine dayandırabilir.
Miras hakkı kaç yıl?
Davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl, her halde miras bırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasından başlayarak on yıl, iyiniyetli olmayanlara karşı yirmi yıldır.
Mirasta istihkak davası nerede açılır?
Miras sebebi ile istihkak davası bakımından görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkemenin tespiti; tereke malları başka bir yerde bulunsalar dahi, miras sebebi ile istihkak davası tek bir yerde yani miras bırakanın son ikametgah yeri mahkemesinde açılmalıdır.
