Karşılıksız Çek Avukatı Artvin
ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKMASI / Çekin karşılıksız olduğunun kabul edilebilmesi için ve karşılıksız çek hükümlerinin uygulanabilmesi için,
- Çekin ibraz süresi gelmiş olmalıdır.
- Çeki elinde bulunduran kişi ibraz süresi gelmiş olan çeki bankaya götürdüğünde çek hesabında hiç veya çeke yetecek miktarda para olmadığını öğrendiğinde çekin karşılıksız olduğu kabul edilir.
- Karşılıksız çek, geçersiz çek anlamına gelmemektedir ve karşılıksız olan çek hala geçerli bir kıymetli evrak hükmündedir.
- Çeki elinde bulunduran kişi bankaya ibraz süresi henüz gelmemiş çeki götürürse ve çek hesabında hiç veya çeke yetecek miktarda para olmadığını öğrenirse çekin karşılıksız olduğu kabul edilmeyecektir ve henüz ibraz süresi gelmediğinden karşılıksız çek hükümleri de uygulanmayacaktır.
Çeki elinde bulunduran kişi çekin bankaya ibraz süresi geldiğinde bankaya götürdüğünde çek hesabında çeki karşılamaya yetecek miktarda para bulunmuyorsa ve bu bedelden daha az bir miktar bulunuyorsa bankadan kısmi olarak bu miktarı da talep edebilir ve alabilir. Banka çeki elinde bulunduran kişiye kısmi miktarı ödediğinde çekin aslını kendine alır ve bu kişiye çekin bankadan onaylı farklı bir örneğini geriye kalan miktarı tahsil edebilmesi için verir. Çek hesabında hiçbir şekilde herhangi bir miktar bulunmuyorsa dahi banka kanunen belirli bir miktarı çeki elinde bulunduran kişiye ödemekle yükümlü olacaktır. Bankaların sorumlu oldukları karşılıksız çeklerin üst tutarı, 28 Ocak 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2.670 TL’den 3.600 Türk Lirasına yükseltilmiştir.
Karşılıksız çıkan çekin yaptırımı nedir ve çeki elinde bulunduran kişi hangi yollara başvurabilecektir?
Çekin ibraz süresinin dolmasından sonra bankaya ibraz edilmesi ve çek miktarının talep edilmesi halinde çek karşılıksız çıkıyorsa çeki ödemekle yükümlü olan kişi için hem cezai sorumluluk hem de çekin icra takibine konulabilmesi açısından hukuki sorumluluk mevcuttur.
KARŞILIKSIZ ÇIKAN ÇEKİN CEZAİ YAPTIRIMI / Çeki elinde bulunduran kişinin ibraz süresi gelmesi halinde çeki bankaya ibraz etmesi sonucu çek hesabında hiç veya çeke yetecek miktarda para olmadığını öğrendiğinde çekin karşılıksız olduğu kabul edilir ve banka tarafından “karşılıksızdır” işlemi yapılır. Bunun üzerinde çeki elinde bulunduran hamilin çek hesabı sahibini şikayet hakkı vardır.
- Çeki elinde bulunduran kişi karşılıksız çek için şikayette bulunduğunda söz konusu yargılama çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibi veya şikayet eden kişinin yerleşim yeri icra ceza mahkemesinde görülecektir.
- Çeki elinde bulunduran kişinin şikayeti sonucu yapılan yargılamada cezai yaptırım olarak karşılıksız çeki düzenleyen kişi aleyhine 1500 güne kadar adli para cezasına, çek düzenleme yasağı ve çek hesabı açma yasağına veya bu yasaklar hali hazırda mevcutsa yasakların uzatılmasına karar verilecektir.
- Önemli olan husus, karşılıksız çek sonucu cezai yaptırım olarak öngörülen adli para cezasının ödenmemesi halinde bu ceza doğrudan ve farklı seçenekli yaptırımlara çevrilmeden hapis cezasına çevrilecektir.
KARŞILIKSIZ ÇIKAN ÇEKİN HUKUKİ YAPTIRIMI / Çekin karşılıksız çıkması ve alacaklının alacağını tahsil edememesi halinde alacaklı kambiyo senetlerine özgü icra takibi yoluna da başvurabilir. Çekler kambiyo senetleri olmaları sebebiyle çeki elinde bulunduran kişi icra takibi yolu ile borçluya ödeme emri gönderir ve kambiyo senetlerine özgü takip yolunda borçlu söz konusu ödeme emrine ilişkin itirazı 5 gün içerisinde yapmalıdır, borçlunun ödeme emrine ilişkin itirazı 5 gün içerisinde yapmaması halinde alacaklının açtığı takip kesinleşir ve daha sonra icra takibi sonucu haciz işlemlerine başvurularak alacak borçlunun mallarının satılması sonucu tahsil edilir. İcra takibi sonucu haciz işleminde çek üzerinde yazan alacak tutarı ve çekin ödenmesi tarihinden itibaren yaşanan gecikmenin faizi de talep edilebilecektir.
Karşılıksız Çek Avukatı Artvin
7. Ceza Dairesi
2021/24109 E.
2021/12742 K.
MAHKEMESİ : Ceza Dairesi
SUÇ : Çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme
“Sonuç olarak 7165 sayılı Kanunla yeniden düzenlenen CMK’nun 286/2-d maddesinin uygulanabilmesi için;
7165 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 28.02.2019 ve sonrasında, sanık hakkında ilk defa Bölge Adliye Mahkemesince bir “mahkumiyet” kararı verilmiş olması, Verilen bu mahkumiyet kararının, CMK’nun 272/3. maddesi kapsamı (3000 TL’ye kadar (3000 TL dahil) adli para cezaları) dışında kalması gerekecektir. Temyize konu edilen hükme esas somut uyuşmazlıkta;
İlk derece mahkemesi tarafından, müştekinin çeki bankaya ibraz eden hamil olmadığı ve bu nedenle şikayet hakkı bulunmadığı gerekçesi ile düşme kararı verildiği, müşteki vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması sonucu; Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesince, duruşmalı olarak yapılan istinaf incelemesi sonucunda, 13.03.2019 tarihinde ilk derece mahkemesince kurulan hükmün kaldırılmasına, sanığın eyleminin “karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme” suçunu oluşturduğu sabit olmakla çekin karşılıksız kalan miktarından az olmamak üzere; sanığın neticeten 26.590,00 TL adli para cezası ile cezalandırılmasına ilk kez ve kesin olarak karar verildiği, hükmün sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince bu kez temyiz isteminin reddine karar verildiği ve söz konusu 03.05.2019 tarihli ek kararın temyiz edildiği görülmekle, sanık hakkında ilk kez kurulan 06.11.2019 tarihli ”mahkumiyet” hükmüne karşı 7165 sayılı Kanunla yeniden düzenlenen CMK’nun 286/2-d maddesi gereği temyiz yolunun açık olduğu anlaşılmakla, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Ceza Dairesinin yasal dayanaktan yoksun olan 03.05.2019 tarihli temyiz isteminin reddine dair ek kararının KALDIRILMASINA karar verilmiştir.”
19. Ceza Dairesi
2021/6865 E.
2021/6451 K.
“Kanun yararına bozma talebine konu edilen dosyada, sanık hakkında 5941 sayılı Kanun’un 5/1. maddesine aykırı şekilde karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçundan süresi içinde yapılan şikayet üzerine başlayan yargılama sonucu, 31.05.2017 tarihinde yürürlükte bulunan 5/1. maddesi gereği, 3095 sayılı Kanun gereği ticari işlerde uygulanacak temerrüt faizi, icra dosya masrafları vs. gider kalemlerinin de hesaplanması suretiyle; sanığın öncelikle 300 gün adli para cezasına, günlüğü 20TL’den 6000 TL adli para cezasına, Kanun gereği hükmedilecek cezanın miktarı, çekin karşılıksız kalan miktarından, temerrüt faizi, icra masrafları vs. giderlerden az olmayacağından; sanığın neticeten 50.693,54 TL adli para cezasıyla cezalandırılmasına ve çek düzenleme ve çek hesabı açmaktan yasaklanmasına dair hüküm kurulduğu, hükmün istinaf yoluna gidilmeksizin kesinleştiği, infaz aşamasında Anayasa Mahkemesinin 26.07.2017 tarihli, 2016/191 E. 2017/131 K. sayılı kararıyla; Çek Kanunu’nun 5/1. maddesinde yer alan “temerrüt faizi vs. gider kalemlerine” dair kısmın iptaline hükmedildiği ve madde metninden bu kısmın çıkartıldığının anlaşılması üzerine, mahkemece bu kez dosyanın re’sen ele alınarak yapılan uyarlama yargılaması sonucunda, sanığın öncelikle 1836 gün adli para cezasıyla cezalandırılmasına, günlüğü 20 TL’den paraya çevrilerek neticeten 36.720 TL adli para cezası ile cezalandırılmasına ve çek düzenleme ve çek hesabı açmaktan yasaklanmasına dair hüküm kurulduğu, hükme karşı bu kez sanık müdafiince “sanığın savunma hakkının kısıtlandığı” gerekçesiyle yapılan istinaf başvurusu üzerine; Adana Bölge Adliye Mahkemesi 11. Ceza Dairesinin 2018/1453 E. 2019/737 K. sayılı kararıyla, 5275 sayılı Kanun’un 101/3. maddesi uyarınca, uyarlama yargılaması sonucu verilen hükümlere karşı ancak itiraz yasa yoluna başvurulabileceğinden bahisle dosyanın incelenmeksizin iade edildiği, itiraz merci olan Adana 3. İcra Ceza Mahkemesinin 26.04.2019 tarihli 2019/41 D.İş. sayılı kararıyla, 5941 sayılı Kanun’un 5/1. maddesinde verilecek cezanın çekin karşılıksız kalan miktarından az olamayacağı gerekçesiyle itirazın kabulüyle sanık hakkındaki hükmün kaldırılmasına ve sanığın öncelikle 380 gün adli para cezasıyla, günlüğü 20 TL’den paraya çevrilerek 7.600 TL adli para cezasıyla, verilecek ceza çekin karşılıksız kalan miktarından az olmayacağından sanığın neticeten 36.710 TL adli para cezasıyla cezalandırılmasına kesin olarak karar verdiği görülmüştür.”
19. Ceza Dairesi
2020/2267 E.
2021/6113 K.
“Anılan ihbarnamede; Benzer bir olaya ilişkin Yargıtay 19. Ceza Dairesinin 08/04/2019 tarihli ve 2018/4527 esas, 2019/6821 karar sayılı ilamında “… dosyada mevcut çek sureti üzerinde yapılan incelemede, muhatap bankanın her bir çek yaprağı için ödemekle yükümlü olduğu miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan miktar 158.590,00 TL olduğundan sanığın, neticeten 158.590,00 TL adli para cezası ile cezalandırılmasına,” ibaresi yazılmasına, hükmün B) bendinin diğer kısımlarının aynen bırakılmasına, infaza dair hükümlerin bu miktar üzerinden uygulanmasına…” şeklinde belirtildiği üzere, sanık hakkında bankanın kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan çek bedeli kadar adli para cezasına hükmedilmesi gerektiği,
Somut olayda, şikâyete konu 31/10/2018 tarihinde bankaya ibraz edilen Halk Bankası Doğu Beyazıt Şubesine ait 2554014 seri numaralı ve 10.000,00 Türk lirası bedelli çekin bankaya ibrazında 8.400,00’lık kısmının karşılığının bulunmadığı hususu çekin arka yüzüne şerh düşülerek ödeme yapılmadığının anlaşılması karşısında, 5941 sayılı Kanun’un 3/3-a-1. maddesi uyarınca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 2018 yılı içi belirlenen muhatap bankanın, hamile süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için ödeme yapmakla yükümlü olduğu 1.600,00 Türk lirasının, çek bedeli olan 10.000,00 Türk lirasından mahsup edildikten sonra sanığın karşılıksız kalan 8.400,00 Türk lirası üzerinden adli para cezası ile cezalandırılması yerine, yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla,
Gereği görüşülüp düşünüldü : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Kayseri 1. İcra Ceza Mahkemesinin 27/02/2019 tarihli ve 2019/23 esas, 2019/307 sayılı kararının, CMK’nun 309/4-d maddesi uyarınca kanun yararına BOZULMASINA karar verilmiştir.
Karşılıksız Çek Avukatı Artvin
Stajyer Derya MERİÇ
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
