Seri Muhakeme Usulü
İÇİNDEKİLER
Seri Muhakeme Usulü
Seri Muhakeme Usulü Nasıl Uygulanır?
Hangi Suçlarda Seri Muhakeme Usulü Uygulanabilir?
Seri Muhakeme Usulünün Uygulanamayacağı Haller
Seri Muhakeme Usulüne Kanun Yolu Açık Mıdır?
7188 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 24.10.2019 tarihli 30928 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu kanunun yürürlüğe girmesiyle Ceza Muhakemesi sistemimize “Seri Muhakeme Usulü” ve “Basit Yargılama Usulü” leri getirilmiştir.
Bu yazımızda Seri muhakeme usulünü açıklamaya çalışacağız.
SERİ MUHAKEME USULÜ
Seri muhakeme usulü CMK md.250’de düzenlenmiştir. Cumhuriyet savcısının ilgilendiği soruşturmada, kanunda da belirtilen bazı suçlarda, kamu davasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde, şüphelinin kabulü de şartıyla, savcılığın söz konusu suçun cezasını yarı oranında indirim yaparak, bu yaptırımında mahkeme tarafından da denetlenmesi sonucu getirilen bir alternatif çözüm yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
SERİ MUHAKEME USULÜ NASIL UYGULANIR?
Seri muhakeme usulü savcının yönettiği bir muhakeme olup soruşturma aşamasında, kamuya karşı işlenen suçlarda mümkün olup mağdur sıfatıyla gerçek kişi yoktur.
Savcı, yürüttüğü soruşturmada şüphelinin suçunun kanunda sayılan seri muhakeme uygulanabilecek bir suç olduğunu fark ettiğinde, müdafisi huzurunda şüpheliye hakkında seri muhakeme uygulanabileceği şeklinde bilgilendirip cevabını öğrenir. Ancak şüpheli isterse savcı düşünmesi için süre vermesi de mümkündür. Şüpheliye ulaşılmadığı durumlarda ise genel hükümlere göre iddianame düzenlenir ve soruşturma devam eder.
Şüpheli, seri muhakeme usulünün uygulanmasını kabul ederse savcı suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle veya güvenlik tedbiri belirlemek suretiyle yaptırımı belirler. Savcı tarafından, koşulları bulunması hâlinde yaptırım, seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya ertelenebilir ya da şartları bulunması halinde HAGB kararı da verebilir.
Ardından Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder. İlgili mahkeme denetim yönünden yani şüphelinin onayı, suçun seri muhakeme içinde olup olmadığı denetimini yapıp karar verir. Önemli diğer husus ise şüphelinin soruşturmada açıklamaları, belgeleri aleyhine delil olarak kullanılamaz.
Belirtmek gerekir ki şüpheli mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar seri muhakeme usulünün uygulanmasına yönelik talebinden vazgeçebilir.
HANGİ SUÇLARDA SERİ MUHAKEME USULÜ UYGULANABİLİR?
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4. Gürültüye neden olma (madde 183),
5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6. Mühür bozma (madde 203),
7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
suçları.
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANAMAYACAĞI HALLER
-Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün
uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz.
-Seri muhakeme usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir
suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
-Yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hâllerinde uygulanmaz.
-Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste
bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri
muhakeme usulü uygulanmaz.
-Ön ödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar seri muhakeme usulüne tabi değildir.
SERİ MUHAKEME USULÜNE KANUN YOLU AÇIK MIDIR?
CMK md.250/14;
‘’Dokuzuncu fıkra kapsamında mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. İtiraz mercii, itirazı üçüncü ve dokuzuncu fıkralardaki şartlar yönünden inceler.’’
İtiraz kanun yolu CMK md.268’de düzenlenmiş ve başvuru süresi; mahkeme tarafından verilen kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gündür. Hangi mahkeme karar vermişse, itiraz dilekçesi de o mahkemeye verilmelidir. Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
Seri Muhakeme Usulü
Av. Kübra DEMİR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
