İdare Hukuku Nedir
Devlet kurumları tarafından tesis edilen işlemlere karşı açılan davalara idari dava denir.
Diğer bir deyişler, kamu kurumlarının, kamu hukukuna dayalı olarak tek taraflı yaptıkları işlemlerin iptali ve idari eylem, sözleşme ve işlemden kaynaklanan tam yargı davalarına idari dava denir.
Dava açılması için ilgili işlemin idare tarafından yapılmış olması gerekir. Ayrıca bu işlem kesin ve yürütülebilir işlem olmalıdır.
Şayet bir idari işlem hazırlayıcı işlem veya görüş gibi kesin ve yürütülemez bir işlemse buna karşı idari dava açılamaz.
İdari işlemin oluşması için başka bir makamın onayına ihtiyaç varsa veya idari işleme karşı zorunlu başvuru yolu öngörülmüşse ( İhale hukukunda Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusu gibi) bu işlemlere karşı direkt dava açılamaz. Öncelikle zorunlu idari başvuru yolu tüketilmelidir.
İdari davalar, İdare Mahkemesi, Vergi Mahkemesi ve Danıştay’a açılır.
Açılan bu davalarda mahkemeler yerindelik denetimi yapamaz. İdari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.
İdari Dava Türleri
İdare hukukunda sayısız gerekçe ile dava açılabilir. En çok açılan idari davalara örnek olarak sayılabilecek bazı dava konuları şöyledir:
Kamulaştırma Davaları.
1. Meslekten İhraç,
2. Polis Okulu Mülakat Davaları,
3. Tayin Davaları,
4. İdarenin Sorumluluğu Nedeniyle Açılacak Tam Yargı( Tazminat) Davaları,
5. Memur Davaları,
6. Disiplin Davaları,
7. Polis Okulu Sağlık Davaları,
8. Askeri Lise Davaları,
9. Memur Emekliliği İle İlgili Davalar,
10. Terör Mevzuatından Doğan Tazminat İdari Davalar,
11. Kamu İhale Kanunu ve Devlet İhale Kanunu’ndan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar,
12. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Davaları,
13. Görevden Çıkarma Davaları,
14. Açıktan Atama, İlk Atama, Atanmama, Aday Memur İken İlişik Kesme İşlemlerinin İptaline İlişkin İdari Davalar,
15. Malpraktis Davaları,
İmar Plan Düzenlemelerinin İptaline İlişkin Davalar
1. İmar Plan Tadilatı ve Plan Tadilat Talebinin Reddine Dair İşlemin İptaline İlişkin Davalar.
2. İmar Planlarında Arsa ve Arazi Düzenlemesine ilişkin işlemlerin İptaline İlişkin Davalar (Tevhit ve İfraz İşlemlerinin İptaline İlişkin Davalar).
3. İmar Yıkım ve İmar Para Cezası İşlemlerinin İptaline İlişkin Davalar.
4. İmar Affından Doğan İdari Uyuşmazlıklara İlişkin İptal Davaları.
5. Görevden Uzaklaştırma
6. Maden Davaları.
7. Enerji Davaları.
8. Sağlık Sebebiyle Öğrencilik ve Memurluktan Atılma Davaları
İdari Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıklar.
İdarenin kamu gücü kullanarak ilgilisinin rızasına bağlı kalmaksızın tek taraflı irade beyanıyla tesis etmiş olduğu işlemler idari işlemlerdir.
Kurum içi düzenin sağlanması, kamu hizmetlerinin etkili ve verimli yürütülmesinin temini amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan kamu görevlileri için birtakım disiplin kuralları öngörülmüştür.
Bu kurallara aykırı davranma hali disiplin suçunu oluşturmakta ve yasada önceden düzenlenmiş bulunan disiplin cezalarından uygun olanının verilmesini şarttır.
İdari Dava Açma Süresi Ne Kadardır?
İdare tarafından işlemin kişiye tebliğden itibaren;
i. İdare mahkemeleri için 60 gün,
ii. Vergi mahkemeleri için 30 gündür.
Bu süreler dışında ayrıca özel kanunlarda özel dava açma süreleri vardır. Eğer idareye işlem yapması için başvuruda bulunduysanız ve 60 gün içinde cevap verilmezse talebiniz reddedilmiş gibi hareket etmeniz gereklidir. Dava açmanız süreniz bu 60 günlük süreden sonra 60 gündür.
İdari Davalar Hangi Mahkemede ve Nerede Açılır?
İdari davalar idare mahkemesi, vergi mahkemesi ve Danıştay’da açılır.
Yetki, bir davanın coğrafi bakımdan hangi yerdeki mahkeme tarafından bakılacağının belirlenmesidir. Yani dava nerede açılmalıdır? İyuk bakımından her dava her yerde açılamaz. Belli kuralları vardır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanunu 32/1 maddesi uyarınca dava konusu idari işlemin yapıldığı yer mahkemesi genel yetkili mahkemedir.
Örnek olarak idari işlemi Sağlık Bakanlığı tesis ettiyse Ankara İdare Mahkemeleri yetkilidir.
Fakat İdari Yargılama Usulu Kanunu 33, 34, 35 ve 36. Maddelerde özel yetki kuralları belirlenmiştir.
İdare Hukuku Nedir
Kamu Görevlilerine İlişkin Davalarda Yetki
2577 sayılı İYUK, m. 33:
“1. Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlilerinin yeni veya eski görev yeri idare mahkemesidir.
2. Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir.
3. Kamu görevlilerinin görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları ve mahalli idarelerin organları ile bu organların üyelerinin geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmalarıyla ilgili davalarda yetkili mahkeme ilgilinin görevli bulunduğu yer idare mahkemesidir.
4. Özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, hâkim ve savcıların mali ve sosyal haklarına ve sicillerine ilişkin konularla, müfettiş hal kâğıtlarına karşı açacakları ve idare mahkemelerinin görevine giren davalarda yetkili mahkeme, hâkim veya savcının görev yaptığı yerin idari yargı yetkisi yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesine en yakın bölge idare mahkemesinin bulunduğu yer idare mahkemesidir.”
Taşınmaz Mallara İlişkin Davalarda Yetki
2577 sayılı İYUK, m. 34:
“1. İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir.
2. Köy, belediye ve özel idareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin davalarla sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme, mülki idari birimin, köy, belediye veya mahallenin bulunduğu yahut yeni bağlandığı yer idare mahkemesidir.”
Tam Yargı Davalarında Yetki
2577 sayılı İYUK, m. 36:
“İdari sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında yetkili mahkeme, sırasıyla:
a) Zararı doğuran idari uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili,
b) Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir eyleminden doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yer,
c) Diğer hallerde davacının ikametgahının bulunduğu yer. İdari mahkemesidir.
İdari Dava Görevsiz veya Yetkisiz Mahkemede Açılırsa Ne Olur?
2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanunu 14 ve 15. maddeleri uyarınca görev ve yetki ilk inceleme aşamasında gözetilecek hususlardandır. Yine davanın her aşamasında resen gözetilir.
Adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine,
İdari yargının görevli olduğu konularda ise görevli veya yetkili olmayan mahkemeye açılan davanın görev veya yetki yönünden reddedilerek dava dosyasının görevli veya yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilir. Bunu idare mahkemesi resen yapar.
İdari Dava Dilekçeleri Nereye Verilir?
Davanın açılacağı yerdeki idare ve vergi mahkemesine giderek doğrudan elden teslim edebilirsiniz. Dava açılırken harç ve posta gideri alınır.
Bu nedenle mahkemeye giderken hazırlık gitmelisiniz. Harç ve posta giderini önceden mahkemeye başvurarak veya arayarak öğrenebilirsiniz.
Yaşadığınız idare ve vergi mahkemesi yoksa bulunduğunuz yerdeki asliye hukuk mahkemesine dilekçenizi verebilirsiniz.
Yurtdışında yaşıyorsanız Türk konsolosluklarına dilekçenizi verebilirsiniz.
İdari Dava Dilekçesin Bulunması Gerekenler Şartlar;
İYUK 3. madde uyarınca;
1. Adınız, soyadınız, TC kimlik numaranız ve açık adresiniz,
2. Varsa avukatınızın adı, soyadı ve adresi,
3. Davalı idarenin ismi ve adresi,
4. Davanın konu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
5. Yasal dayanaklarınız,
6. Talebiniz,
7. Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi,
8. Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar,
9. Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası,
Dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenir. Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri karşı taraf sayısından bir fazla olur.
İdare Hukuku Nedir
İdare Avukatı Ne İş Yapar?
İidare avukatı iptal davası veya tam yargısı davasının açılması, yürütülmesi, istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurulması, dilekçelerinin hazırlanması ve takibini sağlar.
Bunları yaparken usul kurallarına uyar.
İdare hukuku avukatı İdari Yargıla Usulü Kanunu kapsamında belirlenen süreler içerisinde tüm bu yükümlülüklerini yerine getirir.
İdare hukuku çok geniş bir dal olduğundan, idare hukuku avukatı olarak verilen hukuki hizmetlerin alanı çok geniştir.
Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;
1. İdarenin hukuka aykırı olarak gerçekleştirdiği işlemlerin iptal davaları
2. İdari eylemlere karşı tazminat davaları
3. İdari para cezalarının iptali davaları
4. Öğrenci ve memur davalarının açılması, yürütülmesi
5. Vergi uyuşmazlıklarında dava açılması ya da uyuşmazlıkların düzeltilmesi / çözümlenmesi
6. Kamulaştırma davaları
7. Karayolları trafik davalarının açılması
8. İhale davalarına bakılması ve ihale hukukuna dair itilaflı süreçlerin çözümlenmesi
9. Belediye Kanunu ile ilgili uyuşmazlık davaları
10. İmar Hukukuna ilişkin idari davalar
İdare hukuku avukatı, idari hukuku ve yargısı sürecinde yaşanılan tüm sorunlarda profesyonel danışmalık hizmeti de sunarlar.
